Medeniyetimiz kum üzerine kurulu. İnsanlık Antik Mısır’dan bu yana inşa faaliyetleri için kumu kullanıyor. 15’inci yüzyılda bir İtalyan mucit, kumu nasıl transparan bir cama dönüştürebileceğini keşfettikten sonra mikroskop, teleskop hayata geçirildi ve Rönesans’ın bilimsel devrimi de bu şekilde başlamış oldu.
Kum aynı zamanda deterjan, kozmetik, diş macunu, güneş panelleri, silikon çipler için vazgeçilmez bir hammadde. Ama en çok da inşaat sektörü için. Betonla yapılan her bina tonlarca kuma ihtiyaç duyar. Durum böyle olunca kum 21’inci yüzyılın en çok aranan maddelerinden biri haline geldi.
Dünyadaki kumların yüzde 70’i hava şartlarının kayaları parçalaması sonucu ortaya çıkan quartz’tan oluşuyor. Tonlarca kum nehirler tarafından taşınarak akarsu yataklarında ya da denizle buluştukları bölgelerde birikiyor. Su ve havadan sonra kum insanoğlunun en çok tükettiği madde. İnsanlık her yıl 40 milyar ton kum kullanıyor.
Çöllerdeki milyarlarca ton kum işe yaramıyor mu diye soracak olursanız evet, gerçekten de işe yaramıyor. Çünkü rüzgar tarafından oluşturulan kumun inşaat malzemesi olarak kullanılması mümkün değil. Bu şekilde oluşan kumlar yuvarlak şekilli oldukları için bir arada tutunmaları mümkün olmuyor. Durum böyle olunca dünyada kum çıkarılan alanların sayısı da giderek artıyor.
İki ada Singapur için yok oldu
Altı üstü kum bu diye düşünmeyin kaynak sınırsız değil. Son yıllarda dünyanın her yerinde inşaat sektöründe patlama var. Lagos’tan Pekin’e kadar gökdelenler dikilirken en büyük ihtiyaç olan kumu çıkarmak da 70 milyar dolarlık bir endüstri haline geldi. Örneğin Dubai’nin bitmek tükenmek bilmeyen inşaat projeleri çevredeki bütün kum kaynaklarının tükenmesine sebep oldu. Avustralya’daki ihracatçılar Arap ülkelerine kum ihraç etmeye başladı.
Kum çıkarmak sanıldığı kadar kolay bir iş değil. Bazı bölgelerde büyük iş makineleri kullanılırken bazılarında ise tamamen insan gücüyle kum büyük kamyonlara yükleniyor. Açık alandaki kumlar tükenince şimdi denizin dibindeki kumlar da vakumla kum çeken binlerce özel gemi aracılığıyla çıkarılıyor.
Tabii ki bu durum deniz ekosistemine büyük zarar veren bir çalışma. Hindistan’da Yüksek Mahkeme, kum madenciliğinin köprüleri güçsüzleştirdiğini ve ülkenin dört bir yanında kuşların ve balıkların ölümüne sebep olduğunu belirterek uyardı. Buna karşılık Hindistan en çok illegal kum madeninin bulunduğu ülkelerden biri. 2005’ten bu yana Endonezya’da kum madenciliği nedeniyle iki düzineden fazla ada yok oldu. Buradan çıkarılan kumlar çoğunlukla deniz doldurarak inşaat projeleri yapan Singapur’a gitti.
Endonezya’nın yok olan adaları 130 kilometrekarelik arazi olarak 40 yılda Singapur’a eklendi. Ekolojik tahribat o kadar büyük ki Endonezya, Malezya ve Vietnam; Singapur’a kum ihracatını yasakladı.
Yüzlerce cinayet işlendi
Bu yasaklar yasa dışı kum madenciliğinin de giderek artmasına sebep oluyor. Endonezya’nın Bali adasında turistlerden uzak bir bölgede keşfedilen yasa dışı kum madeni adeta meteor düşen bir bölgeyi andırıyordu. Madenlerin yüzde 70’inin bu ülkede izinsiz olduğu belirtiliyor. Gelişmekte olan ülkelerde kum çıkarmak için izin alan büyük şirketler bile verdikleri rüşvetle kendilerine verilen izinden çok daha büyük kazılar yapıyor. Bu işin devlet tarafı.
Bir de Jamaika’dan Nijerya’ya kadar tonlarca kumu illegal madenlerden çıkarıp karaborsada satan mafyalar var. Örneğin Fas’ta inşaatlarda kullanılan kumların yarısı bu yolla satın alınıyor. Malezya’da birçok devlet görevlisi, yasak olmasına rağmen Singapur’a kum satışına rüşvet ve seks partileri sayesinde izin verdikleri için yargılanıp hapse atıldı.
Ama bunların hiçbiri Hindistan’daki kum mafyaları kadar ünlü değil. Kum çeteleri Hindistan’da o kadar büyük ve güçlü ki, bazı ülkelerde uyuşturucu için birbirini öldüren mafyaların yerini Hindistan’da kum için işlenen yüzlerce cinayet almış durumda.
200 dalışla kum çıkarıp 16 dolar kazanıyorlar
Nehir yataklarındaki kumları çıkarmak için kurulan yasa dışı madenlerde mafya üyeleri teknelere doldurdukları işçileri nehir tabanına dalış için taşıyor. Her tekne 6-10 işçi alıyor. Her işçi bir günde 200 dalış yapıp çıkarabildiği kadar kumu çıkarmak zorunda. Karşılığında günde 16 dolar kazanıyorlar. İçlerinde onlarca yıldır bu işi yapanlar bile var. İlk zamanlarda 5-6 metreden çıkardıkları kumu şimdi tükenmeye başladığı için 10-11 metre derinden çıkarmak zorundalar.
