Yatan 139 hastanın sadece 4’ü iki doz aşılı

Öge Demirkan

Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de delta varyantı kaynaklı vaka sayısı, özellikle aşısızlar arasında yükseliyor. Ülke tekrar kapanacak mı, okullar açılacak mı, aşı karşıtları nasıl ikna edilecek, aşılar zorunlu olmalı mı soruları yanıt beklerken, İstanbul Prof. Dr. Feriha Öz Acil Durum Hastanesi Başhekimi ve Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Nurettin Yiyit ile konuştuk. İşte Prof. Dr. Yiyit’in açıklamaları…  Hastaneniz pandemide en etkin kullanılan sağlık kuruluşlarının başında geliyor. Pandemi ile mücadele için hizmete açıldı, yatak kapasitesi 1008; pandeminin pik yaptığı dönemde tam kapasite çalıştık.  Şu anki tablo ne? Yatan hasta sayımız 139, kabaca doluluk oranımız yüzde 10. Peki yatan hastaların içinde aşılı olanlar ile olmayanların rakamlarını verebilir misiniz?   Tabii ki ancak önce şu bilgiyi paylaşmak gerekiyor. Aşı durumunu 3 kategoride değerlendiriyoruz, aşı takvimi tamamlananlar, aşı takvimi tamamlanmamış olanlar ve hiç aşı olmayanlar. İki doz Biontech, 3 doz Sinovac ya da iki doz Sinovac’tan sonra tek doz Biontech olanlar aşı takvimini tamamlayan grup oluyor. Tek doz Biontech ya da Sinovac olanlar ile iki doz Sinovac aşısı yaptıranlar aşı takvimini tamamlamamış grubu oluşturuyor.  Şu anda aşı takvimi tamamlanıp yatan hasta sayınız kaç? 139 yatan hastadan sadece 4’ü aşı takvimini tamamlamış. 50 hasta tamamlamamış durumda, 76 hasta ise hiç aşı olmamış… Bu tablo aslında aşının ne kadar etkili olduğunu ortaya koyuyor, değil mi? Bu yılın başında alabileceğimiz tek önlem maske ve mesafeydi. Ama şimdi aşı silahımız var. Ülkemizde aşıya ulaşma sorunu yok. Normale dönmek istiyorsak aşı olmak zorundayız. Ama aşı karşıtlarının sayısı da epey fazla… İngiltere’de 18 yaş üstü nüfusun yüzde 55’ine aşı yapıldı. Günlük vaka sayısı 29 bin ve hayatını kaybeden sayısı 28. Rusya’da aşılanma oranı yüzde 15, vaka sayısı 24 bin ile İngiltere’den az ama vefat sayısı 779. İşte bu rakamlar aşının gücünü gösteriyor. Türkiye’de şu anda yaklaşık 22 bin vakamız var ve vefat sayımız 80’lerde. 25 Aralık’ta vaka sayısı 17 bin iken vefat sayısı 256 idi. Aşılamada hedef ne? Ne kadar kişi aşı olursa sürü bağışıklığı kazanılacak? İlk doz aşı yaptıran kişi sayısında 40 milyonu yakaladık. 18 yaş üstüne aşı yapıyoruz ve hedef kitlenin yüzde 64’ü aşılanmış durumda. Hedefimiz yüzde 80. Ancak tek doz aşı yaptıranlarda da fire olduğu söyleniyor? Genelde tek dozu olan ikinci dozu da yaptırıyor. Esas 60 yaş üstünde olup iki doz Sinovac olanların üçüncü dozu olması gerek. Bu konuda duyarlı davranmalarını rica ediyoruz.

