Jüpiter'in buzlu uydularında yaşam arama görevi başlıyor

Avrupa Uzay Ajansı (ESA) 1,4 milyar sterlinlik bir sondayı, yaşam izleri bulmak üzere sekiz yıllık bir görev için 13 Nisan'da uzaya fırlatacak. Ancak uzay aracı Mars gezegeni gibi hedeflere yönelmeyecek. Bunun yerine uzayın derinliklerine uçacak ve Jüpiter'in buzlu uydularını inceleyecek. Jüpiter Buzlu Aylar Kaşifi ya da kısaca Juice güneş sisteminin beklenmedik bir özelliğinden yararlanacak. En büyük su rezervlerinin Dünya'dan çok uzakta, uzayın derinliklerinde ve dev gezegenler Jüpiter ve Satürn'ün yörüngesinde bulunan gezegenlerde olduğu ortaya çıktı. Juice, özellikle bu uzak dünyaları keşfetmek üzere fırlatılan ilk görev olacak. 

Jüpiter'in uyduları büyüklük ve uzaklık sıralamasına göre Ganymede, Callisto, IO ve Europa canlı yaşam formu için araştırılacak. Ganymede, Europa ve Callisto’nun buzul gezegenler olduğu ve yaşam kaynağı olan suya sahip olduğu açıklandı. Bu yüzden canlı yaşam formu potansiyali için öncelik olarak görülüyorlar. 

"Daha fazla su olduğuna inanmak için nedenlerimiz var"

Görevde yere alan bilim insanı Olivier Witasse, "Jüpiter çevresinde yaşamın başlamış olabileceği yerler olup olmadığını görmek istiyoruz. İç enerjisi ve sıvı suyu olan bir yer bulmamız gerekiyor. Jüpiter'in buzlu uyduları sayesinde, Dünya'dakinden daha fazla su olduğuna inanmak için iyi nedenlerimiz var" dedi. 

Uzayda yaşam bulma konusunda en iyi umudun Mars ve Venüs olduğuna inanılıyordu. Ancak uzay araçları Venüs'ün yüzey sıcaklığının kurşunu eritecek kadar sıcak olduğunu, Mars'ın ise atmosferini ve yüzey suyunu milyarlarca yıl önce kaybettiğini ortaya çıkardı. Hayatta kalan yeraltı kaynaklarını bulma çabaları şimdiye kadar başarısız oldu. 

Aynı zamanda, ABD'nin diğer sondaları Jüpiter'in üç ana uydusunun Dünya'da yaşamın var olabilmesi için gerekli tek ön koşul olan sıvı suyun geniş okyanuslarını kaplayan buzdan dünyalar olduğunu keşfetti. Ayrıca 2005 yılında Satürn'ün küçük uydusu Enceladus'un bir yeraltı okyanusundan uzaya su ve organik madde püskürttüğü keşfedildi. ABD'li gökbilimci Neil deGrasse Tyson bu buzlu uydular konusunda "Yaşam aramak için en iyi yer burası" dedi. 

Jüpiter'e ulaşması 8 yıl sürecek

Ancak oraya ulaşmak farklı bir mesele. Mars'a yolculuklar yaklaşık sekiz ay sürüyor. Buna karşılık, Çarşamba günü Fransız Guyanası'ndaki Kourou'da bulunan Avrupa Uzay Ajansı (Esa) uzay üssünden fırlatılması planlanan Juice'un Jüpiter'e ulaşması yaklaşık sekiz yıl sürecek ve bu yolculukta hızını korumak için Dünya ve Venüs'e bir dizi uçuş yapması gerekecek. 

Juice, Temmuz 2031'de Jüpiter'in yörüngesine girecek ve o zamana kadar, Nisan 2030'da varmak üzere Dünya ve Mars uçuşlarını kullanarak daha kısa bir rota izleyen bir başka sonda, NASA'nın Europa Clipper'ı tarafından geçilmiş olacak.  Adından da anlaşılacağı gibi, ABD uzay aracı Europa'ya odaklanacak ve yaşamı destekleyebilecek alanları tespit etmek için yüzeyini birkaç yüz mil tarayarak aya 50 yakın yaklaşım yapması planlanıyor.

Europa Clipper bilim insanlarından Marshall Styczinski, "Europa'nın okyanusu muhtemelen kayalık bir deniz tabanı ile temas halinde. Bu da Dünya okyanuslarında olduğu gibi hidrotermal bacalar yaratacak kimyasal reaksiyonlar beklediğimiz anlamına geliyor. Hidrotermal bacalar Dünya'da gelişen ekosistemleri destekliyor, dolayısıyla Europa'da da aynısını yapıyor olabilirler" dedi. 

İlk kez başka bir uydunun yörüngesine girilecek

Buna karşılık Juice farklı bir hedefe odaklanacak: Güneş sistemindeki en büyük uydu olan Ganymede. Merkür gezegeninden daha büyük olan Ganymede aynı zamanda güneş sisteminde kendi manyetik alanına sahip tek uydudur. Callisto ve Europa'ya yapılacak bir dizi ziyaretin ardından Juice, 2034 yılında Ganymede'in etrafında kalıcı bir yörüngeye girecek. İlk kez bir uzay aracı kendi uydumuz dışında bir uydunun yörüngesine girmiş olacak. 

Bu da iki görev arasındaki önemli bir farkın altını çiziyor. Ganymede'in yörüngesi Jüpiter'den Europa'nınkinden daha uzakta ve bu nedenle gezegenin güçlü manyetik alanından daha az etkileniyor. Esa'nın hesaplamalarına göre meyve suyu Ganymede'in yörüngesinde hayatta kalabilir. Ancak radyasyon ortamının uzay aracının elektronik aksamı için çok daha büyük bir tehdit oluşturacağı Europa için durum böyle değil. Bunun yerine Clipper'ın üç buçuk yıllık görev süresi boyunca Ay'ın üzerinde bir dizi uçuş yapması gerekecek.

Sonuçlar devrim niteliğinde olabilir

İki görev ayrı uzay ajansları tarafından yürütülüyor ancak NASA ve ESA yakın işbirliği yapılacağında ısrar ediyor ve iki uzay aracının deneyebileceği ortak görevleri koordine etmek için bir komite kurdular. Sonuçlar devrim niteliğinde olabilir. Eğer yaşamın kendi güneş sistemimizde ayrı ayrı iki kez evrimleştiğini bulursak, bu yaşamın galaksi genelinde yaygın olabileceğini gösterecektir. Juice'un fırlatılışı, projede işbirliği yapan ve 2021 Noel Günü James Webb uzay teleskobunu mükemmel bir yörüngeye yerleştiren aynı roket olan Ariane 5 fırlatıcısıyla havaya taşınmasını izleyecek olan çok sayıda Avrupalı bilim insanı tarafından nefeslerini tutarak izlenecek.