Tahran'da 13 Eylül'de ahlak polisi olarak bilinen İrşad devriyeleri tarafından gözaltına alındıktan sonra komaya girerek hastaneye kaldırılan Mahsa Emini'nin 16 Eylül'de yaşamını yitirmesi üzerine başlayan gösteriler, sosyal medyada paylaşılan görüntülere göre ülkenin birçok il, ilçe ve kasabasına yayıldı. İranlı yetkililer gösteriler sırasında yaşanan can kayıplarıyla ilgili net bir bilgi vermese de canlı yayında konuşan devlet televizyonu spikeri, "Maalesef bu olaylar sırasında polislerin de aralarında bulunduğu 26 kişi hayatını kaybetti" dedi.
Devlet televizyonu spikeri, kesin ölü sayısının resmi makamlar tarafından açıklanacağını belirtti. Sosyal medyada yayınlanan görüntülerde, dün akşam Tahran ve İsfahan gibi büyük kentler başta olmak üzere ülkenin farklı noktalarında olayların şiddetlendiği ve güvenlik güçlerinin protestolarla başa çıkmak için daha sert müdahalelerde bulunduğu görülüyor.
Göstericiler hükümet binalarını ateşe verdi
Tahran'daki Veliasr Caddesi'nin Şehriyar bölgesinde polis ile göstericiler arasında gerginlik yaşandı. Kentin farklı noktalarında da gösteriler düzenlendi. Polis konteynerlerle yolları kapatan göstericilere göz yaşartıcı gazlarla müdahalede bulundu.
Gazeteciler bile gözaltına alındı
Ülke medyasına yansıyan haberlere göre, son günlerde aralarında gazetecilerin, siyasi ve sivil aktivistlerin de bulunduğu birçok kişi gözaltına alındı. Güvenlik güçleri olayları organize ettikleri tespit edilen ve kamu mallarına zarar veren kişilere yönelik operasyonlar düzenleyerek, yüzlerce kişiyi gözaltına aldı.
Protestocu kadınlara şiddet
Tahran Belediye Başkanı Ali Rıza Zakani, devlet televizyonunda yaptığı açıklamada, kentte hizmet veren 43 otobüsün, 54 otobüs durağının ve 23 itfaiye aracının göstericiler tarafından tahrip edildiğini duyurdu. Ülke medyasında yayınlanan görüntülerde göstericilerin otobüsleri taşladığı görüldü. Ülkede önceki gece sosyal medya ağlarına getirilen kısıtlamalara rağmen protestolar devam ediyor.
Polis araçları ve ambulanslar ateşe verildi
Gösterilerde ölü, yaralı ve gözaltına alınanların sayısı konusunda hala kesin bir bilgi olmasa da yetkililerin farklı zamanlarda yaptığı açıklamalara göre, şimdiye kadar 6'sı güvenlik görevlisi en az 17 kişi, şiddete dönüşen protestolar sırasında hayatını kaybetti. Yetkililer, protestocuları güvenlik güçlerinin vurduğunu yalanlayarak, silahlı muhalifler tarafından öldürüldüğünü öne sürüyor.
Olaylar sırasında bir subay hayatını kaybetti
Son olarak yarı resmi Tesnim Haber Ajansı, Rezevi Horasan eyaletine bağlı Koçan kentindeki olaylar sırasında bir subayın hayatını kaybettiğini duyurdu. Öte yandan İran ordusu, olaylarla ilgili yazılı bir açıklama yayımladı. Polis ve güvenlik güçlerine destek verilen açıklamada, gösteriler "düşmanların komplosu" olarak nitelendirildi.
Hamaney'in reklam panosu ateşe verildi
Açıklamada, "Silahlı Kuvvetlerin, düşmanların çeşitli komplolarıyla mücadeleye hazır olduğu ve düşmanların bu durumdan faydalanmasına asla izin verilmeyeceği" ifade edildi.
Olay hakkında daha fazla bilgi
Tepkiler üzerine Tahran polisinden yapılan açıklamada, İrşad devriyesinin Emini'yi bir saatlik "brifing" için karakola götürdüğü, genç kadının burada aniden bilincini kaybetmesi ve kalp rahatsızlığı yaşaması üzerine hastaneye sevk edildiği belirtilmişti. İran devlet televizyonunda yayınlanan görüntülerde de Emini'nin polis merkezine getirildikten ve bir görevliyle konuştuktan sonra aniden fenalaşarak yere düştüğü görülüyor.
Sosyal medyadaki aktivistler ise polisin, genç kadının "aniden" bilincini kaybettiği yönündeki açıklamasını reddederek, Emini'nin polis merkezine getirilmeden önce darp edildiğini iddia ediyor. Emini'nin 17 Eylül'de memleketi Sakkız kentinde düzenlenen cenaze töreni sonrasında, Tahran ve ülkenin batısındaki kentlerde protestolar başlamıştı.
Şiddet yaşanan şehirler
Şu ana kadar Tahran, Senendec, Kerec, Tebriz, Meşhed, Kiş, Kirman, Yezd, Reşt, Bender Abbas, Abadan, Kirmanşah, Erdebil, İsfahan, Urumiye, Kazvin, Zencan, İlam, Mazenderan Hemedan başta olmak üzere birçok şehirde gösteriler düzenlendi. Birçok noktada eylemciler ile güvenlik güçleri arasında şiddete dönüşen olaylar yaşandı.
ABD'den güvenlik yetkililerine yaptırım
ABD Hazine Bakanlığı, İran'daki protestolarda kadınlara şiddet ve tacizle müdahale edildiği gerekçesiyle İran Ahlak Polisi Teşkilatının yanı sıra İran güvenlik kurumlarının bazı üst düzey yöneticilerini yaptırım listesine aldı. Hazine Bakanlığı Yabancı Varlıkları Kontrol Ofisi (OFAC) tarafından yapılan yazılı açıklamada, İran Ahlak Polisi Teşkilatının, kadınlara yönelik "taciz ve şiddet ile barışçıl protestocuların haklarının ihlali" nedeniyle yaptırım listesine alındığı kaydedildi.
Protestoculardan emniyet güçlerine dayak
Açıklamada, "Ahlak Polisi, uygunsuz başörtü taktığı iddiasıyla gözaltına alınan 22 yaşındaki Mahsa Amini'nin ölümünden sorumludur" ifadesine yer verildi. Bu gerekçelerle İran Ahlak Polis teşkilatının yanı sıra yaptırım listesine alınanların İstihbarat ve Güvenlik Bakanlığı, Kara Kuvvetleri Komutanlığı, Basij Direniş Kuvvetleri ve Kolluk Kuvvetlerinde olduğu belirtilen açıklamada, Ahlak Polisi Müdürü Muhammed Rostemi Keşmeh Gaçi, İstihbarat ve Güvenlik Bakanı İsmail Katip, Basij Kuvvetleri Komutan Yardımcısı Salah Abnuş, Emniyet Genel Müdür Yardımcısı Kasım Rezai, Kara Kuvvetleri Komutanı Kiyumars Heydari ve Çarmahal Emniyet Müdürü Manuçer Amanullahi'nin yaptırım listesine alındığı aktarıldı.
İran'da sokaklar alev alev
Bu yaptırımlar kapsamında ABD vatandaşlarının bu kişilerle herhangi bir ticari ilişki kurması yasaklanırken, bu kişilere ait mal varlıkları da ABD tarafından dondurulmuş olacak.
