24 Nisan 2024, Çarşamba Gazete Oksijen
08.10.2021 04:30

Menemenden omlete

Yumurta pişirmek zor iştir. Biz menemen soğanlı mı, soğansız mı olur sorusuna yanıt ararken Fransızlar hangi tavada pişirmeli diye tartışır

Çok tartışıldı menemen soğanlı mı olur, soğansız mı diye? Tercih kişisel olsa da gastronomide birçok reçetenin bir açıklaması vardır bazen biz bilmesek de arka planda çalışan. Menemen için sorunun cevabı aslında çok basit. Domates asiditesi olan bir meyvedir. Bu asidi de yemekte bir şeker kaynağı ile dengelemeniz gerekir. Malum soğan da piştikçe tatlılaşan bir lezzettir. Soğan ile domates aynı yemekte buluşunca soğanın tatlılığı domatesin asidini yani ekşiliğini dengeler. Böylece ortaya güzel, dengeli bir lezzet çıkar. Yok ama siz soğan sevmiyorsanız domates pişerken bir parça şeker ilave edip asit şeker dengeleme işini soğansız da yakalayabilirsiniz. Anlayacağınız menemenin içinde ya pişmiş soğan olacak ya da az bir parça şeker.  Menemenin isim kelime kökeni tam olarak bilinmese de büyük ihtimalle İzmir Menemen’e mübadelede göçen Giritlilerle oranın yerlilerinin ortak olarak geliştirdiği bir yemek. Bugün hem kahvaltıda hem de ana yemek olarak sevdiğimiz bir lezzet. Bir sav da kahvaltıda yenen menemenin soğansız olması, ana yemektekinin de soğanlı olması gerektiğidir. Kimileri menemene sucuk, pastırma, peynir, biber, maydanoz gibi ilaveler yapar. Rahattır menemen. Kaç yumurta ile pişireceğiniz, göz mü olacak yoksa karıştırılacak mı, bunlar da size kalmış. Bazıları da sırf yumurta sarısı ile pişirir menemeni. Soğana takılıp kalmışız. Esas soru yumurtanın ne kadar pişeceği. 

Yamaklara yumurta testi yapılır

Yumurta pişirmek zor iştir. Hani derler ya bir yumurta bile kıramam diye. Birçok şef mutfağa yamak alacağı zaman önce bir yumurta pişirtir yamağın becerisini ölçmek için. Biz menemen soğanlı mı olacak soğansız mı diye tartışaduralım, Fransızlar da yumurta hangi tavada pişirilmeli diye tartışır. Bakır tavada mı, alüminyum tavada mı teflonda mı diye. Yumurta en iyi, iletken ama ince tavada pişer, bakır gibi. Yumurta salyalı olmalı derler Fransızlar. Yani œufs baveux. Çok pişmiş olmamalı. Amerikalılar ise runny eggs derler az pişmiş yumurtaya. Yumurta piştikçe sülfür kokusu yayar. Çok pişmiş yumurtada bu koku baskınken beyazı pişmiş, sarısı akışkan yumurtada ise sülfür kokusunu neredeyse alamazsınız. Haşlanmış yumurtada tercihinize göre cıvık, rafadan, kayısı ve katı olarak pişirme süreleri yaşadığınız irtifa ve su miktarı ile değişiklik gösterse de birkaç dakikadan 10 dakikaya kadardır. Ben şahsen rafadan yumurtayı tercih ederim.  Çırpılmış yumurtaya gelince çırptığınız yumurtaları pişerken hızlıca karıştırırsanız ufak tanecikler, piştikçe yavaşça karıştırırsanız iri parçacıklar halinde pişecek, iri parçacıklı daha az piştiğinden ve nemli kalacağından daha lezzetli olacaktır. Hatta Fransızlar yumurtayı pişirirken yüksek ısıya maruz kalmaması için kaynayan suda ikinci bir kapta yani bain-marie usulü pişirirler. Bu da yumurtaya ipeksi bir doku kazandırır. Yüksek ateşte kavruluncaya kadar pişirilen yumurta da hem kokar hem de lastik gibi olur.  Omlete gelince bir Fransız yemeği gibi düşünülse de adı Fransızca sadece. Diğer yumurta pişirme yöntemlerinden farkı çırpılmış yumurtanın tavada karıştırılmadan önceden pişirilip içine dolgunun konulmasından sonra ikiye katlanması. Böylece içi nemli kalır. Japonların bolca ketçap ile sundukları pirinçli omleti omurice da denemeye değer bir yumurta yemeği. Yemekte ister menemen gibi önden pişirip yumurtayı eklersiniz ki İspanyolların patates ile yaptıkları tortilla de patatas’ları, İtalyanların sebze ve peynir ile yaptıkları frittata menemen gibi öncesinde tavada pişirilen malzemeye yumurta ilavesi ile yapılıyor.  Yunanlıların menemene benzer yemeğinin adı strapatsada. Bu yemekte zeytinyağı, domates ve yumurta bulunuyor. Kuzey Afrika’da da menemene benzer şakşuka yapılıyor ki bizim bildiğimizden farklı. Menemene bolca kimyon, pul biber gibi baharat ve sarımsak ekliyorlar aslında. Fransa’nın bask bölgesinde ise piperade isimli yemek neredeyse soğanlı menemenin aynısı.  Öyle ya da böyle, önemli olan yumurtanın ne kadar pişirildiği. Ezkaza bir şefe yumurta yapacaksanız aman yumurtanızı çok pişirmeyin.