Salgının başından bu yana virüsün kaynağı konusunda hep farklı teoriler ortaya atıldı. Önce virüsün yarasalarda ortaya çıktığı, bir ara konakçı üzerinden insanlara bulaştığı söylendi. Ardından Wuhan’da koronavirüsler üzerine çalışma yapan Wuhan Viroloji Enstitüsü’nden virüsün sızmış olabileceğine dair tartışmalar ABD ile Çin arasında gerilim yarattı. Dönemin ABD Başkanı Donald Trump bu teoriyi destekleyen açıklamalar yapı. Dünya Sağlık Örgütü’nün virüsün kaynağına ilişkin incelemesi net bir sonuca ulaşamayınca yeni Başkan Joe Biden istihbarat örgütlerine araştırın talimatı verdi. Ancak 1 aylık incelemede yine laboratuvar sızıntısı konusunda yeterli veri olmadığı sonucuna ulaşıldı.
The Atlantic dergisi ortaya çıkardı
Tam konu kapandı derken ortaya çıkan bir doküman tartışmanın yeniden alevlenmesine sebep oldu. The Atlantic dergisi ortaya çıkardıktan sonra sosyal medyada büyük yankılar uyandıran bu pdf belgesinin peşine düştü. Doküman, EcoHealth Alliance isimli, enfeksiyon hastalıkları konusunda çalışmalar yürüten bir vakfın başkanı olan Peter Daszak’ın imzasını taşıyor. 2018’de hazırlanan belgede Peter Daszak, Pentagon’un yeni teknolojiler üzerinde çalışan AR-GE kurumu DARPA’dan “yarasalardan kaynaklanması muhtemel bir salgına karşı mücadele” için 14.2 milyon dolarlık fon talep ediyor. Çalışmada, laboratuvar ortamında bu tür bir virüs üzerinde çalışma yapılıp insanlara bulaşır hale getirileceği, ardından da bu virüsü bertaraf edebilmek için neler yapılabileceğinin inceleneceği belirtiliyor.
Peter Daszak’ın çalışmada yer alacağını belirttiği isimlerden biri koronavirüslere yeni özellikler kazandırma çalışmalarıyla uğraşan Kuzey Carolina Üniversitesi uzmanlarından Ralph Baric. Diğeri ise Wuhan Viroloji Enstitüsü’nden Shi Zhengli.
Teklifte, araştırmacıların koronavirüslerin genetik materyallerini inceleyerek insan hücresine sızmasını sağlayacak spike proteininde bir açık bulmayı hedefledikleri yazıyor. Bu da tam günümüzde Covid-19’un insanlara bulaştığı durumu bire bir anlatan bir cümle. Ancak bazı uzmanlar bu açığın virüste doğal yollardan da oluşabileceğini savunuyor. Alanında uzman 21 kişinin hazırladığı bir rapor, bunun virüsün doğal evrim sürecinde yaşanabileceğini doğrulamıştı.
DARPA kayıtlarında var ama...
The Atlantic muhabirleri belgenin orjinal olup olmadığını anlamak istediğinde, üzerinde yer alan başvuru numarasının DARPA kayıtlarında yer aldığını doğrulattı. Ancak başvurunun DARPA tarafından kabul edilmediği ve talep edilen fonun aktarılmadığı anlaşıldı. Ama bu fonun verilmemiş olması, bahsedilen çalışmanın yapılmadığı anlamına gelmiyor. The Atlantic, virüsün genetiğiyle oynama işleminin belgede yer alan Baric’in laboratuvarında gerçekleştirilmiş olabileceğini yazdı. Tabii laboratuvarın salgının çıkış noktası olan Wuhan’a 10 bin km mesafede olması yeni bir soru işareti doğuruyor. Anlaşılan virüsün kaynağı net bir şekilde tespit edilmediği sürece bu spekülasyonlar da devam edecek.