Güneş kremi kansere yol açar mı? FDA'dan özel açıklama

Ani Freedman / New York Times

Kanser riski ve hormonal bozukluklara yol açabileceği ileri sürülen güneş kremi kimyasallarıyla ilgili uzmanlar, güvenli kullanım için önerilerde bulunuyor.

Güneşin teninizde yarattığı sıcaklığı hissetmek gibisi yok. Ancak, cildinizi koruyarak güneşin zararlı etkilerinden korunmak için güneş kremi kullanmak şart. Peki, son dönemde gündeme gelen, güneş kremlerinin içindeki kimyasal maddelerin kansere yol açabileceği iddiaları ne kadar doğru?

Güneş kreminin içeriği neler?

Amerikan Dermatoloji Akademisi’ne göre, piyasadaki güneş kremleri genel olarak iki gruba ayrılıyor:

Fiziksel (mineral bazlı) ve kimyasal güneş kremleri. Fiziksel kremlerde, cildi güneş ışınlarından koruyan zinc oxide (çinko oksit) ve titanium dioxide (titanyum dioksit) gibi maddeler bulunuyor ve bu maddeler, cilt ile güneş arasına fiziksel bariyer oluşturuyor.

Kimyasal kremlerde ise, avobenzon, oksibenzon, oktokrilene, homosalat, oktisalat ve oktinoksat gibi aktif kimyasallar yer alıyor.

Kimyasal güneş kremi hakkında bilgiler

2020 yılında ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından yapılan bir klinik araştırmada, kimyasal güneş kremi içeriklerinden bazılarının (özellikle avobenzon, oksibenzon gibi) cilt yoluyla kana karıştığı belirlendi. Bu durum, bilim insanları arasında “Bu maddeler vücutta ne yapıyor? Uzun vadede kansere veya üreme sorunlarına yol açar mı?” sorularını gündeme getirdi.

Çevre Çalışma Grubu (Environmental Working Group - EWG) güvenlik bilimcisi Emily Spilman, özellikle oksibenzon ve oktinoksat gibi maddelerin hormonal sistemi etkileyebileceğine ve potansiyel endokrin (hormonal) bozucu etkilerinin olabileceğine dikkat çekiyor. Endokrin bozucular, vücuttaki hormon dengesini etkileyerek; bazı kanser türleri ve üreme sağlığı sorunlarına yol açabiliyor.

Ayrıca EWG, oktokrilene maddesinin, bazen kansere yol açtığı bilinen benzofenon adlı kirletici maddeyle kontamine olabildiğini; aerosol (sprey) güneş kremlerinde ise kanserojen olduğu tespit edilen benzen maddesinin bulunabildiğini bildiriyor.

FDA’dan güvenlik için veriler bekleniyor

FDA yetkilileri, piyasadaki güneş kremi üreticilerinden bu kimyasalların güvenliği ile ilgili detaylı verileri talep etti. Ancak bugüne kadar bu veriler sağlanmadı. FDA, “Piyasadaki güneş kremi içeriklerinde bilinen bir güvenlik riski yok, ancak bu maddelerin uzun vadeli etkilerini belirlemek için ek veriye ihtiyaç var,” açıklamasında bulundu.

Güvenli güneş kremi seçimi nasıl yapılır? 

Uzmanlar, hormon bozucu kimyasallardan kaçınmak isteyenlerin fiziksel (mineral bazlı) güneş kremlerini tercih etmelerini öneriyor. Bu ürünlerin sadece zinc oxide ve titanium dioxide gibi maddeler içerdiğine dikkat edilmeli. Ayrıca, sprey formdaki güneş kremlerinden kaçınılması öneriliyor; çünkü solunduğunda sağlık sorunları oluşturabiliyor.

EWG, parfüm içeren güneş kremlerinden de uzak durulması gerektiğini vurguluyor. “Parfüm” etiketi altında, endokrin bozucu olabilen ftalatlar gibi kimyasallar gizlenebiliyor.

Çocuklar için üretilen güneş kremleri, genellikle daha sıkı güvenlik standartlarına sahip olsa da, bunlarda da gizli ftalat bulunabilme ihtimali var. Bu nedenle, çocuklar için bile olsa kokusuz, plastik ambalaj içermeyen ürünler tercih edilmeli.

ABD'de en yaygın kanser türü

Amerikan Dermatoloji Akademisi (AAD), cildinizi güneşin zararlı ultraviyole (UV) ışınlarından korumak için güneş kremi kullanımının önemini vurguluyor. AAD’ye göre, ABD’de en yaygın kanser türü olan cilt kanserinin en önemli nedeni, korumasız güneş ışığına maruz kalmak.

AAD açıklamasında, “Bazı kimyasal güneş kremi içeriklerinin cilt yoluyla emildiği gösterilse de, şu an için sağlık üzerinde bir etkisi olduğuna dair veri yoktur. Kimyasal içeriklerden endişe edenler fiziksel güneş kremlerini tercih edebilir,” deniliyor.

© 2025 The New York Times Company