Patrick Kingsley / The New York Times
Gazze’de yaklaşık 16 aydır süren savaş boyunca, siyasetçiler ve analistler bölgenin savaş sonrası yönetimine dair farklı önerileri tartıştı. Öte yandan çatışmalar devam ederken net bir yol haritası ortaya çıkmadı.
Şimdi, kırılgan ateşkesin sürmesi ve İsrail ile Hamas'ın ateşkesin uzatılması için müzakerelere hazırlanmasıyla birlikte, Gazze'nin geleceğine dair dört rakip model şekillenmeye başladı.
Zayıflayan ancak geri adım atmayan Hamas, hâlâ bölgenin büyük bölümünü kontrol ediyor ve bu otoritesini pekiştirmeye çalışıyor. Ateşkes şartlarına göre İsrail'in Gazze'den kademeli olarak çekilmesi gerekiyor, ancak İsrail birlikleri hâlâ stratejik bölgeleri işgal altında tutuyor. İsrail'deki sağcı liderler ise, savaşın yeniden başlaması anlamına gelse bile, bu kontrolü genişletmek istiyor.
Önerilen başka bir modelde ise bir grup yabancı güvenlik sağlayıcısı, İsrail'in davetiyle, Gazze'nin kuzeyinde kritik bir ana arter üzerinde bir kontrol noktasını işletiyor ve araçları silahlar açısından denetliyorlar.
Güneyde ise Filistin Yönetimi temsilcileri hafta sonu Mısır ile olan sınır kapısında görev yapmaya başladı ve Avrupa güvenlik yetkilileriyle birlikte çalışıyor. 2007 yılında Gazze'nin kontrolünü Hamas'a kaptıran yönetim, zamanla bu çabalarını tüm bölgeye yaymayı umuyor.
Şu an için hangi modelin baskın olacağı belirsizliğini koruyor. Sonucun büyük ölçüde, Salı günü Washington'da İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile Gazze’nin geleceğini görüşecek olan ABD Başkanı Donald Trump’a bağlı olması muhtemel. Suudi Arabistan ise belirli bir yönetim yapısı karşılığında İsrail ile resmi diplomatik ilişkiler kurmaya razı olması durumunda sürecin gidişatını değiştirebilir.
İşte bu modellerin içeriği ve başarılı olma ihtimalleri:
Hamas yönetimi
Hamas ateşkes sonrası rehineleri serbest bırakırken, sahada hâlâ baskın Filistinli güç olduğunu göstermeye özel önem verdi. Yüzlerce maskeli Hamas mensubu tahliye noktalarında bir araya gelerek 16 aylık savaşta ağır darbe almış olsalar da hâlâ kontrolün kendilerinde olduğu mesajını verdi.
Hamas’ın güvenlik yetkilileri de yeniden sahaya çıkarak bölgede bir tür düzen sağlamaya çalışıyor. Hamas mensupları araçları durdurup denetliyor ve patlamamış mühimmatları etkisiz hale getirmeye uğraşıyor. Belediye yetkilileri ise enkazları temizlemeye başladı.
Çoğu İsrailli için Hamas’ın uzun vadeli varlığı kabul edilemez. Bazıları, Hamas’ın Gazze’de tuttuğu tüm rehineleri serbest bırakması halinde bu durumu kabullenebileceğini söylüyor. Ancak özellikle İsrail’deki sağcı kesimler, bazı rehinelerin hayatını riske atma pahasına bile olsa savaşı yeniden başlatıp Hamas’ı tamamen bölgeden çıkarmak istiyor.
Eğer Hamas iktidarda kalırsa, yabancı destek olmadan Gazze'yi yeniden inşa etmesi zor olacak. Çünkü birçok yabancı bağışçı, Hamas yönetimden çekilmediği sürece yardım konusunda temkinli davranacak. Örgütün yönetilemez bir harabe üzerinde hüküm sürmeye devam etmek yerine, gücü alternatif bir Filistinli liderliğe devretmeyi tercih etmesi olası görünüyor.
Mısır’ın aracılık ettiği görüşmelerde Hamas temsilcileri, idari sorumlulukları Filistinli teknokratlardan oluşan bir komiteye devredebileceklerini ifade etti. Ancak, örgütün Gazze’nin sivil yönetiminden çekilse bile silahlı kanadını kendi isteğiyle dağıtması pek olası değil.
İsrail işgali
İsrail ateşkes başladığında Gazze sınırları boyunca birkaç yüz metre genişliğinde bir tampon bölgeyi kontrol altında tutmaya devam etti. Savaşın sona ermesi ve Gazze’deki tüm rehinelerin serbest bırakılması için İsrail’in nihayetinde bu bölgeden çekilmesi gerekiyor. Ancak bu, Başbakan Binyamin Netanyahu’nun koalisyonundaki önemli isimler için kabul edilemez bir senaryo olduğundan, Netanyahu hükümetinin çökmesini önlemek adına İsrail işgalini uzatabilir veya hatta genişletebilir.
