İngiltere Maliye Bakanı Rachel Reeves, bu ay sonunda açıklanacak Güz Bütçesi’nde vergi artışlarının gündeme geleceğine dair en net sinyali verdi.
Downing Street’ten yaptığı sürpriz açıklamada Reeves, mali planlarına ilişkin spekülasyonlara değinerek bütçesinin “adalet ve fırsat” üzerine kurulacağını, ancak kamu maliyesinde “ciddi baskılar” bulunduğunu söyledi. “Alacağım kararlar hakkında çok fazla spekülasyon yapılıyor, bunu anlıyorum" diyen Reeves şöyle devam etti:
“Bunlar, ülkemizin geleceğini yıllar boyunca şekillendirecek önemli kararlar. İnsanların karşı karşıya olduğumuz koşulları, kararlarımı yönlendiren ilkeleri ve neden bunların ülkemiz için doğru olduğuna inandığımı anlamalarını istiyorum.”
Reeves, Birleşik Krallık’ın “kayda değer ekonomik güce sahip” olduğunu ancak önceki Muhafazakâr hükümetin “yıllarca süren ekonomik kötü yönetiminin” ülkenin ilerlemesini ve potansiyelini sınırladığını söyledi.
Önceliklerinin Ulusal Sağlık Hizmeti’ni (NHS) korumak, ulusal borcu azaltmak ve yaşam maliyeti krizini hafifletmek olduğunu belirten Reeves, “ekonominin sağlam temeller üzerine inşa edilmesi için gerekli kararları almaya hazır” olduğunu vurguladı.
“Bu ayki bütçede alacağım kararlar, enflasyonu düşürmeye, faiz indirimlerini mümkün kılacak koşulları yaratmaya, ekonomik büyümeyi desteklemeye ve yaşam maliyetlerini iyileştirmeye odaklanacak,” dedi.
Konuşmanın önceden duyurulmamış olması, muhalefet ve bazı gözlemciler tarafından “acil basın toplantısı” olarak yorumlandı. Ancak genel kanı, konuşmanın vergi artışlarına zemin hazırlamak ve kamuoyunun beklentilerini yönetmek amacıyla yapıldığı yönünde.
Reeves, hükümet harcamalarının borç yerine vergi gelirleriyle finanse edilmesi ve kamu borcunun 2029–2030’a kadar GSYH’ye oranla azaltılması ilkesini içeren “mali kurallarına” bağlı kalacağını yineledi. Bu kuralların “kesin ve sarsılmaz” olduğunu söyleyen Reeves’in açıklamaları, piyasalar tarafından olumlu karşılandı. Konuşma sırasında İngiltere’nin 10 yıllık devlet tahvillerinin getirisi yaklaşık 4 baz puan düşerek %4,405’e geriledi.
Bütçe 26 Kasım'da açıklanacak
Reeves, 26 Kasım’da açıklanacak Güz Bütçesi’nde ayrıntıları duyuracak. İşçi Partisi’nin 2024 seçimleri öncesinde gelir vergisi, KDV ve ulusal sigorta primlerini artırmama sözü vermesine rağmen, bütçede yeni vergi artışlarının yer alması bekleniyor.
Bir önceki bütçede yaklaşık 40 milyar sterlinlik vergi artışı açıklayan Reeves, yükün büyük kısmının şirketler ve işverenlerin üzerine düştüğünü belirtmiş, bunun “tek seferlik bir hamle” olduğunu söylemişti. Ancak Salı günü gazetecilerin olası yeni vergi artışlarının hangi alanlarda yapılacağına ilişkin sorularını yanıtsız bıraktı.
Son aylarda hem Reeves hem de Başbakan Keir Starmer, yaklaşan vergi artışlarına dair sinyaller vermişti. CNBC'ye konuşan Reeves "Karşı karşıya olduğumuz zorluklar konusunda insanlara dürüst olmalıyız" demiş ve eklemişti:
“Bu zorluklara bütçede yanıt vereceğim.”
"Küçük ölçekli vergi artışları yeterli olmaz"
CNBC'ye konuşan Eurasia Group Avrupa Direktörü Mujtaba Rahman, Pazartesi gecesi yayımladığı analizinde, Reeves’in bütçesini son hâline getirirken siyaset ile ekonomi arasında acı verici bir tercih yapmak zorunda kalacağını belirtti.
Rahman’a göre ekonomik göstergeler, Whitehall kulislerinde “go big” (büyük oyna) stratejisi olarak anılan, yaklaşık 30 milyar sterlinlik bütçe açığını kapatmak için gelir vergisi de dâhil olmak üzere yeni ve kapsamlı bir vergi artışına işaret ediyor:
“Ekonomik veriler, Reeves’in 2029–2030’a kadar kamu gelir ve giderlerini dengeleme hedefine ulaşması için büyük çaplı bir vergi artışının kaçınılmaz olduğunu gösteriyor,” dedi. Rahman, finans piyasalarının güçlü bir mali disiplin adımını memnuniyetle karşılayacağını ancak küçük ölçekli vergi artışlarının yeterli olmayacağını söyledi.
Buna karşın, İşçi Partisi’nin gelir vergisini artırmama vaadi, Reeves açısından siyasi bir risk oluşturuyor. Böyle bir geri adım, partiyi Muhafazakârlar ve yükselen Reform Partisi gibi rakiplerin sert eleştirilerine açık hâle getirebilir.
Rahman, henüz kesin bir karar alınmamış olsa da, Eurasia Group’un değerlendirmesine göre Reeves’in “büyük oyna” seçeneğine yönelme ve gelir vergisi konusundaki seçim vaadini kısmen ihlal etme olasılığının arttığını ifade etti.
Reeves’in konuşmasının, Londra saatiyle sabah 8.00’de, yani piyasa açılışına denk gelecek şekilde planlanması da, finansal piyasaların doğrudan hedef kitle olduğunu gösteriyor.
Teneo Avrupa Direktörü Carsten Nickel ise CNBC’ye yaptığı değerlendirmede şunları söyledi:
“Güz Bütçesi öncesinde her sohbetin konusu vergi artışları oldu. Görünen o ki hükümet, bu ay sonunda açıklanacak adımlar öncesinde hem siyasi zemini hem de piyasa algısını hazırlıyor.”
Kaynak: Gazete Oksijen
