Sisli beyin; zihninizde hep bir sis perdesi mi var?

Bunun için önce lenf sistemimize basit bir giriş yapmalıyız: Vücudumuzda atar ve toplar damarlar dışında, tüm vücudu dolaşan bir sistemik ağ daha var: Lenf sistemi.  Lenf sisteminin amacı, vücuttaki ‘çöpleri boşaltmaktır’. Çöpler; günlük metabolik işlerin artıkları, eskimiş proteinler, virüs yada bakteri gibi dış ajanların öldürüldükten sonra kalan büyük parçaları, büyük toksinler, vücudun ölmüş hücrelerinin büyük kısımları. Hep ‘büyük’ dedim, çünkü kan damarlarıyla atılamayan büyük çöpler leflerle atılır.  Çok geniş bir lenfler ağı ile çevriliyiz. Bunların bir nehrin dalları gibi dolaşıp gelip döküldüğü yere lenf nodları denir. Biz lenfleri genelde bacaklarımızdaki lenf dolaşım sorunları olduğunda gündemimize alırız, ama onlar her dakika çöpleri toplarlar. Beyin de bu temizliğin bir parçasıdır. Beynin lenf sistemine, lenfatik sistem değil, GLİNFATİK sistem denir. Glinfatik sistemin işi, beyin çöplerini boyundaki lenf nodlarımıza toplamaktır. Beyinde çöpler neden olur? Tüm diğer hücreler gibi beyin de gün boyu iş yapar, binlerce metabolik olay olur. Her metabolik olayın sonunda daima metabolik artıklar çıkar. Bunlar günlük olarak beyinden atılmalıdır. Bu artıklardan biri olan Tau proteinden örnek verirsek,  yeterince temizlenmezse Alzheimera sebep olur.  Beyin lenf temizliği yapılabilecek tek zaman ‘uyku’ zamanıdır. Glinfatik sistem sadece uykuda çalışır, uyanık iken çalışmaz! Glinfatik temizlik yoksa, beyindeki sitokinler, inflamatuar proteinler, metabolizma artıkları dışarı atılamaz.  Neden uykuda bu sistem artar? Uykuda metabolizma hızı azalan, sakinleşen beyin, melatoninin de antienflamtuar etkisiyle hafifçe küçülür. Bu sizi korkutmasın, beyin küçülmez, üzerindeki ödem kalkar. Bu ödem, gün boyu yaptığı metabolik işlerin sonucu olan mikro-inflamasyon sebebiyle olur. Ödem azalınca, beyin lenflerine hareket edecek daha çok alan kalır, lenf akışı artar.  Bir başka faktör, gündüz salınan adrenalinin gece olmamasıdır. Adrenalin olmayınca yine lenf akışı artar. Yani heyecan-stres yoksa, temizlik başlar. Uyku azlığı-glinfatik sistem çalışmaması-demans birbiriyle yakın alakalıdır. Demansın oluşması yıllar alırken, az uyku yüzünden glimfatik sistemin iyi çalışmaması, erken yaşta karşımıza beyin sisi, depresyon, zihin yorgunluğu olarak çıkabilir.

Beyin sisini dağıtmak için öneriler