Dünyanın büyük şehirlerinde %400'lük artış: 'Farelerin istilası'nın nedeni ne?
Londra’dan New York’a kadar dünyanın büyük şehirlerinde fare istilası gündemde. Uzmanlara göre artan sıcaklıklar, düzensiz çöp toplama ve hızlı kentleşme, milyonlarca fareyi sokaklara taşıyor. Mesele sadece hijyen değil, halk sağlığı ve şehrin geleceği. BBC haberinde bu sorunu gündeme alıyor
Croydon’da beş çocuk babası John Gladwin, geçen yıl mutfak dolabında farelerle yüz yüze geldiğinde, evinde ilk kez korku ve utancı aynı anda yaşadığını söylüyor. “Çocukların sağlığı için endişelendim. Ama en kötüsü, ‘ailem fare istilası içinde yaşıyor’ demek zorunda kalmaktı” diye anlatıyor.
Gladwin’in yaşadığı bu deneyim, aslında İngiltere’nin güneyinden New York’a, Amsterdam’dan Toronto’ya kadar kentlerin ortak derdi.
İngiltere’de belediyelere yalnızca geçen yıl yarım milyondan fazla fare ihbarı yapıldı. ABD’nin başkentinde son 15 yılda fare sayısı %400 arttı. New York Belediye Başkanı’nın bir 'Fare Çarı' atamak zorunda kalması ise sorunun boyutunu gözler önüne seriyor.
'İklim krizi faresi'
Bilim insanları, fare nüfusundaki artışın tesadüf olmadığını söylüyor. Kentlerin ısınan asfaltı ve iklim değişikliğiyle birlikte kışların yumuşaması, farelerin hayatta kalmasını kolaylaştırıyor. ABD’de yapılan bir araştırmaya göre sıcaklık artışı ile fare sayısı arasındaki bağ açık: Washington’da %400, San Francisco’da %300 artış kaydedildi.
Üstelik fareler doğaları gereği “süper üretken.” Bir dişi yılda 6 kez doğum yapabiliyor, her seferinde 12 yavruya kadar… Bu da iki farenin bir yıl içinde binin üzerinde yavruya ulaşabilmesi demek.
Fast-food kültürü de bir etken
Ancak tabii ki mesele yalnızca iklim değil. İngiltere’de bazı belediyelerin çöp toplama sıklığını azaltması, kentlerin fast-food bağımlılığı ve giderek kalabalıklaşan mahalleler, fareler için adeta açık davet niteliğinde.
Croydon’daki apartmanların etrafında taşan çöpler, ilaçlamanın bile işe yaramamasına neden oluyor. Bir böcek ilaçlama uzmanı, “Zehir serpseniz de yemiyorlar, çünkü çöp dolu. Orada hazır yemek var” diyor.
Çözüm yine insan davranışı
Uzmanlara göre, farelerle mücadele aslında teknoloji ya da zehir değil, insan davranışıyla ilgili. New York’un “Fare Çarı” Kathleen Corradi, “Çöpümüzü sokakta değil, fare geçirmez kutularda toplarsak işin yarısı çözülür” diyerek basit ama etkili bir adımı hatırlatıyor.
Şehirler hızla büyüyor, nüfus artıyor, iklim krizinin etkisi derinleşiyor. Fareler ise sessizce bu yeni düzenin kazananı oluyor. Ve uyarı net: Eğer şehirler toparlanmazsa, “Ratmageddon” sadece bir karikatür değil, gündelik hayatın ta kendisi olacak.