Sıkıyönetim teşebbüsü engellenmişti: Güney Kore Devlet Başkanı görevden alınma ihtimaliyle karşı karşıya

Güney Kore'de muhalefet partileri, dün geceki sıkıyönetim ilanı nedeniyle Devlet Başkanı Yoon Seuk Yeol'un görevden azledilmesi için Ulusal Meclise önerge sundu.

Ülkede artan istifa çağrılarıyla karşı karşıya kalan Yoon'un azli için verilen önerge 191 milletvekili tarafından imzalanarak Ulusal Meclise sunuldu.

"Yeniden deneyecek"

Muhalefetteki Demokratik Parti lideri Lee Jae-myung, diğer muhalefet liderleri ile yaptığı görüşmede, "Yoon, bir kere başarısız oldu ve yeniden deneyecek, ama bundan daha ciddi riskler söz konusu. Kuzey Kore'yi kışkırtma, ateşkes hattını bozma ve silahlı çatışmaya yol açacak daha büyük riskler var." ifadelerini kullandı.

Ayrıca Lee'nin de aralarında bulunduğu muhalefet parti liderleri, Ulusal Meclisin önünde Yoon'un istifası talebiyle protesto yaptı.

Sivil gruplar, Yoon'un azledilmesi talebiyle gösteri düzenledi

Öte yandan, başkent Seul'deki Gwanghwamun Meydanı'nda bir araya gelen Kore İşçi Sendikaları Konfederasyonu, Katılımcı Demokrasi için Halkın Birliği ve diğer STK üyeleri, yaptıkları basın açıklamasında, Devlet Başkanı'nın sıkıyönetim ilanının anayasaya aykırı ve geçersiz olduğunu vurguladı.

Devlet Başkanı ve eşine yönelik iddialar gündemde

Yoon'un sıkıyönetim ilan etmesinin ardından muhalefet cephesinde, ülkede bir savaş ve kriz ortamının olmadığı, Yoon'un kararının arkasında, hakkındaki yolsuzluk iddialarının bulunduğu değerlendirmeleri yapıldı.

Yoon hakkında, yolsuzluk dışında ön plana çıkan iddialar arasında seçimler sonuçlarına etki eden "nüfuz ticareti" yer alıyor.

Son aylarda ulusal basında çıkan haberlerde, iş adamı Myung Tae-kyun'un Yoon ve eşi Kim ile "yakınlığını" kullanarak iktidardaki Halkın Gücü Partisinin (PPP) seçim adayları hakkındaki bilgilere eriştiği ve eski PPP milletvekili Kim Young-sun'un başka bir seçim bölgesine nakledilmesinde rol oynadığı" iddiaları yer aldı.

Muhalefetteki Demokrat Parti, bu iddiaları gerekçe göstererek Devlet Başkanı Yoon'un azli için çağrı yaptı.

Devlet Başkanlığı Ofisi ise iş insanı Myung'un, Yoon ve eşi Kim ile "yakın" olduğu iddialarını reddetti.

Yoon, muhalefetin, kendisi ve eşi hakkındaki iddiaları üzerine 2 Eylül'de Ulusal Meclisin resmi açılışına katılmadı. Yoon böylece, 1980'lerden bu yana ülkedeki devlet başkanlarının Meclis açılışlarına katılma geleneğini bozmuş oldu.

Bu arada Yoon ve eşi Kim'in de dahil olduğu iddia edilen, 2022'deki meclis ara seçimlerinde meydana gelen "nüfuz ticareti skandalına" ilişkin soruşturma devam ediyor.

Savcılar, soruşturma kapsamında 27 Kasım'da, Yoon'un partisi PPP'nin 2022 seçimlerinde adayların belirlenmesine ilişkin belgeleri toplamak için genel merkez binasına baskın düzenledi.

Halktan Yoon'a büyük tepki

Güney Kore Devlet Başkanı Yoon, muhalefetteki Demokrat Partinin desteklediği dilekçeyle 2 Temmuz'da Ulusal Meclisin halka açık dilekçe sayfasında 810 binden fazla vatandaşın azil çağrılarıyla karşı karşıya kaldı.

Dilekçede Yoon, yolsuzluk, Kuzey Kore ile savaş riskini kışkırtma, deprem ve tsunamide büyük hasar gören Japonya'nın Fukuşima Nükleer Santrali'nden arıtılmış radyoaktif suyun salınmasını engellemeyerek vatandaşlarını sağlık risklerine maruz bırakmakla suçlandı.

Yoon'un eşine yönelik iddialar

Güney Kore'de Devlet Başkanı Yoon'un eşi Kim'in yüksek lisansını yaptığı Sookmyung Kadın Üniversitesi, lider eşinin 1999'da teslim ettiği yüksek lisans tezinde intihal yaptığı iddialarına ilişkin 2023'te soruşturma başlatmıştı.

Kim'in hisse senedi fiyatlarını manipüle ettiği de öne sürülmüştü. Bu iddianın araştırılmasına yönelik meclis önergeleri ise Yoon tarafından veto edilmişti.

Ayrıca, 2022'de Kim'in bir papazdan lüks hediyeler kabul ettiği iddia edilmiş, ekim ayında savcılar, bu suçlamaların ortadan kalktığını açıklamıştı.

İktidardaki Halkın Gücü Partisinin (PPP) lideri Han Dong-hoon, 17 Ekim'de Kim'in halka açık etkinliklere katılmaması gerektiğini söyleyerek Devlet Başkanı'nın eşi hakkındaki iddialarla ilgili "Halkın endişe ve kaygıları kesin olarak çözüme kavuşturulmalıdır." ifadesini kullanmıştı.

