Başlığa bakıp da otobüs hattı zannetmeyin. 229E hepimizin hayatımızın değişik yıllarında defalarca yakalandığımız ve grip diye önemsemediğimiz dört koronavirüsten biri...
Nature dergisi Covid-19’a sebep olan virüsün sonunun da 229E’ye benzeyebileceğini belirterek hikayesini haberleştirdi. Aslında 229E bu anlamda tek değil. İlk çıkış yıllarında insanları çok daha şiddetli etkileyen, ancak zamanla ‘yumuşayarak’ hafif grip belirtilerine yol açarak atlattığımız 4 farklı koronavirüs yıllardan beri aramızda dolaşıyor. Covid-19 virüsünün de aynı yolu izleyecek 5’inci koronavirüs olacağı düşünülüyor.
1980’lerden bugüne koruma
229E bu virüsler arasında hakkında en çok bilgiye sahip olduğumuz koronavirüs. Bu virüs, insanlara hayatları boyunca defalarca bulaşarak hasta ediyor. Bunun virüsün önceki hastalıklardan edinilen antikorlardan kaçabilme yeteneği kazanması sonucu mu yoksa bağışıklığın zamanla azalmasından mı kaynaklandığı konusu halen tartışılıyor. İşte buna açıklık getirmek için Fred Hutchinson Kanser Araştırma Merkezi’nden evrimsel biyolog Jesse Bloom, onlarca yıl önce 229E’ye maruz kalmış insanların kan örneklerini alarak antikorlarının virüsün 1980’den bu yana değişen versiyonlarına karşı nasıl koruma sağladığını inceledi. Sonuçlar çok çarpıcıydı.COVID TEDAVİSİNDE İLK KEZ ECMO: İspanya’da doktorlar ağır Covid hastaları için Ekstrakorporal Membran Oksijenizasyonu (ECMO) tedavisi uyguluyor. Hasta Covid yüzünden akciğer solunumu yapamadığı için kanı makineye alınıp okjisenizasyon sonrası tekrar veriliyor.
30 yıllık antikor yeni virüse karşı etkisiz
1980’lerden gelen kan örneklerinin 1984’teki 229E virüsüne karşı çok yüksek oranda koruma sağladığı ancak 1990 versiyonuna karşı etkisinin azaldığı görüldü. 2000 ve 2010’lara ait 229E virüslerine karşı ise 1980’lerin antikorları neredeyse hiç koruma sağlamadı. Benzer bir durum 1990’lardan gelen kan örnekleri için de gözlendi. Bu da olağan şüpheyi açıkça ortaya koyuyordu. Virüs değişiyor ve değiştikçe antikorlardan kaçabilme gücü artıyordu. Aynı Delta gibi... Ve hatta Omicron gibi... Peki ya bundan sonrası? Bloom’a göre aynı 229E gibi Covid-19 virüsü de sonunda herkesin yakalanmaktan korkmayacağı mevsimsel grip virüsü etkisi yaratan bir hale dönüşecek. Ama bu Omicron ile mi yoksa daha sonra çıkacak bir varyantla mı olacak, bunu henüz bilmiyoruz.
Pandemilerin hepsi bu şekilde bitti
Avrupa’da 500 milyon kişinin hayatına mal olan 1918 İspanyol Gribi’nin hala aramızda dolaştığını biliyor musunuz? Yani kendisi olmasa da uzak bir akrabası... Şimdi H3N2 olarak anılan virüsün atası 20’nci yüzyılın başında kıtayı kasıp kavuran İspanyol Gribi’ydi (H1N1). Zamanla değişime uğrayan virüs zayıfladı ve grip virüsüne dönüştü. 1957’de H2N2, 1968’de H3N2 virüsleri de aynı değişime uğradı. Milyonları öldüren pandemiler bu mutasyonlar sayesinde ‘endemi’ye dönüştü. Ve bu dönüşümler hep 1.5-2 yıl sonunda nihayete ulaştı. Covid-19’un ikinci yılını doldurmaya çok yaklaştığımız şu günlerde bundan daha güzel haber olabilir mi?