Strateji değişikliği

Hedefi ne kadar sürede yakalamamız gerekiyor? Planlarımızı alfa, yani İngiltere varyantına göre yapmıştık. Ancak delta varyantı stratejimizi değiştirmemize neden oldu. Nasıl bir değişiklik yaptınız? Delta varyantında tek doz aşılamanın yeterli korumayı sağlamadığını gördük. Öyle olunca da ikinci dozun arasını kısaltmaya gittik ve aşı takviminin tamamlanmasının etkili olacağını gördük. 18 yaş üstünde Ağustos ayının sonuna kadar yüzde 80’i görürsek önemli bir virajı dönmüş olacağız. Peki bayram tatilinde yaşananlar delta varyantının yayılmasında etkili olur mu?  Hastalarımızın yüzde 16’sında delta varyantını tespit ettik. Şu an yoğunluk alfa varyantında, tahminimize göre Eylül gibi delta varyantı etkili olacak. Bayramda tedbiri elen bıraktık ne yazık ki... Eğer insanlarımız kişisel tedbirleri tekrar hayata geçirirse vaka sayıları sabit kalır ve tekrar düşüşe geçer. Aksi takdirde artış devam eder.  Aşıların yan etkileri gündeme getiriliyor, araştırma süreçleri tamamlanmadan piyasaya sürüldüler deniyor. Bu yaklaşıma cevabınız ne olur? 4 milyar kişiye bu aşılar yapıldı. Yan etkisi olsa şimdiye kadar çıkardı. Aşı karşıtları farklı iddialarda bulunuyor ama bilimsel bir veri paylaşamıyorlar. Oysa onların iddialarını çürüten araştırmalar var.  İlaçların veya tıbbi müdahalenin riski olabiliyor. Bir karşılaştırma yaparsak Covid 19 aşılarının riski nedir? Başka bir aşıdan örnek vereyim, kızamık aşısının milyonda 1 beyinde iltihaplanma yapabileceği bilimsel olarak ispatlanmış durumda. Ama Covid aşıları ile ilgili böyle bir durum yok. Örneğin ameliyat da bir tedavi metodudur ve bazen sağlığımıza kavuşmak için tek çaredir. Operasyon öncesi risk durumu çok net olarak anlatılır ve imzalı bir belge alınır. Sonuç olarak sağlığımıza kavuşmak için o risk alınır. Oysa aşıda böyle bir risk de yok. Ve sağlığımız için o aşıyı olmamız gerekiyor. Bilim bunu söylüyor… Bütün bu bilgi ve verilere rağmen yüzde 80 oranında aşılama sağlanamazsa bizi ne bekliyor? Eğer tablo bu şekilde olumsuz giderse, bundan sonra aşı olmayanların pandemisi olacak. Aşı yaptırmayanların bireysel tercihleri; kısıtlamaların yeniden devreye sokulduğu, çocukların okula gidemediği, iş yerlerinin açılamadığı gerçeğine dönüşecek… Bu hastalığın, yaş, cinsiyet, sosyal statü tanımadığını gördük. Sıkıntısını yaşamayan bilemez. “Günlerce uğraştık ama olmadı” cümlesinin verdiği ağırlığı sadece sağlık çalışanları bilir. Özellikle hemşirelerimiz, çok emek harcadılar, hastalarla ile en çok onlar ilgilenmek durumunda kaldılar. Evlerine gidemeden mücadele ettiler. Eğer bu emeğe bir nebze olsun saygıları varsa sağlık çalışanlarına verilecek en büyük hediye insanlarımızın aşı olmasıdır.

Çocuklara okul açılmadan Covid aşısı yapılacak mı?

6 Eylül’de ilk ve orta dereceli okullar açılacak. Bunun için Bilim Kurulu’nda bir planlama var mı? Konuştuğumuz senaryolar var ancak kişisel önlemler hayata geçirilmez ve vaka sayıları artmaya devam ederse durum değişebilir.  Daha kesinleşmiş bir durum yok ama örnekle şöyle açıklayayım. 12 yaşa kadar aşılama yapılabileceğine dair elimizde bilimsel veriler var. Ancak şu an 18 yaş altına inmedik çünkü çocukların pandemiden olumsuz yönde daha az etkilendiklerini biliyoruz. Bu alanda dünyadaki çalışmaları da takip ediyoruz.  Bazı ülkeler 12 yaş üstüne aşı kararı verdi. Oradaki sonuçları da değerlendireceğiz ama senaryolardan biri çocuklara inaktif aşı olduğu için Sinovac’ın vurulması. Hatta başka inaktif aşılar birden fazla uygulanabilir.  Ayrıca çocukların aşıya daha erken reaksiyon gösterdiğini biliyoruz, antikorlar çok daha kısa sürede oluşabiliyor. Bu da bize Biontech aşısını, dozu düşürerek ya da iki doz arasını daha uzun tutarak yapma imkanını tanıyor. Pandeminin seyrine göre karar verilecek.