ABD’nin fonları kesmesinin ardından DSÖ tarihinin en büyük küçülmesine gidiyor

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), ABD’nin fonlarını geri çekmesinin ardından tarihinin en büyük küçülme adımlarından birine hazırlanıyor. Örgüt, 2026’nın ortasına kadar küresel iş gücünün yaklaşık dörtte birini (2.000’den fazla çalışanı) kaybedeceğini açıkladı.

ABD Başkanı Donald Trump’ın ocak ayında göreve gelir gelmez DSÖ’den ayrılma kararını uygulaması, örgütün en büyük finansal destekçisini kaybetmesi anlamına geliyordu. Washington, WHO bütçesinin yaklaşık %18’ini karşılıyordu. Fonların kesilmesi, yönetim ekibinin yarıya indirilmesi ve birçok programın küçültülmesiyle sonuçlandı.

Cenevre merkezli kuruluşun üye ülkelere sunacağı rapora göre, DSÖ’nün 2025 başında 9 bin 401 olan kadrosu Haziran 2026’da 7 binin altına inecek. Bu tabloya yalnızca kalıcı çalışanlar dâhil; yüzlerce geçici personel ve danışmanın işine de son verildiği belirtiliyor.

'Organizasyonun en zor yıllarından biri'

DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, personele gönderdiği mesajda içinde bulunulan dönemi “organizasyonun en zor yıllarından biri” olarak tanımladı:

“Acı veren ama kaçınılmaz bir yeniden yapılanma sürecinden geçiyoruz. Şimdi, daha küçük ama yeniden şekillenmiş bir DSÖ ile yola devam etmeye hazırlanıyoruz.”

Örgütün finansman açığı da küçülmeye paralel biçimde daralmış olsa da, 2026–2027 bütçesinde hâlâ 1,06 milyar dolarlık bir boşluk bulunuyor. WHO bunun, hem zorunlu katkı paylarındaki artış hem de yeni bağış turu nedeniyle önceki yıllara kıyasla daha yönetilebilir bir seviyede olduğunu belirtiyor.

Küresel sağlık sisteminin en kritik kurumlarından biri, en büyük bağışçısını kaybettikten sonra hem bütçesini hem de kapasitesini yeniden tanımlamak zorunda. Bu da özellikle salgınlar, aşı programları ve insani krizlerde WHO’nun önümüzdeki yıllardaki etkinliğini doğrudan etkileyecek.