Metaverse’in taşı toprağı altın

NFT açık artırmalarında ortalığa savrulan yüz binlerce dolarla dalga geçenlerdenseniz, bu yazıyı hiç okumayın. Çünkü şaka gibi görünse de içinde milyon dolarlar geçen oldukça ciddi bir meseleyi ele alacağız.  Yaşadığımız NFT çılgınlığı daha dün gibi... Giyilemeyen ayakkabılara, duvara asılamayan tablolara, ne işe yarayacağı pek kestirilemeyen NBA kartlarına yüz binlerce doların döküldüğü günlerin üzerinden çok geçmeden; binilemeyecek yatlara, oturulamayacak evlere, ekilemeyecek tarlalara milyon dolarların harcandığı bir döneme girdik. Ortamımız yine sanal fakat emin olun bu kez her şey çok daha gerçek. Çünkü bahsettiğimiz yer Metaverse ve bu fikir, arkasındaki Facebook’un gücüyle kısa sürede kendini bir “gelecek tahayyülü” olarak satmayı başardı.  Bu hafta dünya basınında en çok ilgi çeken haberlerden biri, Metaverse evrenindeki gayrimenkul satışlarıydı. Metaverse’in en büyük hizmet sunucularından The Sandbox, Decentraland, CryptoVoxels ve Somnium Space sadece 1 hafta içinde yaklaşık 100 milyon dolarlık arazi sattı. Hepsi satışları kendi kripto para birimleriyle yaptı, bunlar arasında öne çıkan ise The Sandbox’taki 4.3 milyon dolarlık arazi oldu. Birileri bu hikayeye yürekten inanıp milyon dolarları tereddütsüz bassa da çoğunluğun aklında aynı soru var. Sanal bir arsa bu hayatta ne işime yarar? Aslında cevabı basit; bu hayatta değil ama bir başka hayatta pek çok işinize yarayabilir. Zaten Metaverse’in bize vaat ettiği de tam olarak bu: Başka bir hayat!

Yeniden, nedir bu Metaverse?

Metaverse en kısa tanımıyla bir sanal gerçeklik projesi. VR (virtual reality / sanal gerçeklik) gözlükleri üreten Oculus’u 2014’te satın alan Facebook, o tarihten beri hedefinde olan projeye son dönemde hız verdi. Facebook Metaverse’e o kadar inanıyor ki, tüm operasyonlarının başındaki çatı şirketin adını “Meta” olarak değiştirecek kadar ileriye gitti.  Bu evrene girebilmek için ihtiyacınız olan en temel araç bir VR gözlük. Gözlüğe Facebook hesabınızla giriş yaptıktan sonra artık bu sınırsız evrende bir turist olarak dolaşabilirsiniz. Yeni başlayanlar için Facebook’un “Horizon Venues” uygulaması ideal. Tıpkı akıllı telefonunuzda olduğu gibi uygulamayı VR gözlüğünüze indiriyorsunuz ve kendinizi birçok etkinliğe ulaşmanıza kapı aralayan bir lobide buluyorsunuz. Dilerseniz kimselere bulaşmadan konser izleyebilir ya da aynı takıma gönül verdiğiniz taraftar grubuyla birlikte maç izleyebilirsiniz. Avatarınızla dahil olduğunuz sanal evrende yeni insanlarla tanışabilir, sınırların ötesinden yeni arkadaşlar edinebilirsiniz. Horizon Venues sizin kullanımıza sunulan bir etkinlik alanı ve orada sadece seyircisiniz. “Bu evrende benim de bir mekanım olsun” diyorsanız  tablo değişiyor. Milyon dolarlık yatırımların devreye girdiği bu noktada artık bir oyuncu değil, oyun kurucu oluyorsunuz. 

Sanal evi ne yapacağım?

Metaverse kimilerine göre yakın gelecekte yeryüzündeki 1 numaralı sosyal ağ olacak, Twitter’ın Instagram’ın esamesi okunmayacak. Bu görüş kulağa hiç de mantıksız gelmiyor, zira 3 boyutlu sanal gerçekliğin cazibesinin küçücük ekranlara sığdırmaya çalıştığımız sosyalleşme çabalarını alt etmesi zor olmayacaktır. Peki burada bir evimizin olması şart mı? Elbette ki değil, ortamlarda sadece bir izleyici olarak bulunmanız da mümkün. Ama çok arkadaşım olsun, herkes benim etrafımda toplansın gibi bir arzunuz varsa, bir mekanınızın olması şart. Üstelik orayı sadece satın almanız yetmez, çeşitli sanal araçlarla kişisseleştirip güzelleştirmeniz de gerekecektir. Metaverse’in gözde ev sahiplerinden biri olduğunuzda ise bu işten para kazanma ihtimaliniz yüksek. Çünkü ortada gerçekten büyük bir pasta var.  Metaverse’teki gayrimenkuller genelde Ethereum blok zinciri üzerinde korunan NFT’ler olarak el değiştiriyor. NFT’ler kopyalanamaz, değiştirilemez ve sadece tek bir adet olduğu için çalınması, taklit edilmesi mümkün değil. Bu işten nasıl para kazanacağınıza gelince... İyi bir noktadan arsa kapattıysanız, güzel bir karla ikinci elde satabilirsiniz. Ya da üzerine bir ev inşa edip değerini katlayabilirsiniz. Arsanızın tabela değeri yüksekse, reklam alarak gelir elde edebilirsiniz. Tıpkı gerçek dünyada olduğu gibi mülk kiralayarak para kazanmanız da mümkün. Ayrıca gerçek dünyadaki gibi bu evrende de araziler sınırlı. Örneğin Decentraland 15 metreye 15 metrelik, 90 bin parsellik bir arazi. Satılacak parsel kalmadığında, yıllar önce birkaç bin dolara aldığınız sanal toprağın uçuk değerlere ulaşması işten bile değil. Tabii ki bu durumda da en önemli kriter mülkünüzün konumu olacaktır. Şöyle düşünmek belki de en kolayı: Bu hayatta nasılsa, orada da öyle.

