Bir ağaç öldüğünde ne olur?

Colorado Eyalet Üniversitesi'nde Orman ve Mera Yönetimi alanında yardımcı doçent olan ve aynı zamanda eski bir orman itfaiyecisi olarak da görev yapan Camille Stevens-Rumann, bir ağacın 'gerçekte' ölmediğini örnek vererek anlattı.

Popular Science'a konuşan Camille Stevens-Rumann, ağaçların aniden veya oldukça yavaş bir şekilde ölebileceğini söyledi ve yangın, sel veya rüzgarın bir ağacın su ve besin maddelerini gövdesinde yukarı ve aşağı taşıma yeteneğine ciddi şekilde zarar vererek hızlı bir ölüme neden olabileceğini kaydetti. Stevens-Rumann, bazen ciddi bir böcek saldırısı veya bir hastalığın ağacı öldürebileceğini dile getirirken, bu tür bir ölümün genellikle birkaç aydan birkaç yıla kadar sürebileceğine vurgu yaptı. Yine bir ağaç su ve besin maddelerini taşıma yeteneğini kaybederken bunu aşamalı olarak, daha yavaş yaptığını da kaydetti.

Bir ağaç yaşlılıktan da ölebilir. Bir ağacın ölümü tam olarak göründüğü gibi değildir, çünkü doğrudan yeni bir yaşama yol açar.

Farklı ağaçlar, farklı yaşam süreleri

Ağaçlar, ne tür olduklarına bağlı olarak inanılmaz derecede uzun yaşayabilirler. Örneğin bazı bristlecone çamları bilinen en eski ağaçlar arasında ve 4 bin yıldan daha yaşlı. Veymut çamı veya kavak gibi diğerlerinin ömrü ise 20 ila 200 yıl gibi çok daha kısa. Mahallenizdeki veya kasabanızdaki en büyük ağaçlar muhtemelen bu aralıkta bir yerde.

Muhtemelen farklı canlıların farklı yaşam sürelerine sahip olduğunu fark etmişsinizdir, örneğin bir hamster genellikle bir kedi ya da bir insan kadar uzun yaşamaz. Ağaçlar da farklı değil. Yaşam süreleri, genlerine gömülü işletim sistemi olarak düşünebileceğiniz DNA'ları tarafından belirlenir. Çok hızlı büyümeye programlanmış ağaçlar, çok yavaş büyüyenlere göre daha az güçlü ve daha kısa ömürlü olur.

Ancak sağlam ve yaşlı bir ağaç bile eninde sonunda ölür. Böcekler ve mikroskobik yaratıklar tarafından yıllar boyunca verilen zarar, hava koşullarının kötü muamelesiyle birleştiğinde yavaş yavaş ömrünü tamamlar. Ölüm süreci tek bir dalla başlayabilir ancak sonunda tüm ağaca yayılır. Bir gözlemcinin bir ağacın öldüğünü fark etmesi bu nedenle biraz zaman alabilir.

Yeraltı ağı

Kökler bir ağacı yere sabitlemekten daha fazlasını yapıyor. Mikroskobik mantarların tutunduğu yer ve bir ağaç için ikinci bir kök sistemi görevi görüyor.

Mantarlar hif adı verilen uzun, ince iplikler oluşturuyor. Mantar hifleri bir ağacın köklerinin ulaşabileceğinden çok daha uzağa ulaşabilir. Topraktan ağacın ihtiyacı olan besinleri topluyor. Karşılığında ağaç, fotosentez olarak bilinen bir süreçte güneş ışığından elde ettiği şekerlerle mantarlara geri ödeme yapar.

Ağaçtan ağaca besin transferi

Mantarların da besin maddelerini bir ağaçtan diğerine geçirebildiğini duymuş olabilirsiniz. Bu, bilim insanlarının hala üzerinde çalıştığı bir konu. Bazı ağaçlar diğer ağaçlara karmaşık bir yeraltı mantar ağı ile bağlı. Bir ormanda ağaç ağının nasıl işlediği hala tam olarak anlaşılmış değil, ancak bilim insanları bu ağları oluşturan mantarların ağaçların sağlıklı kalması için önemli olduğunu kabul ediyor.

Bir ağacın ölümden sonraki hayatı

Devrilmeden önce, ölü bir ağaç yıllarca ayakta kalabilir ve arılar, sincaplar, baykuşlar ve daha birçok hayvan için güvenli bir yuvaya dönüşebilir. Devrilip kütük haline geldiğinde ise porsuklar, köstebekler ve sürüngenler gibi diğer canlılara ev sahipliği yapabilir.

Kütükler ayrıca ayrıştırıcı adı verilen farklı türde mantar ve bakterilere de ev sahipliği yapar. Bu küçük organizmalar, büyük ölü ağaçları, var olduklarını asla bilemeyeceğiniz bir noktaya kadar parçalamaya yardımcı olur. Koşullara bağlı olarak bu süreç birkaç yıldan bir yüzyıla kadar sürebilir. Odun parçalandıkça, içindeki besinler toprağa geri döner ve yakındaki ağaçlar ve mantar ağları da dahil olmak üzere diğer canlılar için kullanılabilir hale gelir.

Her ölen ağaç arkasında bir miras bırakır. Yaşarken gölge sağlar, birçok hayvana yuva olur, mantarlara ve diğer ağaçlara hayat verir. Öldüğünde de önemli bir rol oynamaya devam eder. Yerini almaya hazır yeni ağaçlara destek, farklı bir hayvan grubuna barınak ve nihayetinde bir sonraki nesil canlılar için besin sağlar.

Bir bakıma ağaç gerçekte ölmez, sadece yaşamını başkalarına aktarır.