Tırmanışın süresi rekor, yöntemi tartışmalı: Dört eski İngiliz askerinin 7 günlük Everest planı

Dört eski İngiliz askeri, Londra’dan yola çıkarak Everest’in zirvesine ulaşıp tekrar dönmeyi toplamda yedi günde tamamlamayı hedefliyor. Plan; Cuma günü Heathrow’dan uçmak, Nepal’in başkenti Katmandu’ya varmak, oradan helikopterle Everest ana kampına ulaşmak ve üç günde zirveye çıkıp iki günde inmek şeklinde.

Bu alışılmışın dışındaki projeyi benzersiz kılan en önemli detaylardan biri, tırmanışçılara ksenon gazı verilmiş olması. Bu gazın, yüksek irtifaya alışma sürecini hızlandırdığı iddia ediliyor. Gaz sayesinde, haftalar süren alıştırma süreçlerinin atlanabileceği düşünülüyor.

Ksenon gazı nedir ve nasıl kullanıldı?

Tıbbi bir anestezi olan ksenon gazı, son yıllarda EPO (eritropoietin) üretimini artırma potansiyeliyle dikkat çekiyor. Bu hormon, düşük oksijen seviyelerine karşı kırmızı kan hücrelerinin üretimini teşvik ederek vücuda daha fazla oksijen taşıma kapasitesi kazandırıyor.

Tırmanış öncesinde ekip üyelerine, Almanya’da bir hastanede, hafif sedasyon altında ve tıbbi gözetimle ksenon gazı uygulandı. Tek seferlik bu uygulamanın etkisinin 10 ila 14 gün içinde zirveye ulaşması bekleniyor.

Ksenon fikri, deneyimli dağcı Lukas Furtenbach’tan geldi. Daha önce hipoksik çadırlarla “flash ekspedisyonlar” düzenleyen Furtenbach, bu kez süreci daha da kısaltarak Everest’i bir haftada çıkma hayalini gerçekleştirmek istiyor.

Askerî disiplin ve zorlu hazırlık

Ekibin üyeleri, İngiltere Savunma Bakanlığı’ndan Al Carns, girişimci Anthony Stazicker, pilot Garth Miller ve iş insanı Kevin Godlington. Dördü de eski asker. Tırmanış aynı zamanda gaziler için bir bağış kampanyası olarak yürütülüyor.

Ocak ayından bu yana her biri evlerinde oksijen seviyesini düşüren hipoksik çadırlarda yüzlerce saat geçirdi. Uyku kalitesini ciddi şekilde düşüren bu hazırlık yöntemiyle irtifaya önceden alışmaları hedeflendi.

Carns, “Bu, kolay bir yol değil. Belki de normal bir tırmanıştan daha fazla antrenman yaptık,” diyerek bu yaklaşımın bir kestirme olmadığını savunuyor.

Dağcılık dünyasında bölünme

Proje, dağcılık camiasında tartışmalara neden oldu. Bazı uzmanlar bu tırmanışı yenilikçi bulurken, bazıları ise eleştiriyor. Alpenglow Expeditions’ın kurucusu Adrian Ballinger, “Bu bir spor değil, şov. Ksenon, profesyonel sporlarda yasaklı bir madde. Dağcılıkta resmi kural olmayabilir ama etik ilkeler vardır” diyor.

Dağ tıbbı uzmanları da şüpheci. Prof. Andrew Peacock, EPO artışının tek başına kırmızı kan hücresi üretimini sağlamayabileceğini, etkinin kısa süreli olabileceğini söylüyor. Dr. Peter Hackett ise, “Şimdiye kadar yapılan sınırlı çalışmalarda ksenonun egzersiz performansını artırdığı net olarak gösterilemedi,” diye uyarıyor.

Buna karşın Michael Fries gibi doktorlar, ksenonun doku ve organ koruyucu etkilerine dikkat çekiyor. Fries, “15 kişiye uyguladık. Oksijen seviyeleri iyi, yüksek irtifa hastalığı belirtisi göstermediler” diyor.

Everest’te “yeni stil” tartışması

Carns ve ekibi, Everest’e helikopterle ulaşıp zirveye tırmanma fikriyle geleneksel dağcılık anlayışını sarsıyor. Deneyimli dağcı Alan Arnette, bu yöntemi eleştirerek, “Dağcılık, acıya dayanmakla ilgilidir. Bu, hız için doğayı atlamak” diyor.

Furtenbach ise “Dağcılıkta farklı tarzlar bir arada var olabilir. Dağ da endüstri de buna yeterince büyük” diyerek savunmasını sürdürüyor.

Carns, hedeflerinin yedi gün olduğunu ancak kötü hava koşulları veya fiziksel engeller durumunda 21 gün içerisinde de tamamlamayı başarı olarak gördüklerini söylüyor:

“21 günde dönen biri rekor sahibi. Bizim yüzde 70-80 şansımız var. Yedi günde yapma ihtimalimizse yüzde 30. Ama denemeye değer.”