Pandeminin ilk yılında yapılan çalışmalar, Covid geçirenlerin ortalama binde 6’sının ikinci kez enfekte olduğunu gösteriyordu. Örneğin Danimarka’da 1 Eylül-31 Aralık arasında 533 bin kişi üzerinde yapılan araştırmada ikinci kez enfekte olanların oranı binde 6.5 çıktı. Yine İngiltere’de 20 bin sağlık çalışanı izlendi, Covid olan 6 bin 600 sağlıkçının sadece 44’ü (binde 6) ikinci kez Covid’e yakalandı. Geçen yıl İtalya’da Lombardi bölgesinde Covid olan 1579 kişi takip edildi, 12 ayın sonunda yeniden enfekte olanların sayısı sadece 5’ti. Ancak bu bir küresel salgın ve istatistikler çok hızlı değişebiliyor. Şu anda pandeminin ilk yılına göre yeniden enfekte olma vakalarında artış var. Uzmanlar bunu şu dört nedene bağlıyor: Şimdiye kadar 230 milyon insan koronavirüse yakalandı ve iyileşti. Enfeksiyonların çoğu aylar hatta bir yıl önce meydana geldi ve bu ilk enfeksiyonlara karşı geliştirilen bağışıklık azalmaya başladı.Aşı bağışıklığı da zamanla düşüyor. Geçen kış aşılananlar için bağışıklık azaldı. Pandemi uzadıkça insanlar yoruldu. Artık eskisi kadar dikkatli değiliz. Başlangıçta virüse karşı oluşan kitlesel teyakkuz günleri geride kaldı, maske-mesafe-hijyen kuralı gevşedi. Başta Delta olmak üzere yeni varyantlar ekstra bulaşıcı, mevcut bağışıklığın bir kısmını etkisiz hale getiriyorlar.
Kimler yeniden bulaşma riski altında?
Herkes tekrar Covid’e yakalanabilir. Ancak uzmanlar yine de bazılarımızın daha yüksek yeniden enfeksiyon riski altında olduğunu söylüyor. En düşük risk ise aşılanmış kişilerde.
Aşılanmış kişiler tekrar Covid kapabilir mi?
Evet, ancak bu olasılık aşılanmamışlara göre çok daha düşük. Aşıdan önce Covid geçirmiş kişilerin yeniden enfekte olma olasılığının daha da düşük olabileceği belirtiliyor. Aşılanmamışların yeniden Covid olma olasılığı aşılanmış olanlara göre 2.3 kat daha fazla. Bağışıklık sorunu olanların aşıya daha az yanıt verme ve aşı olduktan sonra ikinci kez enfeksiyon kapma olasılığı da daha yüksek.
Covid sonrası ne kadar süre güvendesiniz?
Bu sorunun yanıtını henüz kimse bilmiyor. Çok çok az insan yeni bir virüsle 60, hatta 90 günden önce tekrar enfekte oluyor. Bilinen tek şey şu: Bağışıklık zamanla azalıyor, bu nedenle vücudunuzun virüsün hemen ardından oluşturduğu doğal antikorlar sizi uzun vadede yeniden korumayacaktır. Ayrıca ikinci kez enfekte olduğunuzda daha hafif atlatabilirsiniz ancak bu virüsü başkalarına bulaştırmayacağınız anlamına gelmiyor.
Tekrar Covid olmaktan nasıl korursunuz?
Bir kez enfekte olmak, maske, el yıkama ve fiziksel mesafe gibi güvenlik protokollerini göz ardı etmek için bahane değil. Kendinizi ve ailenizi bu virüsten korumanın bir numaralı yolu aşı, kaldı ki o bile tek başına yeterli değil. Uzmanlar ‘Aşı olun ve sanki salgının ilk günlerindeymişiz gibi maske mesafe hijyen kuralına uyun’ diyor.
Covid binlerce çocuğu okuldan koparacak
TÜSİAD “Covid-19 Etkisinde Türkiye’de Eğitim Raporu” hazırladı. Buna göre 2018-2019 eğitim-öğretim yılında 2002 doğumlu öğrencilerin yüzde 86,3’ü okula başlarken, 2019-2020 döneminde aynı yaş grubunda bu oran yüzde 81.3’e düştü. Sadece İstanbul’da salgın öncesinde okula devam eden 3 milyon 175 bin öğrenciden yaklaşık 43 binin okulu bırakacağı öngörülüyor. Bunlar, genellikle sosyo ekonomik düzeyi düşük ailelerin çocukları. Köy okullarında okuyan 415 bine yakın öğrenci internet altyapısının olmaması, telefonların çekmemesi ve bilgisayarı olmadığı için eğitim alamadı. Bu çocukların tarımda iş gücü olarak kullanılması eğitim haklarını kaybetme riskini doğuruyor. Türkiye’de evlerde internete erişim yüzde 68 ile yüzde 88 arasında değişiyor. Yoksul hanelerde ise bu oran yüzde 39. Çocukların eğitim süresi düştükçe çocukların gelecekteki gelir seviyesi de azalıyor. Türkiye’de çocuklar ortalama 11.2 yıl eğitim görüyor. Pandemi nedeniyle bu sürenin 7.9 yıla düşeceği öngörülüyor. Bu yüzden bugün 4-17 yaş grubundaki çocukların ilerideki yıllık kazançlarında yüzde 5’lik kayıp olacak.