Fransa Başbakanı Bayrou güven oylamasıyla karşı karşıya: Hangi ihtimaller öne çıkıyor?

Fransa Başbakanı François Bayrou, 8 Eylül’de parlamentoda yapılacak güven oylamasına hazırlanıyor. Oylamanın sonucu, hükümetin düşmesine, 2026 bütçesinin ertelenmesine ya da ülkenin yeniden erken seçimlere gitmesine yol açabilir.

Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un Aralık 2024’te göreve getirdiği Bayrou, Ulusal Meclis’te kırılgan bir azınlık koalisyonunu ayakta tutmaya çalışıyor. Ancak tablo pek iç açıcı değil; kaybetmesi en güçlü ihtimal olarak görülüyor.

Oylamanın arka planı

Fransa’da pek alışık olunmayan bir şekilde güven oylamasını bizzat Bayrou gündeme getirdi.

Gerginliğin odağında, Bayrou’nun kamu maliyesini disipline etme planı var. 2026 bütçesiyle geçen yıl %5,8 olan bütçe açığının gelecek yıl %4,6’nın altına çekilmesi hedefleniyor. Bunun için ciddi harcama kesintileri ve olası yeni vergiler gündemde.

En çok tepki çeken önerilerden biri ise, Fransa’daki 11 resmi tatilden ikisinin kaldırılması. Bayrou örnek olarak Paskalya Pazartesi ve 8 Mayıs (II. Dünya Savaşı’nın Avrupa’da sona erdiği gün) tatillerini işaret etti.

Başbakan, bu adımların borcun “sürdürülebilir seviyede tutulması” için gerekli olduğunu savunuyor. Muhalefet partileri ise planı “fazlasıyla sert ve adaletsiz” buluyor. 10 Eylül ve 18 Eylül’de ülke çapında kitlesel protestolar yapılması bekleniyor.

Hangi ihtimaller öne çıkıyor?

1. En güçlü senaryo: Hükümetin düşmesi

Bayrou, 8 Eylül'de bir konuşma yapacak, ardından oylama gerçekleşecek. 577 sandalyeli mecliste hükümetin düşmesi için 289 “hayır” oyu gerekiyor.

Aşırı sağ Ulusal Birlik (RN), radikal sol Boyun Eğmeyen Fransa (LFI), Komünistler, Yeşiller ve Sosyalistler’in şimdiden “hayır” diyeceğini açıklaması, hükümetin sonunu neredeyse kesinleştiriyor.

Bu durumda Bayrou ve bakanları istifa etmek zorunda kalacak. Kabine sadece günlük işleri yürütecek, Macron ise yeni bir başbakan arayışına girecek.

Cumhurbaşkanının birkaç seçeneği var: Macron kendi ekibinden birini atayabilir, farklı partilerden koalisyon kurabilecek bir isme yönelebilir ya da partilerin üzerinde uzlaşabileceği üst düzey bir bürokratı geçici olarak göreve getirebilir. Ancak her durumda, yeni aday da aynı meclis aritmetiğiyle güven oylamasına çıkmak zorunda kalacak.

2. Daha düşük ihtimal: Bayrou’nun kıl payı kurtuluşu

Bayrou, ciddi tavizler vermesi halinde oylamadan çıkabilir. Bu hafta çeşitli partilerle görüşerek destek arayacak.

Başarılı olması halinde bütçe disiplinine dair genel bir onay almış olacak ama her düzenlemeyi tek tek müzakere etmek zorunda kalacak. Böyle bir senaryo hükümeti kurtarsa da çıkmazı sadece ertelemiş olacak.

3. Meclisin feshi ve erken seçim

Macron’un geçen yıl haziranda meclisi feshetmesinden sonra Fransa istikrarsızlıktan kurtulamadı. Anayasaya göre, bir yıllık süre dolduğu için meclisin yeniden feshedilmesi artık mümkün. Böyle bir durumda 20 ila 40 gün içinde seçim yapılacak.

Aşırı sağ uzun süredir bu senaryoyu istiyor. Haziran 2024 seçimlerinin ilk turunda %33 oy alan Ulusal Birlik, bu kez iktidara yürüyeceğine inanıyor. Ancak ikinci turda sol ve merkez seçmen birleşerek aşırı sağın önünü kesmişti.

Ifop’un son anketine göre Fransa vatandaşlarının %63’ü meclisin feshedilmesini ve erken seçim yapılmasını istiyor. Macron ise defalarca “erken seçim benim ilk tercihim değil” dedi.

4. Macron’un istifası?

Bazı çevreler Macron’un istifa etmesi gerektiğini dile getiriyor. Ancak bu ihtimal neredeyse sıfır. Macron, görev süresini 2027’ye kadar tamamlayacağını her fırsatta söylüyor.

Radikal sol lider Jean-Luc Mélenchon ise farklı düşünüyor. “Macron kaostur” diyerek, Bayrou güven oylamasını kaybederse Macron’un da istifa etmesi gerektiğini savundu. Ayrıca eylül sonunda azil süreci başlatacaklarını açıkladı.

2026 bütçesi ne olacak?

Bayrou hükümeti düşerse, 2026 bütçesi otomatik olarak rafa kalkacak. Yeni gelecek hükümet, bütçeyi revize ederek parlamentoya sunabilecek.

Ancak yıl sonuna kadar yeni bir hükümet kurulamazsa, olağanüstü bir hüküm devreye girecek: 2025 bütçesi bir yıl daha uzatılacak. Bu devletin harcama ve gelir sürekliliğini garanti edecek ama Fransa’nın kredi notu ve AB nezdindeki mali güvenilirliği daha da zedelenecek.