James Politi & Colby Smith
ABD Merkez Bankası Başkanı Jay Powell enflasyonun ABD üzerindeki etkisinin geçici olduğunu düşünüyor ve şu ana kadar hem Fed’i hem de mali piyasaları buna inandırmayı başardı.
Ancak salı günü, Haziran ayı tüketici fiyat endeksindeki artış beklenenin üzerinde çıkınca, Powell’a duyulan güven sorgulanmaya başladı ve dünyanın en büyük ekonomisindeki enflasyonun boyutuna dair kaygılar su yüzüne çıktı. Tüketici enflasyonunun bir önceki aya göre yüzde 0.9, geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre
yüzde 5.4 oranında yükseldiğini gösteren veriler nedeniyle,
Powell ciddi bir baskıyla karşı karşıya.
FED içinde para politikaları konusunda bundan sonraki adımlara dair görüş ayrılıkları da derinleşebilir.
Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) üyelerinden bazıları, Amerika’da üretimdeki ciddi artış ve yüksek enflasyon sebebiyle ABD Merkez Bankası’nın aylık 120 milyar dolarlık varlık alımını azaltarak ekonomiye verdiği desteği bir an önce kısmaya başlaması gerektiğine inanıyor.
Ama Powell’a göre emek piyasası henüz tamamen toparlanmaktan uzak ve enflasyon baskısı eninde sonunda azalacak; bu yüzden Fed’in sakin ve tedbirli hareket etmesi gerekiyor.
Açılmanın etkisi
İktisatçı Peter Williams, “Sürekli artan enflasyon FOMC’deki gerilimi artıracak” diyor.
Aslında salı günü yayınlanan TÜFE rakamları enflasyonun kontrolden çıktığını göstermiyor: Yıllık fiyat artışındaki ani hareketlenmelerin arkasında, pandemi sonrası açılmanın tetiklediği ekonomik faaliyet, tedarik zincirindeki darboğaz ve enerji maliyetleri gibi birçok faktör var.
FED’in iddiası bu baskıların zamanla dineceği yönünde. Üstelik FED, küreselleşme ve otomasyon gibi, uzun vadede enflasyonu düşürecek etkenlerin ortadan kalktığına inanmıyor. Bazı FED yetkilileri ise hızla yayılan koronavirüs Delta varyantının ABD’deki talebe zarar verebileceğinden endişeleniyor ve bunun fiyat artışılarını dizginleyebileceğini savunuyor. Ama Haziran ayı tüketici fiyatlarındaki artışın boyutu, ABD ekonomisindeki enflasyon artışının geçici olsa bile, tahmin edilenden daha uzun ve ciddi bir hale gelebileceğini ortaya koyuyor. Örneğin yüksek enflasyonun temel faktörlerinden olan ikinci el otomobil fiyatlarındaki keskin yükseliş bir ara dinmiş gibiydi ama Haziran rakamları fiyatların yeniden ivme kazandığını gösterdi.
Son günlerde piyasanın enflasyon beklentisi ölçümlerinde gerçekten de bir artış var ancak henüz tüketici fiyatlarının kontrolden çıktığına dair bir endişe yok.
Yine de salı günü açıklanan rakamlardan sonra, FED’in ekonominin fazla ısınmasına izin verdiği yönündeki kaygılar artıyor. Cumhuriyetçi Pennsylvania senatörü Pat Toomey Financial Times’a FED’in harekete geçmekte geç kalmış olabileceğini söyledi. Allianz’ın ekonomi başdanışmanı Muhammed El-Erian ise, “Elbette enflasyonun bazı geçici ögeleri var ama şirketlerle konuşunca birçok şeyin kalıcı göründüğünü anlamak zor değil” diyor.
Bu gelişmeye dikkat
ABD’de enflasyonun seyrine ilişkin en önemli parametrelerden biri ücret artışları. Yönettiği 8 trilyon dolarla dünyanın en büyük fon yönetim şirketi olan Blackrock’ın CEO’su Larry Fink, şirketteki orta kademe yöneticilere yüzde 8 zam yapılacağını açıkladı. Fink, hükümetin fiyatlardan çok istihdama odaklandığını, bu nedenle ücret artışlarının hızlanabileceğini söyledi. Hafta içinde Citigroup, Barclays ve JP Morgan Chase gibi dev finans kuruluşları işe yeni başlayan analist ücretlerini yıllık 100 bin dolara çıkardıklarını açıklamışlardı.
FED: Gerekirse müdahale ederiz
ABD’de yükselen enflasyon tartışma yaratırken, FED Başkanı Jay Powell Temsilciler Meclisi’ne “Enflasyon kontrolden çıkarsa
müdahaleye hazırız” dedi. Konuşmasında “Enflasyonun önümüzdeki aylarda bu seviyesini koruyacağını, ardından yumuşayacağını” söyleyen Powell’in bu savunmasını haklı gösteren detaylar şöyle: Normalleşmenin ardından uçak bileti fiyatları yıllık bazda 24.6, otel fiyatları ise yüzde 16.9 artış gösterdi. Haziran’daki yüzde 0.9’luk fiyat artışının üçte biri ise ikinci el otomobil fiyatlarından kaynaklandı. Analistler, üretim sorunlarının çözülmesinin ardından ikinci el fiyatlarının düşmesini bekliyor. Restoran fiyatlarındaki artışın kalıcı olması beklenirken, kira fiyatları makul artışlar gösteriyor.
© Financial Times, 2021