Bunu gerçekleştirebilmesi için Netanyahu’nun Trump yönetiminin desteğine ihtiyacı olacak. Washington’dan gelen sinyaller, tüm rehinelerin serbest bırakılmasını sağlamak adına ateşkesin uzatılmasını destekledikleri yönünde. Savaşa geri dönmek ise İsrail ile Suudi Arabistan arasında kısa vadede bir anlaşma olasılığını ortadan kaldıracaktır. Bu da Netanyahu’nun uzun süre hedeflediği bir uluslararası başarıdan vazgeçmesi anlamına geliyor.
Uluslararası güçler
İsrail birlikleri geçen hafta Gazze’nin kuzeyini ve güneyini birbirine bağlayan stratejik bir bölge olan Netzarim Koridoru’nun büyük bir kısmından çekildiğinde, boşluğu doldurması için bir grup yabancı güvenlik sağlayıcısına izin verdi. Mısırlı güvenlik görevlilerinin liderlik ettiği bu ekip, kuzeye giden trafiği silahlar açısından denetleyerek Hamas’ın kuzey Gazze’de militanlarını yeniden silahlandırma çabalarını yavaşlatmayı amaçlıyor. Sürece iki ABD merkezli şirket de dâhil, ancak sahada tam olarak ne rol oynadıkları belirsizliğini koruyor.
Şu an için bu süreç, Mısır ve Katar dışında diğer Arap ülkelerinin resmi katılımının olmadığı küçük ölçekli bir deneme niteliğinde. Ancak bazı İsrailli yetkililer, bu modelin hem coğrafi olarak genişletilebileceğini hem de idari sorumlulukları kapsayacak şekilde geniş bir bölgeye yayılabileceğini söylüyor. Böyle bir senaryoda Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi önde gelen Arap devletleri süreci kamuoyu desteği ve finansmanla destekleyebilir.
Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri, Filistin Yönetimi’nin onayı olmadan Gazze’de resmi bir rol üstlenmeye muhtemelen yanaşmayacaktır.
2007’de Hamas tarafından Gazze’den çıkarılan Filistin Yönetimi, hâlâ Batı Şeria’nın bir bölümünü yönetiyor ve Hamas’a karşı tek ciddi Filistinli alternatif olarak görülüyor. Ancak İsrailli liderler, Filistin Yönetimi’ni yolsuzlukla suçluyor ve yeterli bulmadıkları için en azından şu an için Gazze’de büyük bir rol üstlenmesine sıcak bakmıyor. İsrail’in sağcı kesimi ise Filistin Yönetimi’ni güçlendirmeye karşı çıkıyor. Bu ihtimalin gelecekte Filistin devleti olmaya aday bir yapının ortaya çıkmasına yol açabileceğinden endişe ediliyor.
Bununla birlikte, Filistin Yönetimi temsilcileri hafta sonu Gazze’nin başka bir bölgesinde sessizce çalışmaya başladı. Bu durum, İsrail liderliğinin pratikte Filistin Yönetimi’nin sürece dâhil olmasına daha esnek yaklaşabileceğini gösteriyor.
İsrail, Avrupa Birliği ve Filistin Yönetimi yetkililerinin, Gazze ile Mısır arasındaki sınır kapısı olan Refah geçiş noktasındaki operasyonları yeniden başlatmasına izin verdi. Mayıs ayında İsrail’in Refah bölgesine girmesinden bu yana kapı kapalıydı.
İsrail hükümeti, özellikle Netanyahu’nun koalisyonundaki isimleri kızdırmamak için, kamuoyuna Filistin Yönetimi’nin bu süreçteki rolünü önemsiz göstermeye çalıştı.
Ancak Refah’taki gelişmeler, Netanyahu’nun Trump ve Körfez’deki Arap liderlerinin baskısı altında, Filistin Yönetimi’nin daha geniş bir rol üstlenmesine istemeyerek de olsa tolerans gösterebileceği yönündeki spekülasyonları artırdı. Bu modelin, yabancı barış güçleri veya güvenlik yüklenicileriyle ortak bir yapı içinde şekillenmesi de ihtimaller arasında görülüyor.
Filistin yönetimi
Bununla birlikte, Filistin Yönetimi temsilcileri hafta sonu Gazze’nin başka bir bölgesinde çalışmaya başladı. Bu durum İsrail liderliğinin pratikte Filistin Yönetimi’nin sürece dâhil olmasına daha esnek yaklaşabileceğini gösteriyor.
İsrail, Avrupa Birliği ve Filistin Yönetimi yetkililerinin, Gazze ile Mısır arasındaki sınır kapısı olan Refah geçiş noktasındaki operasyonları yeniden başlatmasına izin verdi. Mayıs ayında İsrail’in Refah bölgesine girmesinden bu yana kapı kapalıydı.
İsrail hükümeti, özellikle Netanyahu’nun koalisyonundaki isimleri kızdırmamak için, kamuoyuna Filistin Yönetimi’nin bu süreçteki rolünü önemsiz göstermeye çalıştı.
Ancak Refah’taki gelişmeler, Netanyahu’nun Trump ve Körfez’deki Arap liderlerinin baskısı altında, Filistin Yönetimi’nin daha geniş bir rol üstlenmesine istemeyerek de olsa tolerans gösterebileceği yönündeki spekülasyonları artırdı. Bu modelin, yabancı barış güçleri veya güvenlik sağlayıcılarının ortak bir yapı içinde şekillenmesi de ihtimaller arasında görülüyor.
© 2025 The New York Times Company
