‘Çip kıtlığı’ dünyayı sardı

Pandemi, ticaret savaşı, yangınlar, kuraklık ve kar fırtınaları üst üste gelince, küresel çapta çip kıtlığı baş gösterdi. Sadece ocak ayında dünya üzerinde 40 milyar dolarlık çip satıldı, üreticiler her gün artan talebe yetişemez oldu. Çip kıtlığı hafife alınacak bir kriz değil, çünkü saatlerden buzdolaplarına kadar neredeyse tüm elektronik cihazların çiplere ihtiyacı var. Özellikle de otomotiv sektörünün. Otomotivde yaşanan çip sıkıntısı, Türkiye’yi de doğrudan etkilemiş durumda. Oyak Renault, Bursa’da üretime 1 hafta ara verirken, Tofaş da 5 Nisan’a kadar iki hafta süreyle üretime durdurduğunu duyurdu. Avrupa’da da Volkswagen, Toyota, Peugeot gibi devler düşük kapasite ile üretim yapıyor. Türkiye’de bazı markalar bu yüzden araç bulunurluğu konusunda problemlerle karşılaşmaya başladı. Herkesin korkusu, salgının  başında üretim durduğunda ortaya çıkan otomobil tedarik sorununun tekrarlanması. Araştırma ve danışmanlık şirketi IHS Markit de son gelişmeler üzerine çip krizinin faturasını revize etti. Üretimde ilk çeyrekte 672 bin adetlik kayıp yaşanacağını öngören IHS Markit, bu rakamı 1 milyona yükseltti. Krizin işaret fişeğini yakan, pandemi döneminde araç satışlarında yaşanan yüzde 50’lik düşüş oldu. Bu tablo üzerine otomotiv sektörü üretimi yavaşlattı, parça siparişlerini de azalttı.  Bu parçalar arasında çok sayıda çip de yer alıyordu. Çünkü modern otomobiller frenlemeden direksiyona, aydınlatmadan motoruna kadar her şeyi kontrol etmek için onlarca çip barındırıyor. Bir otomobilde ortalama 20 çip kullanılıyor. Audi Q7 gibi bazı modellerde bu sayı 38’e kadar çıkıyor. Hava yastığı, ABS, ESP, park kamerası, park sensörü, park yardımcısı, elektronik park freni, dört çeker sistem, motor, kapı, ışıklandırma, müzik sistemi, bilgi-eğlence ekranı, mikrofon gibi sistemleri çipler yönetiyor.  Aynı zamanda, dizüstü bilgisayarlar ve akıllı telefonlar gibi ev-ofis eşyalarına yönelik ekstra talebin de krizin bu noktaya gelmesinde payı var. Pandemiyle birlikte birçok insan evden çalışmaya başladı. Aynı dönemde oyun konsollarına talep de patladı. Herkes zihnini küresel salgından uzak tutacak bir şeylerin arayışına girdi.  Bu gelişme karşısında üreticiler, talep daralması yaşanan otomobiller yerine akıllı telefon, dizüstü bilgisayar ve tabletler için çip üretimine ağırlık verdi. Fakat aynı kriz orada da mevcut. Sony, PS5 oyun konsolunun üretimini askıya aldı, Microsoft, Xbox Series X’in üretimini durdurdu. Samsung da Galaxy Note telefonunun piyasaya çıkışını ertelemeyi düşünüyor. Kriz o kadar büyük ki, ABD Başkanı Joe Biden geçen ay ABD’nin çip üretim kapasitesini artırmak için 37 milyar dolar harcanmasını öngören bir idari emir imzaladı. Intel, Arizona’da iki yeni çip fabrikası kurmak için 20 milyar dolarlık bütçe ayırdığını açıkladı. Avrupa Birliği’de 2030’a kadar küresel çip üretiminin yüzde 20’sini karşılama hedefi koydu.  Aslında dünyada çip üretimi tarihin en yüksek seviyelerinde. Yarı İletken Endüstrisi Derneği (SIA), Ocak 2021’deki yonga satışlarının geçen yılın aynı ayına göre yüzde 13.2 artışla 40 milyar dolara ulaştığını söylüyor. Fakat üretim, talebi karşılamaya yetmiyor.

Üretim neden artırılamıyor?

Suyla ne alakası var?

Ne kadar sürecek?

Çip nedir?