Hepimiz 2020’nin başlarında “aşı çıkacak pandemi bitecek” diye düşünüyorduk. Kimse bu noktaya geleceğimizi hayal etmemişti. Bilim insanları bile. Şimdi koronavirüsle ilgili o kadar çok soru var ki, bazılarının yanıtı konusunda doğru cevaplar insanların hayatını etkileyecek düzeyde kritik öneme sahip. Bunlardan biri de Covid geçirmiş kişilerin aşı olup olmayacağı sorusu. Çünkü doğal bağışıklığın insandan insana farklılık gösterdiğini biliyoruz. New York Times’a konuşan Yale Üniversitesi’nden Akiko Iwasaki’ye göre hastalığı geçirmekle kazanılan doğal bağışıklık seviyesi; yaş, kronik rahatsızlıklar ve Covid’i ağır geçirip geçirmemeye bağlı olarak değişebiliyor. Güçlü bir doğal bağışıklığa sahip kişiler yeniden virüsü kapma riskine karşı 1 yıla kadar korumalı oluyor. Ancak doğal bağışıklığı en yüksek olan bu grup bile aşıdan kaçmamalı. Bunun en önemli sebebi aşı ile bağışıklığa ekstra güç katmanın şu an aramızda olan Delta dahil tüm varyantlara karşı daha yüksek ve uzun koruma anlamına gelmesi. Toronta Üniversitesi’nden Fennifer Gommerman, hastalığı geçirip bir de üstüne aşılananlar için “Süper güçleri olan insanlar” benzetmesi yapıyor.
Aşı mı, doğal bağışıklık mı?
Aşı takviyesi olmadığı durumda antikor seviyesi giderek düşüyor ve Covid geçiren kişiler varyantlarla yeniden enfeksiyona açık hale geliyor. Aynı zamanda virüsü başkalarına yayma riskleri de olabiliyor. Doğal bağışıklık ile aşılama ile kazanılan bağışıklık arasındaki fark konusunda şimdiye dek yapılan araştırmalar farklı sonuçlar gösterdi. Ancak hakim görüş iki doz mRNA aşısı (Biontech-Moderna gibi) olanların korunma seviyesinin hastalığı doğal geçirenlerden daha yüksek olduğu, doğal bağışıklıkla elde edilen antikorların ise ortaya çıkan yeni varyantlara karşı daha etkin koruma sağladığı şeklinde.
Buna karşılık doğal bağışıklığın süresi ve gücü belirsizliğini koruyor. Virüsten kurtulanların yüzde 85-90’lık bir kısmında antikor görülüyor. Ama bunların koruyuculuk süresini ölçmek mümkün değil. Oysa aşılardan elde edilen bağışıklık kıyaslanabiliyor. Örneğin iki doz mRNA aşısı olan 65 yaş üzeri insanların hastalığı geçirenlere göre daha iyi korunduğu biliniyor.
Hastalığı ağır geçirmenin antikor seviyesinde büyük bir artışa sebep olduğu biliniyor. Ancak iyileşen hastaların yüzde 43’ünde yeniden enfeksiyon riskini ortadan kaldırabilecek seviyede antikor olmadığı gözlendi. Yüzde 30’luk bir kesimde de antikor seviyesinin 2 ayda yok denecek kadar azaldığı görüldü. Buna rağmen hastalık yoluyla kazanılan doğal bağışıklıkta oluşan antikorların kalitesinin tek bir protein içeren aşılardan daha iyi olacağı konusunda uzmanlar hemfikir. Doğal bağışıklık savunmayı burun ve boğazda kurarken aşı antikorları kanda üretiyor. Bu da hastalığı geçirenlerde yeniden enfeksiyon daha az görülüyor. Ayrıca virüsün kalıntıları vücutta bir süre kaldığı için bağışıklık sistemi tecrübe kazanıyor.