Gerçek şehirler de böyle kuruldu

Kripto para platformu Tokens.com, lüks markaların mağazalarına ev sahipliği yapması beklenen Decentraland’in Fashion Street bölgesinden birinci sınıf bir arsa satın aldı. Satışın ardından şirektin CEO’su Andrew Kiguel “Değerli bir mülk olduğunu anlamamış olsam kesinlikle çılgınca bir hamle olurdu. Ama bu 250 yıl önce şehir inşa edilirken Manhattan’da arazi satın almak gibi” dedi. Kiguel’in söylediklerini anlamlı kılan ise kariyerinin 20 yılını gayrimenkul sektörü odaklı bir yatırım bankacısı olarak geçirmiş olması. Tokens.com’un yüzde 50’sini 1.7 milyon dolara satın aldığı Toronto merkezli Metaverse Group’un CEO’su Michael Gord da benzer bir örnek veriyor: “Bir tarlayken New York’a geldiğinizi ve SoHo’dan bir yer kapatma imkanınız olduğunu hayal edin. Bugün birisi SoHo’da bir blok almak istese bulamaz. Paha biçilemez ve piyasada yok. Aynı durum Metaverse’te de olacak.” Lüks markalar da gözünü şimdiden Metaverse evrenine dikmiş durumda. Mayıs ayında Roblox platformunda bir Gucci el çantasının gerçek versiyonundan daha pahalı bir fiyata satılmış olması markaların ağzını sulandırıyor. Louis Vuitton ve Burberry gibi lüks markaların yöneticileri kıyısından köşesinden Metaverse’e girdiler.  Roblox ve Fortnite gibi platformlar, düzenledikleri sanal konserlerle şimdiden 10 milyonlarca seyirciyi bir araya getirmeyi başardı. Tek bir konserde 50 bin kişinin toplanmasına bakınca da Metaverse’in vaatlerinin altının boş olmadığı anlaşılıyor. Justin Bieber, Ariana Grande, The Weeknd ve Travis Scott gibi popüler müziğin önde gelen isimleri de sahnelerini çoktan buraya taşıdı. Seyirciler ve sahnedekiler  birer avatardan ibaret olsa da şarkılar gerçek, katılanlar memnun.  Kripto para yatırımcısı Grayscale’e göre Metaverse’teki küresel mal ve hizmet pazarı yakın tarihte 1 trilyonluk değere ulaşacak. Teknoloji uzmanları birkaç yıl içinde tamamen işleyen bir ekonomiye dönüşeceğini ve hayatımıza tam anlamıyla entegre olacağını düşünüyor. VR gözlüklerinin fiyatını 300 dolara kadar düşüren Facebook, elinin uzanabildiği herkesi bu yeni evrene çekmekte kararlı. Metaverse’te bugün satın alınan arsaların 16 ay sonra 200 kat prim yapacağı gibi uçuk iddialarda bulunanlar da cabası. Uçuk dedik ama NFT dünyası hakkında az biraz fikri olanlar biliyor ki “uçmak” bu alemin genlerinde var. Bugün gülüp geçtiğimiz haberleri, yarın “kaçan fırsatlar” olarak okumamız kuvvetle muhtemel. Yatırım tavsiyesi değildir ama kafanıza biraz bile yatıyorsa, Metaverse’te küçük de olsa bir yer kapatmayı aklınızın bir köşesine yazın...

Çölün ortasındaki Las Vegas da böyle kuruldu!

Financial Times editörü Izabella Kaminska geçen hafta kaleme aldığı yazıda Metaverse evrenini ABD’nin kumar cenneti Las Vegas’ın doğuşuna benzetti. BBC belgesel yapımcısı Adam Curtis’in Batı toplumları için söylediği “Dünyanın basitleştirilmiş ve sahte bir versiyonuna çekildik” cümlesine atıfta bulunan Kaminska, Metaverse’in bu eğilimi en uç noktalara taşıdığı görüşünü ortaya attı. Metaverse için “Gerçeğin photoshop’u” tanımını kullanan Kaminksa “Belki de gerçek dünyamızın ne kadar bölünmüş ve adaletsiz olduğu, her şeye rağmen kurtarılmaya değmediği mesajını veriyor” diyerek sanal gerçeklik arayışlarına hayatın içinden makul bir dayanak noktası buldu. Las Vegas örneği ise Metaverse’in bugününü tam karşılıyor. 20. yüzyılın başında Nevada’daki çorak bir araziden ibaret olan kent, 1930’lardaki Büyük Buhran’dan sonra hedonizmin kaçış alanına dönüşmüş ve kısa süre içinde bugünkü görkemli yapısına kavuşmuştu. Pandemiyle birlikte dünya bir kez daha büyük bir buhranın içinden geçerken hedonizm kendine yeni bir sığınak bulacaksa, teknoloji çağında bunun Metaverse olmasından doğal hiçbir şey olamaz.