Dünyanın en büyük buzdağı parçalanıyor: Londra büyüklüğündeki kısım denize düşmek üzere

Bilim insanları, dünyanın en büyük buzdağı A23a’nın hızla parçalanarak birkaç büyük parçaya ayrıldığını duyurdu. İngiliz Antarktika Araştırmaları Kurumu’ndan (BAS) yapılan açıklamada, buzdağının dev kütlelerinden kopan parçaların ABD Ulusal Buz Merkezi tarafından “büyük buzdağı” olarak sınıflandırıldığı belirtildi.

Yaklaşık 1 trilyon metrik ton (1,1 trilyon ton) ağırlığında ve 3.672 kilometrekarelik (1.418 mil kare) bir alanı kaplayan A23a, ilk kez 1986’da Antarktika’daki Filchner-Ronne buz sahanlığından kopmuştu. Rhode Island eyaletinden biraz daha büyük olan buzdağı, o tarihten bu yana bilim insanları tarafından yakından izleniyordu.

"Megaberg" Londra büyüklüğüne indi

A23a, yıllar içinde birkaç kez “dünyanın en büyük buzdağı” unvanını aldı. 2017’de A68 ve 2021’de A76 gibi kısa ömürlü ama daha büyük buzdağları tarafından geride bırakılsa da, uzun süre varlığını korumayı başardı.

BAS oşinografı Andrew Meijers, CNN’e yaptığı açıklamada, “Buzdağı hızla parçalanıyor ve çok büyük parçalar koparıyor. Bu parçalar da başlı başına buzdağı olarak kayda geçiyor” dedi.

Buzdağı bugün itibarıyla 1.700 kilometrekareye (656 mil kare) kadar küçüldü. Bu, kabaca Londra merkezin yüzölçümüne denk geliyor. Uzmanlara göre sıcak sular ve yaklaşan güney baharı, buzdağının kısa sürede daha küçük parçalara ayrılmasına yol açacak.

30 yıl boyunca deniz tabanına bağlı kaldı

A23a, 30 yılı aşkın süre Antarktika’nın Weddell Denizi tabanına sıkışmış halde kaldı. 2020’de küçülerek deniz tabanından ayrıldı ve akıntılarla sürüklenmeye başladı.

Daha sonra bir süre Taylor sütunu olarak bilinen su girdabına kapıldı, ardından geçtiğimiz yıl yeniden hareket etmeye başladı. Mart 2025’te kıta sahanlığına oturdu, ancak mayısta tekrar serbest kaldı.

Meijers, buzdağının çöküş sürecini şöyle anlattı:

“Mayıstan bu yana Güney Georgia çevresinde saat yönünün tersine dönen güçlü Antarktika Sirkumpolar Akım Cephesi’ni (SACCF) takip ediyor. Bu akım, buzdağını ve parçalarını kuzeydoğuya, yani ‘buzdağı geçidi’ne taşıyacak.”

Buzdağının kaderinin, daha önce Güney Georgia çevresinde parçalanan A68 (2021) ve A76’ya (2023) benzediği belirtiliyor. Ancak A23a’nın tek parça halinde daha uzun süre dayanabildiği ifade edildi.

Taht el değiştirdi

A23a’nın parçalanmasıyla “dünyanın en büyük buzdağı” unvanı artık 3.000 kilometrekarelik (1.158 mil kare) yüzölçümüne sahip D15a’ya geçti. Bu buzdağı, Avustralya’daki Davis üssü yakınlarında nispeten hareketsiz duruyor.

A23a ise halen dünyanın ikinci büyük buzdağı konumunda. Ancak Meijers, “Önümüzdeki haftalarda hızla parçalanmaya devam edeceği için bu durum değişebilir. Kısa süre içinde takip edilemeyecek kadar küçük parçalara ayrılacak” dedi.

Küresel ısınma vurgusu

Buzdağlarının kopması doğal bir süreç olsa da, Meijers insan kaynaklı iklim değişikliğinin Antarktika’da ciddi değişimlere yol açtığını vurguladı:

“Buz sahanlıkları, son on yıllarda artan buzul parçalanması ve erime nedeniyle trilyonlarca ton buz kaybetti. Bunun başlıca nedeni okyanusların ısınması ve akıntılardaki değişimler.”

BAS araştırma gemisi RRS Sir David Attenborough’da görev yapan bilim insanları, bu yıl A23a’nın Güney Georgia kıta sahanlığına oturduğu dönemde buzdağını incelemişti. Kurum sözcüsü, alınan örneklerin İngiltere’ye getirildiğini açıkladı ve şu değerlendirmeyi yaptı:

“Buzdağının karaya oturması ve devasa miktarda tatlı suyun salınması, deniz tabanındaki ve çevredeki canlılar üzerinde büyük etki yaratmış olabilir. Küresel ısınmanın etkisiyle Güney Georgia çevresinde büyük buzdağlarının daha sık görülmesi bekleniyor. Bu nedenle ekolojik sonuçlarını anlamak kritik önem taşıyor.”