Güldem Atabay
Covid-19’un dünyada ve Türkiye’de en ağır vurduğu sektörlerden biri de turizm oldu. 2019’da ülkeye gelen yabancı turist sayısı 44.7 milyon kişiyken 2020’de 12.7 milyona düştü. 2020 ikinci çeyrekte hiç turist girişi olmazken, asıl yüksek sezon olan üçüncü ve dördüncü çeyreklerde daralma sert gerçekleşti. Doğal olarak da, yıllık turizm geliri 2019’daki 34.5 milyar dolardan 12.1 milyar dolara geriledi. Büyük resimde turizmde yaşanan sıkıntıların içinde önemli bir değişim, geçen yıl gelen turist sayısının azlığına rağmen, kişi başına yapılan harcamaların artmasıydı. “Her şey dâhil” tesisler yüksek sayıda ziyaretçi çekse de, uzun zamandır toplam turist sayısı artarken kişi başına turizm harcamalarında düşüş yaşanıyordu. Geçen yıl kişi başına ortalama turizm harcaması 2019’daki 666 dolardan 2020’de 762 dolara yükseldi. Fakat bu artışın temelinde gelen turistin daha “kaliteli” olması yatmıyor. Bunun nedeni gelen turistlerin 2019’da ortalama 9.9 geceleme yaparken, geçen yıl 12.4 gece kalması var. Bu artış da muhtemelen sağlık krizi sonrası daha uzun tatil yapma ihtiyacından kaynaklanıyor.Cari açıkta çok etkili
Turizm sektöründe kaçınılmaz olarak yaşanan çöküşün en doğrudan makroekonomik etkisi hem istihdam kayıpları hem de döviz kayıplarıyla cari açıkta oluşan büyüme. Geçen yıl cari açık/GSMH oranının 37 milyar dolarla yüzde 5.3’e çıkmasının gerisinde turizm sektöründe yaşanan 22.4 milyar dolarlık kaybın etkisi büyük. Cari açığın turizm sektöründeki ağır gelir kaybının ivmesiyle yükselmesi Türkiye’nin yaşadığı diğer fonlama sorunlarıyla beraber Türk lirası üzerinde önemli bir baskı yarattı. Aşılar 2021 sezonunda turizm tarafında umut ve toparlanma beklentisi oluşturuyor. Turizm gelirinde artış, kısmen petrol fiyatlarındaki artışla daha da yükselmesi beklenen cari açık tarafına yumuşatıcı etki yaratacak. Fakat ne derecede bir toparlanma beklemenin gerçekçi olacağı tartışılmalı. Her şeyden önce Türkiye’ye gelen turistlerin ağırlıklı olarak Avrupa ülkeleri ve Rusya merkezli olduğunu belirtmek gerek. Burada aşılama işlemlerine Türkiye’den önce başlandı ve ilk planlara göre özellikle Avrupa tarafında Mayıs ayı sonlarında tamamlanmış olması bekleniyordu.
