Göğüs ve Solunum Hastalıkları uzmanı doktorlar tarafından 1992’de kurulan Türk Toraks Derneği’nin hazırladığı bir rapor, Türkiye’de Covid-19 geçirmiş 2 milyon 300 bin insanın aklına takılan ‘Acaba yeniden enfekte olur muyuz’ sorusuna yanıtlar içeriyor. TTD’nin Solunum Sistemi Enfeksiyonları Çalışma Grubu tarafından hazırlanan rapor, sağlık çalışanlarına aşılama sürecinde yol göstermeyi hedefliyor. Ancak raporda verilen bazı bilgiler, hepimizi, özellikle de Covid geçirenleri ilgilendiriyor.
Rapordan öne çıkan başlıklar
Covid enfeksiyonunu izleyen 2-3 hafta içinde antikorlar oluşuyor ancak kandaki antikor düzeyi aylar içinde azalıyor. Enfeksiyonu farkında olmadan (asemptomatik) ve hafif geçirmiş hastalarda yapılan bir çalışma, antikor düzeylerinin pozitif testi izleyen iki ay içinde azaldığını, hastaların yaklaşık dörtte birinde tamamen yok olduğunu ortaya koydu. Enfeksiyonu asemptomatik geçirenlerde antikorlar daha kısa sürede kayboluyor.
Ayrıca, yaşta her 10 yıllık artış, antikor düzeyinin iki ay içinde sıfıra inmesi
olasılığını yüzde 74 artırıyor. Ancak antikorların zaman içinde azalması ya da yok olması, bağışıklığın kaybolduğu anlamına gelmiyor. Diğer enfeksiyonlarda, spesifik antikorları üreten plazma hücreleri zaman içinde yaşlanıyor; buna karşılık, bellek B ve T lenfositleri yıllarca, hatta on yıllarca, varlıklarını sürdürüyor. Şimdiye kadar COVID-19’da yapılan en kapsamlı çalışmada, antikor düzeylerinin bireyler arasında çok değişkenlik gösterdiği, ortalama yarılanma ömürlerinin, 68 ile 103 gün arasında olduğu belirlendi. Antikorlardaki azalmaya karşılık, 6 aylık izlem süresince virüse özgü bellek B-hücre sayısının giderek arttığı, bellek T-hücrelerinin yarılanma ömürlerinin de 3-5 ay düzeyinde olduğu belirlendi. Dolayısıyla, dolaşımdaki antikor düzeyi zaman içinde azalsa da, virüs ile tekrar karşılaşma durumunda yeni antikor üretme potansiyeline sahip hücreler uzun süre varlıklarını sürdürüyor. Toplam vaka sayısı 100 milyona yaklaşırken, ikinci kez enfekte olan kişi sayısının binde 1’in altında kalması, bağışıklığın, dolaşımdaki antikorların varlığından çok daha uzun ve güçlü olduğunu düşündürüyor. COVID-19 geçirenlerin ilk 90 gün içinde yeniden enfekte olma olasılığı çok düşük. İngiltere’de 20 bin 787 sağlık çalışanı üzerinde yapılan bir araştırma bu konuda fikir veriyor. Sağlık çalışanlarından 6 bin 614’ü, COVID-19 geçirmişti. Bunlardan sadece 44’ü ikinci kez enfekte oldu.
Enfeksiyon sonrası ilk 5 ay koruyuculuk
% 83 oranında sürüyor ama bu süreçte bulaştırıcılık devam edebiliyor. Başka bir çalışmada da benzer şekilde
Covid-19 geçiren sağlık personelinde antikor varlığının yaklaşık 6 ay süre ile re-enfeksiyon gelişme riskini azalttığı saptandı. Hastalık döneminde monoklonal antikorlarla veya immün plazma ile tedavi uygulanması durumunda Covid-19 aşısından önce 90 gün beklenmesi öneriliyor. Peki aşı olmadan önce antikor bakmak gerekli mi?
Hayır. Yapılan çalışmalar enfeksiyon sonrası 5-6 ay antikor düzeylerinin varlığını gösteriyor. Bu nedenle, bugünkü bilgilerimiz ışığında
enfeksiyon sonrası re-enfeksiyona karşı en erken üç, en geç de 6 ay sonra
aşı yapılması öneriliyor.
Doğal enfeksiyon en az 7 ay koruyor
Katar’da 43 bin 44 kişiyle yapılan araştırma, Covid geçirenlerin yeniden enfekte olma ihtimalinin binde birin altında olduğunu ortaya koydu. Covid testi pozitif çıkan 43 bin 44 kişi, 16 hafta boyunca izlendi. 314’ü (% 0.7) ikinci kez enfekte oldu. İkinci kez Covid olanların 129’u (% 41.1) semptom gösterdi. Yeniden enfeksiyon daha sonra viral genom dizilimi kullanılanarak araştırıldı. Bu durumda yeniden enfekte olma riski % 0.10 olarak belirlendi. Hastalığın oluşturduğu doğal bağışıklığın, yedi aydan önce azaldığına ilişkin bir kanıt ortaya konmadı. Yeniden enfeksiyonlar ilkinden daha az şiddetliydi. Sadece 2 kişi orta derecede geçirdi. Hiçbiri kritik veya ölümcül değildi. Yeniden enfesiyonların çoğu (yüzde 66.7)
tesadüfen ya da rutin testlerle veya temas takibi yoluyla teşhis edildi.
Araştırmanın sonucu
Yeniden enfekte olma oranı binde birin altında. Doğal enfeksiyon en az 7 ay boyunca yüzde 90’ın üzerinde güçlü koruma sağlıyor.