Devlet Başkanı Yoon daha sonra eşi hakkındaki iddialar için halktan özür dilemiş, "Kendisi daha dikkatli davranmalıydı ve kamuoyunda endişeye yol açmış olması tartışmasız bir şekilde yanlış." değerlendirmesinde bulunmuştu.

Son olarak, Muhalefetteki Demokrat Parti, 14 Kasım'da lider eşi Kim ile ilgili suçlamalara yönelik özel bir soruşturma yapılmasını öngören tasarıyı, PPP'nin boykotuna rağmen parlamentoda onaylanmıştı.

Başbakan, hizmet etmeye devam edeceğini bildirdi

Güney Kore Başbakanı Han Duck-soo, tüm kabine üyelerinin istifa edeceğinde dair çıkan haberlerin ardından yaptığı yazılı açıklamada, insanların kaygılarını anladığını dile getirdi.

Kabine üyelerinden halkın güvenliğini sağlama ve günlük hayatın etkilenmemesi için sorumluluklarını yerine getirerek çalışmalarını isteyen Han, son ana kadar, halka hizmet etmeyi sürdüreceğini kaydetti.

Öte yandan Ulusal Meclis Genel Sekreteri, Kim Min-ki, düzenlediği basın toplantısında Yoon'un sıkıyönetim ilanının ardından parlamentoya 280 askerin girdiğini anımsattı.

Kim, bugünden itibaren milletvekillerinin güvenliği ve Ulusal Meclis'in işlevini yerine getirebilmesi için savunma yetkilileri ve polislerin Ulusal Meclise girişinin yasaklanacağını ifade etti.

Savunma Bakanı özür diledi ve istifa etti

Savunma Bakanı Kim Yong-hyun ise yaptığı yazılı açıklamada, sıkıyönetim ilanıyla halkı endişeye sürükledikleri ve kargaşaya yol açtıkları için vatandaşlardan özür diledi.

"Sıkıyönetime ilişkin görevlerini yerine getiren askerler, tüm talimatları bakandan aldı." ifadesini kullanan Kim, tüm sorumluluğu üstlendiğini belirtti ve istifa niyetini Yoon'a bildirdiğini aktardı.

Bu arada, ana muhalefetteki Demokrat Parti, Savunma Bakanı Kim'in açıklamasından hemen önce görevden azli için önerge vermişti.

Ayrıca iktidardaki Halkın Gücü Partisinin (PPP) lideri Han Dong-hoon ve Başbakan Han Duck-soo, başkanlık ofisine gitti. Liderlerin, burada Devlet Başkanı Yoon ile görüşmesi bekleniyor.

Güney Kore'de azil süreci nasıl işliyor?

Güney Kore'de azil süreci bir siyasinin, "güçlerini kötüye kullanması ve anayasayı ihlal etmesi" halinde başlatılabiliyor.

Ülkedeki bir devlet başkanının görevden alınması için Ulusal Meclise sunulan azil önergesinin, meclisin üçte ikisi tarafından onaylanması gerekiyor. Diğer siyasilerin azli için ise salt çoğunluk yeterli oluyor.

Önergenin mecliste 72 saat içerisinde oylanması gerekiyor.

Ardından Anayasa Mahkemesi, azil sürecine ilişkin kanıtları dinleyip değerlendirmek üzere duruşma düzenliyor. Mahkemenin, azli onaylamak veya reddetmek için 6 ay süresi bulunuyor. Mahkemedeki 9 yargıçtan 6'sının kararı onaylaması halinde lider görevden alınıyor.

Bu durumda 60 gün içerisinde yeni başkanın seçilmesi gerekiyor. Bu süreç, bir devlet başkanının istifa etmesi durumunda da geçerli oluyor.

Daha önceki azil süreçleri

Eski Devlet Başkanı Park Geun-hye, rüşvet, görevi suistimal ve diğer suçlamalar nedeniyle Mart 2017'de görevinden azledilmiş, ardından tutuklanarak hapse atılmıştı.

Park, yolsuzluk suçlamalarıyla cezaevinde 5 yıl kaldıktan sonra Aralık 2021'de başkanlık affıyla serbest bırakılmıştı.

Eski Devlet başkanı Roh Moo-hyun da 2004’te görevinden azledilmişti ancak Anayasa Mahkemesi, Roh'un görevden alınması talebini reddetmişti.

Ne olmuştu?

Güney Kore Devlet Başkanı Yoon, muhalefetin devlet karşıtı aktivitelere bulaştığını iddia ederek ülkede "sıkıyönetim" ilan etmişti.

Yoon, "Sıkıyönetim Kuzey Kore yanlısı güçleri ortadan kaldırmayı ve anayasal özgürlük düzenini korumayı amaçlıyor." değerlendirmesinde bulunmuştu.

Sıkıyönetim ilanından saatler sonra 300 sandalyeli Güney Kore parlamentosunda 190 milletvekili, sıkıyönetimin kaldırılmasını oy birliğiyle kabul etti.

Muhalifler, ülkede bir savaş ve kriz ortamının olmadığını, Yoon'un sıkıyönetimin ilanının arkasında da hakkındaki yolsuzluk iddialarının bulunduğu belirtiyor.

Güney Kore anayasasının 77. maddesine göre, Devlet Başkanı, "savaş, silahlı çatışma, ulusal acil durum ya da kamu güvenliği ve düzeninin gerektirdiği hallerde" sıkıyönetim ilan edebiliyor.

Güney Kore tarihinde en son "sıkıyönetim" kararı askeri darbe ile 1979-1981 yıllarında 440 gün uygulanmış, karar yine askerler tarafından kaldırılmıştı.

Güney Kore'de bugünkü "sıkıyönetim" ilanı, ülke tarihinin 13'üncüsü oldu.