DSÖ: Trafik kazalarında ölümlerin yüzde 93'ü düşük ve orta gelirli ülkelerde

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu'nun 2005'te aldığı kararla, kasımın 3. pazar günü Trafik Kazası Kurbanlarını Anma Günü olarak belirlendi. Bu kapsamda Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 2018'den bu yana 175 ülkenin kara yolu güvenliğine ilişkin verilerini inceleyerek, Kara Yolu Güvenliği Küresel Durum Raporu yayımlıyor.

Rapora göre, trafik kazalarının çoğu ülkenin gayrisafi yurt içi hasılasının yüzde 3'üne mal olması, tedavi masraflarının yanı sıra kaza sonucu ölen veya engelli kalanların iş görememesi ve üretime katkısının durması gibi nedenlerden kaynaklanıyor.

Trafik kazaları dünya genelinde her yıl 1,3 milyon can alıyor

DSÖ'nün 2022 raporuna göre, her yıl yaklaşık 1,3 milyon kişi trafik kazaları sonucu hayatını kaybediyor, 20 ila 50 milyon kişi ölümcül olmayan yaralanmalar yaşıyor ve birçok kişi engelli kalıyor. Araç kullanırken ortalama hızın yükselmesi, hem kaza olasılığını hem de kazanın sonuçlarının ciddiyetini artırıyor. Alkol veya herhangi bir maddenin etkisi altında araç kullanmak, ölüm veya ciddi yaralanmalarla sonuçlanıyor.

Araç kullanırken cep telefonu gibi faktörlerin yol açtığı dikkat dağınıklığı, yol güvenliği açısından giderek artan endişe kaynağı haline geliyor. Cep telefonu kullanan sürücülerin kazaya karışma olasılığı ise diğerlerine göre yaklaşık 4 kat fazla. Ayrıca genç yaşlardan itibaren erkeklerin trafik kazalarına karışma olasılığı, kadınlara göre daha yüksek seyrediyor. Ölümle sonuçlanan trafik kazalarının yaklaşık 4'te 3'üne tekabül eden yüzde 73'lük kısmı, 25 yaşın altındaki genç erkekler tarafından yapılıyor.

Ölümlerin yüzde 93'ü düşük ve orta gelirli ülkelerde 

Trafik kazasında ölümlerin yüzde 93'ü, düşük ve orta gelirli ülkelerde meydana geliyor. Yüksek gelirli ülkelerde dahi, düşük sosyoekonomik geçmişe sahip kişilerin trafik kazalarına karışma olasılığının daha fazla olması dikkati çekiyor. Trafik kazalarından kaynaklanan ölüm oranı Afrika bölgesinde en yüksek, Avrupa bölgesinde ise en düşük olarak kayıtlara geçiyor.

Kaza oranlarının en düşük olduğu Avrupa ciddi çaba sarf ediyor

BM Genel Kurulunun 2020'de aldığı eylem planı kararı kapsamında, 2030'a kadar trafik kazası sonucu ölümlerin ve yaralanmalarının en az yüzde 50'sinin önlenmesi hedefleniyor. Genel Kurul, eylem planıyla, şehirlerin, yolların ve araçların tasarımında sürekli iyileştirmeler yapılması, yasaların ve kolluk kuvvetlerinin güçlendirilmesi ve yaralılar için zamanında, hayat kurtarıcı acil bakım sağlanması çağrısında bulunuyor. Plana göre, kaza sonrası kanunların uygulanması, kazanın tekrarının önlenmesi için kapsamlı çalışma ile gerekli durumlarda cezai kovuşturma yapılması ve tazminat ödenmesi gibi uygulamaların, önemli bir caydırıcı olduğu düşünülüyor.

Çalışmalara rağmen AB'de artış gözlemleniyor

Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Hareketlilik ve Ulaştırma Genel Müdürlüğü 2023 verilerine göre, 2022'de AB yollarında meydana gelen trafik kazalarında 20 bin 640 kişi ölürken, bu sayı 2021'e kıyasla yüzde 4'lük artışa işaret ediyor. Covid-19 salgını öncesi döneme kıyasla trafik kazalarında yüzde 9'luk azalma olsa da AB, 2030'a kadar ölüm sayısını yarıya indirme hedefinin çok uzağında kalıyor.

AB'de 2020'de trafik kazalardaki ölümlerde en yüksek paya sahip araçlar, otomobil ve motosikletliler olarak sıralanıyor. Bu oran otomobillerde yüzde 61 ile en yüksekken, bunu yüzde 18 ile motosikletler takip ediyor. Gençlerin kazaya karışma oranı daha yüksekken, ölümle sonuçlanan trafik kazalarının yüzde 78'i ise erkekler tarafından yapılıyor ve en çok kaza hafta sonu gece saatlerinde yaşanıyor.