Google'dan 'Maraş depremi' itirafı: Yarım milyon kişiye yanlış bildirim gitti

Google, 6 Şubat 2023’te Türkiye’nin güneydoğusunda meydana gelen ve 55 binden fazla insanın hayatını kaybettiği yıkıcı depremlerde erken uyarı sisteminin beklenilen şekilde çalışmadığını itiraf etti.

Elbistan merkezli 7.8 büyüklüğündeki ilk deprem sırasında, merkez üssüne 160 kilometre mesafedeki yaklaşık 10 milyon kişi, Google’ın en yüksek seviye uyarısını alarak sarsıntıdan 35 saniyeye kadar önce haberdar edilebilirdi. Fakat gönderilen 'Harekete geç' uyarısı o dönem yalnızca 469 kişinin telefonuna bildirim olarak gitti.  

Google, BBC’ye yaptığı açıklamada, yaklaşık yarım milyon kişiye ise daha düşük seviye bir uyarı olan "Dikkatli Ol" (Be Aware) bildirimi gönderildiğini belirtti. Bu uyarı, sadece hafif sarsıntılara işaret ediyor ve telefonun "Rahatsız Etmeyin" modunu devre dışı bırakmıyor.

Oysa ki bu tarz büyük bir depremde, özellikle gece saatlerinde verilen yüksek seviye uyarıların insanların uyanıp güvenli alanlara ulaşabilmesi açısından kritik öneme sahip olduğu vurgulanıyor. İlk deprem, Türkiye saatiyle 04.17’de, insanların uykuda olduğu bir saatte meydana gelmişti.

Sistem vardı ama işe yaramadı

Android cihazlarda çalışan ve Türkiye’deki telefonların yüzde 70’inden fazlasını kapsayan "Android Earthquake Alerts" (AEA) adlı sistem, cihazlardaki hareket sensörleri aracılığıyla yer sarsıntılarını tespit edebiliyor. Depremler yavaş hareket ettiğinden, sarsıntı yerleşim yerlerine ulaşmadan önce kullanıcılara uyarı gönderilmesi mümkün olabiliyor.

Sistemin en yüksek alarm seviyesi olan "Harekete Geç" bildirimi, kullanıcıların telefonlarında yüksek sesli bir alarm çalarak ekranı tamamen kaplıyor ve "Rahatsız Etmeyin" modunu devre dışı bırakıyor. Ancak bu özellik 2023 depremlerinde neredeyse hiç devreye girmedi.

BBC, depremin ardından aylar boyunca çeşitli şehirlerde sistemden "Harekete Geç" uyarısı alan bir kullanıcıya ulaşmaya çalıştı. Ancak bu bildirimi alan tek bir kişi bile bulunamadı.

Algoritmadaki hata: 7.8 değil, 4.5 gibi algılandı

Google, hatanın nedenini kısa süre önce yayımladığı bir bilimsel makaleyle açıkladı. Science dergisinde yer alan çalışmaya göre, sistem depremin büyüklüğünü 7.8 yerine 4.5-4.9 olarak algıladı. Aynı gün meydana gelen ikinci büyük depremde ise sistem bu kez daha geniş çaplı uyarı verdi: 8.158 cihaza "Harekete Geç", yaklaşık 4 milyon kullanıcıya ise "Dikkatli Ol" bildirimi gönderildi.

Deprem sonrası yapılan simülasyonlarda, güncellenen algoritmanın aynı depremde 10 milyon kullanıcıya yüksek seviye uyarı gönderebileceği ortaya çıktı. Ayrıca 67 milyon kullanıcıya da düşük seviyeli "Dikkatli Ol" bildirimi ulaşacaktı.

Google’dan yapılan açıklamada, "Tüm deprem erken uyarı sistemleri, büyük ölçekli depremler için algoritmalarını hassaslaştırma zorluğu yaşar. Her depremden sonra sistemimizi geliştirmeye devam ediyoruz" denildi.

Eleştiriler: İki yıl beklemek kabul edilemez

Colorado School of Mines’tan Prof. Elizabeth Reddy, Google’ın bu bilgileri paylaşmasının iki yıl sürmesini sert bir şekilde eleştirdi:

"Bu küçücük bir olay değildi. Binlerce insan öldü. Ve biz, uyarı sisteminin beklendiği gibi çalıştığını gösteren hiçbir performans göremedik. Bu durum hayal kırıklığı."

Pasifik Kuzeybatı Sismik Ağı Direktörü Harold Tobin ise, sistemlerin şeffaflığı konusunda uyarıda bulundu:
"Google yapıyor diye bazı ülkeler kendi ulusal sistemlerini kurmaktan vazgeçmemeli. Bu sistemlerin ne kadar işe yaradığının açık şekilde ortaya konması şart."

Myanmar depreminde nasıl çalıştı?

Google’ın AEA sistemi bugün itibariyle 98 ülkede aktif olarak çalışıyor. Ancak 2025’te Myanmar’da meydana gelen büyük deprem sırasında sistemin nasıl bir performans gösterdiği hala netlik kazanmadı.