Taş Devri’nde Almanya’daki bir göl kenarında yaşayan Neandertallerin, hayvan leşlerini sistematik biçimde işleyerek yağ elde ettikleri ortaya çıktı. Arkeologlara göre bu uygulama, “yağ fabrikası”na benzer şekilde büyük ölçekli bir kemik kaynatma süreciyle yürütüldü.
Yeni bulgular, Halle kentinin güneyindeki Neumark-Nord adlı arkeolojik alanda, yıllar süren kazılarda ortaya çıkarılan yaklaşık 120.000 kemik parçası ve 16.000 çakmaktaşı aletin incelenmesiyle elde edildi. Çalışma, Science Advances dergisinde yayımlandı. Kazı alanında ayrıca ateş kullanımına dair izler de bulundu.
Araştırmacılar, yaklaşık 125 bin yıl önce bölgede yaşamış olan Neandertallerin, iliği bol kemikleri taş aletlerle kırarak parçaladığını, ardından bunları saatlerce kaynatıp yüzeyde biriken yağı topladığını belirtiyor. Bu işlem, avların planlanmasını, leşlerin taşınmasını, saklanmasını ve işlenmesini gerektirdiğinden, Neandertallerin organizasyon becerilerine ve ileri düzey hayatta kalma stratejilerine dair güçlü ipuçları sunuyor.
Leiden Üniversitesi Paleolitik Arkeoloji Profesörü ve çalışmanın yazarlarından Wil Roebroeks, “Neandertallerin aptal olduğuna dair eski bakış açısı artık geçerliliğini tamamen yitiriyor. Bu bulgu da bunu açıkça kanıtlıyor” dedi.
Yağ ile beslenme hayatta kalmanın anahtarıydı
Araştırma, Neandertallerin yalnızca zekâlarını değil, beslenme bilgilerini de gözler önüne seriyor. O dönemde yağ, hayatta kalmak için hayati bir besin kaynağıydı. Araştırmaya göre fazla miktarda yağsız et tüketmek, karaciğerin proteini işleyememesine ve zehirli atıkların vücutta birikmesine yol açabiliyor. Bu durum protein zehirlenmesi ya da erken kaşiflerin ifadesiyle “tavşan zehirlenmesi” olarak biliniyor.
Neandertallerin günlük protein alımının yaklaşık 300 gramı geçmemesi gerekiyordu. Bu da günlük enerji ihtiyacının çok altında kalıyordu. Bu açığı kapatmak için mutlaka yağ ya da karbonhidrat kaynaklarına ihtiyaç duyuyorlardı. Ancak hayvan kaslarındaki et çok az yağ içerdiğinden, kemikler çok daha değerli bir kaynak haline gelmişti.
Neumark-Nord'da bulunan kemiklerin büyük çoğunluğunun 172 adet büyük hayvana ait olduğu belirlendi. Bu hayvanlar arasında atlar, geyikler ve nesli tükenmiş dev sığırlar olan “auroklar” yer alıyor.
Neandertallerin özellikle en uzun ve iliği bol kemikleri seçtiği saptandı.
Neandertallerin sofrasında neler vardı?
Araştırmacılar, kemiklerin tam olarak nasıl kaynatıldığını kesin olarak bilmeseler de, Neandertallerin huş ağacı kabuğu, hayvan derisi ya da mide zarları gibi doğal malzemelerden kaplar yapmış olabileceğini düşünüyor. Bu kaplar suyla doldurulup ateşin üzerine asılarak kemikler kaynatılmış olabilir.
Reading Üniversitesi’nden Zooarkeolog Geoff Smith, Neandertallerin bu şekilde elde ettikleri yağı "yağlı bir çorba" şeklinde tüketmiş olabileceğini ve besin değerini artırmak için içine bitkiler eklemiş olabileceklerini söyledi. Nitekim kazı alanında yanmış fındık, meşe palamudu ve muşmula kalıntılarına da rastlandı.
Smith “Bu insanlar günü kurtarmaya çalışan ilkel avcı-toplayıcılardan çok daha fazlasıydı. Karmaşık görevleri planlayabilen, ileri görüşlü, çevresindeki kaynaklardan son damlasına kadar faydalanabilen ustalıklı organizatörlerdi” dedi.
Uzmanların görüşleri
Fransız Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezi’nden arkeolog Ludovic Slimak, bu bulguların heyecan verici olduğunu belirtti. Slimak "Neandertallerin kemiklerdeki yağı değerli bulduklarına ve bunu çıkarmak için özel yöntemler geliştirdiklerine dair ilk açık arkeolojik kanıtlar bunlar" ifadelerini kullandı. Slimak’ın "The Last Neanderthal" adlı kitabı ise yakında İngilizce yayımlanacak.
Ohio’daki Kenyon College’dan antropoloji profesörü Bruce Hardy ise Neumark-Nord buluntularını “şimdiye kadarki en net Neandertal yağ çıkarma örneği” olarak tanımlayarak “Burada sunulan kanıtlar son derece etkileyici. Bu site, kemik yağı çıkarımının adeta dumanı tüten ya da fokurdayan çorba tenceresi gibi bir kanıtı olabilir” dedi.
Kaynak: Gazete Oksijen
