Küresel ısınma, Atlantik Okyanusu’nu geçerek hem Güney Amerika’nın hem de Avrupa’nın hava durumunu belirleyen Gulf Stream'in akıntı hızının 1000 yılı aşkın süredir bilinen en düşük seviyeye inmesine yol açtı. Geçtiğimiz hafta yayınlanan iki araştırma, sıcak suları Avrupa'ya taşıyarak kıtadaki havanın ılıman olmasını sağlayan okyanus akıntısının küresel ısınma nedeniyle tahminlerden daha fazla yavaşladığını gösterdi. Gulf Stream'in hızındaki düşüş, tarihsel eğilimleri belirlemek için tortu verilerinden ve sıcaklık kayıtlarından yararlanan ve Nature Geo-science dergisinde yayınlanan bir araştırma kapsamında ölçüldü.
Amazon’un 100 katı
Söz konusu makalenin yazarı ve Potsdam İklim Etkisi Araştırma Enstitüsü analisti Stefan Rahmstorf'a göre, bu değişikliğin küresel ısınma dışında bir nedeni yok. Rahmstorf, “İklim modellerinin on yıllardır öngördüğü şey tam olarak buydu” diyor.
Gulf Stream, tropik bölgelerden Kuzey Amerika'nın doğu kıyısına kadar ılık su taşıyan devasa bir akıntı. Amazon Nehri'nden 100 kat daha fazla su taşıyor ve
Grönland çevresinde soğuyarak derine iniyor, kıvrılıp tekrar güneye inerken bu kez daha soğuk suları taşıyor.
Gulf Stream, geçen yüzyılda zaten yüzde 15 yavaşladı ki Rahmstorf'da göre bu da Avrupa'da sıcak hava dalgalarını tetikliyor.
Gulf Stream, Avrupa'ya sıcak su taşıyıp İngiltere'de kışların daha ılıman geçmesini sağladığı gibi fırtınaların oluşumunu da belirli düzeylerde tutuyor.
Rahmstorf, artık bu dolaşımın “tamamen istikrarsızlaşabileceğini" söylüyor. Yavaşlamanın sebeplerinden biri, Grönland'da buzların normalden daha fazla erimesi sonucu daha fazla tatlı suyun okyanusa akması ve akıntının burada tuzlu suyun derinliklere her zamanki gibi inmesini engellemesi.
Kuzey Amerika'da artan yağışlar, akarsular ve okyanusa daha fazla tatlı su girmesine ve Gulf Stream'in yavaşlamasına yol açıyor. Ayrıca okyanusun ısınması sonucu tropik bölgelerle kutup arasındaki sıcaklık farkının azalması da akıntının hızını düşürüyor.
British Antarctic Survey'den oşinograf Andrew Meijers, çalışmanın "insan kaynaklı iklim değişikliği çağından önce, Gulf Stream'in şimdi olduğundan daha istikrarlı ve güçlü olduğunu ortaya koyduğunu" belirtiyor. Oxford'dan iklim fiziği profesörü Tim Palmer ise çalışmanın ilginç olduğu ancak daha fazla araştırma gerektiği görüşünde.
Tamamen bitebilir
ABD'nin köklü bilim yayınlarından Proceedings of the National Academy of Sciences'taki bir başka çalışmaya göre ise küresel ısınmanın hızı artarsa Gulf Stream tamamen sona erebilir.
Araştırmanın baş yazarı olan Kopenhag Üniversitesi'nden Johannes Lohmann, küresel ısınmanın etkisi olmasaydı akıntıdaki yavaşlamanın "önümüzdeki 100 yıl içinde bu noktaya ulaşmasının o kadar olası olmayacağı"
görüşünde.
Jet Stream isimli rüzgarların iklim değişikliği nedeniyle zayıflayarak dünyanın pek çok bölgesindeki aşırı iklim olaylarını tetiklediğine dair bir makaleye yer vermiştik. Yeni kanıtlar, Jet Stream rüzgârı gibi Gulf Stream akıntısının da bozularak iklim ve hava durumu konusundaki belirsizlikleri artırıyor.