Sağ üst kadranda o şiddetli ağrıyı beklemeden harekete geçin
Dr. Mark Hyman: Merhaba. Bu hafta safra kesesi sorunu ve safra taşları hakkında konuşacağız. Safra kesesi çok yaygın bir problem. Ameliyatı da en yaygın cerrahi operasyonlardan biri. Hoş geldin George. Bize bu hastalıktan bahseder misin? Dr. George Papanicolaou: Bu sorun o kadar yaygın ki neredeyse görünmez hale gelmiş durumda. İnsanlar gerçek anlamda safra kesesi üzerine düşünmüyor. Canları yanana kadar akıllarına gelmiyor. 20-70 arasındaki yetişkinlerin yüzde 6 ila 9’u safra kesesi hastalıklarından etkileniyor. Bu kişiler ya hastalık çekiyor ya da safra kesesini aldırıyor. Ancak ‘biliyer kolik’ adını verdiğimiz belirti ortaya çıkana kadar ne olduğunu bilmiyorlar. Bir akşam yemek yiyorsunuz ve yarım saat ya da bir saat içinde sağ üst kadranda bir sancı başlıyor. (Sağ üst kadran, karnın sağ üst bölgesidir. Burada ağrı genellikle karaciğer ve safra kesesini işaret eder. Karnın sağ üst tarafında ani ve şiddetli ağrı, ağrının sağ omzu doğru yayılması, özellikle yemek yedikten sonra meydana gelmesi safra kesesi taşı belirtisidir.) Burası sağ tarafta, kaburgalarımızın altına denk geliyor. Gerçekten çok can yakıyor. Sanki doğum yapacakmışsınız da çıkmıyormuş gibi bir his. Sonra acile gidiyorsunuz ve sancıyı hafifleteceği umuduyla bazı ilaçlar veriliyor. Safra taşınız varsa, muhtemelen geçiyor ve komplikasyon yaratmıyor. Sonra acil servisten ayrılıp birinci basamak tedavi görüyorsunuz. Daha iyi hissettiğiniz anlaşılınca statin almanızı söyleyip sizi gönderiyorlar. Bu arada birçok şeyi gözden kaçırıyoruz. Kök nedenlere inmiyoruz. Dr. Mark Hyman: Peki buradaki kök neden ne? Dr. George Papanicolaou: Her şeyden önce, safra taşı oraya nereden geldi? Neden kaynaklanıyor? Aslında her şey diyetle, yediklerimizle başlıyor. Elbette genetik yatkınlık, kadın olmak, fazla kilolu olmak, hamilelik, 40 yaşında olmak, diyabetik olmak gibi etkenler var. Safra kesesi hastalığına, özellikle de safra taşlarına yatkınlığa yol açan başka kronik sorunlarınız olabilir. Ama eninde sonunda yiyip içtiklerinizle çok alakalı. Mesela gün boyu yeterince su içiyor musunuz? Çünkü safra kesesindeki safranın yüzde 95’i sudur. Ayrıca safra asitleri, bilirubin, yağlar, aminoasitler, proteinler, östrojen gibi enzim hormonlar ve toksinlerden oluşur. Safra, vücudun detoksifikasyon, yani zehirden arınma sürecinde çok önemli rol oynar. Safranızın gerektiği gibi olmasını sağlayacak şeyler tüketmezseniz safra kesenizi baskı altına alırsınız. Safra kesesi sağ tarafta, karaciğerin tam altındadır. Karaciğerin ürettiği safra, safra kesesine gider ve orada depolanır. Yemek yerken aldığınız yağlar ince bağırsağa girer, kolesistokinin adındaki hormonu tetikler, bu da safra kesesine mesaj göndererek safrayı serbest bırakmasını söyler. Safra salgılanır, ince bağırsağa boşalır ve yağı çözmeye başlar; bu sayede yediğiniz yağın içinden ihtiyacınız olan tüm besinleri alırsınız. Yani yağı çözmek için safranızın sağlıklı olması gerekiyor. Safra taşları aslında safra kesesindeki safranın içinde yer alan bileşiklerdir, zamanı gelince dışarı atılmaları gerekir. Birbirlerine bağlanıp kristal oluşturmaya başlarlar. Bazen bu kristaller büyüyebilir. Büyüyüp taş haline gelir veya safra kesenizde binlerce küçük kristal halinde bulunurlarsa, ultrasonda tortu gibi görünürler. Safra kesenizin zemininde, tıpkı kum saatindeki kum gibi dururlar. Safra taşı işte böyle oluşur. Konu her zaman bağışıklık sistemiyle ilgili. Bu kristalleri oluşturmaya başladığınızda, eğer safra keseniz sağlıklı değilse veya kesenin boşalmasını yavaşlatan bir hastalık sürecindeyseniz, safranın içi kristallerle dolar, safra dışarı çıkamaz, aynı tetiklemeyi yeniden yapar ve kristal oluşur. İlginç bir nokta daha var. Bu kristallere immün yanıt veriyoruz. Yani bağışıklık sistemimiz esasen kristalleri yabancı madde olarak görüyor ve bunlara saldırmak üzere eozinofil adındaki akyuvarlardan gönderiyor. Söz konusu akyuvarlar asidik ortamda çözünüyor. Zarar görünce kristalin etrafında bir katman oluşturuyorlar, kristal oluşumu giderek artıyor. Sonunda ortaya çıkan devasa taşlar safra kesesinden bağırsağa giden yolda tıkanıp geçemiyor.