Financial Times: Trump'ın yanında Rusya ve Ukrayna'yı bilen kimse yok

2018’de Helsinki Zirvesi’nde Donald Trump, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile düzenlediği ortak basın toplantısında öyle bir performans sergilemişti ki, üst düzey Rusya danışmanı Fiona Hill, daha sonra tüm toplantıyı sonlandırmak için sahte bir nöbet geçirmeyi düşündüğünü açıklamıştı.

Financial Times'a göre, cuma Alaska’da gerçekleşecek Putin-Trump görüşmesinde Rusya uzmanlarının salonda bulunması olası görünmüyor. Trump’ın ikinci dönemi, kıdem ve deneyim yerine sadakati önceliklendiren bir yönetim tarzıyla dikkat çekiyor.

Moskova ile görüşmeler, dış politika deneyimi sınırlı Steve Witkoff tarafından yürütülürken, diplomatlar ya kenara itildi, ya itibarsızlaştırıldı ya da görevlerinden alındı.

Trump’ın bir Rusya ve Ukrayna uzmanı danışmanı bulunmadığını belirten ABD'li eski diplomat Eric Rubin, FT'ye yaptığı açıklamada, “Trump’ın yanında, Rusya ve Ukrayna’yı bilen tek bir politika yapıcı yok” dedi.

Putin ile müzakere masasında olmak

Normal şartlarda ABD hükümeti, böyle kritik bir zirve öncesinde başkanı tüm konulara karşı eksiksiz bilgilendirmek için yoğun bir hazırlık sürecine girer. Putin’in ise detaylara hakim ve muhataplarını hazırlıksız yakalamada usta olduğu biliniyor.

Biden döneminde Ulusal Güvenlik Konseyi’nde Rusya’dan sorumlu kıdemli direktör olarak görev yapan Eric Green, “Putin’in sunduğu konular üzerinden tartışmaya çekilmemek ve ilk bakışta makul görünen ama aslında çarpıtılmış olan taleplere onay vermemek gerekiyor” uyarısında bulundu.

2018 Helsinki’de Trump-Putin görüşmesi öncesinde ABD Ulusal Güvenlik Konseyi (NSC), devlet kurumlarından gelen bilgileri koordine ederek zirve hazırlıklarını yönetirdi. Ancak Trump’ın ikinci döneminde NSC ciddi biçimde küçültüldü; Mayıs ayında çok sayıda yabancı politika ve ulusal güvenlik uzmanı işten çıkarıldı.

Bir yetkili, “NSC tarafından yürütülen geleneksel Washington dış politika süreci büyük ölçüde çöktü” dedi.

Trump'ın beklentileri minimumda

Geçen ay Dışişleri Bakanlığı, federal kadroyu küçültme kapsamında 1.300’den fazla çalışanını işten çıkardı; bunların arasında Rusya ve Ukrayna uzmanı analistler de bulunuyordu. ABD diplomatik kadrosu da, Trump’ın ikinci döneminde kesintiler, gönüllü ayrılmalar ve istifalar nedeniyle önemli ölçüde daraldı.

Amerikan Diplomatik Hizmetler Birliği (AFSA), Ocak ayından bu yana diplomatların yaklaşık %25’inin görevden ayrıldığını tahmin ediyor. Kalan çalışanların moralinin “en düşük seviyede” olduğunu belirten Rubin, yönetimde Rusya ve Ukrayna’dan sorumlu üst düzey görevlerin hâl doldurulmadığını ifade etti.

Trump, Helsinki zirvesinden sonra kendi istihbarat topluluğunun bulgularını sorgulamış ve Rus liderin 2016 seçimlerine müdahale etmediği yönündeki güvenceyi kabul etmişti. Kendi içgüdüleri ve kişisel ilişkileri doğrultusunda dış politika yürüten Trump, Alaska’daki zirve için “biraz ortamı yoklama” niteliğinde bir görüşme olacağını, iki dakika içinde ilerleme olup olmayacağını anlayacağını söylemişti.

“Belki ‘başarılar, mücadeleye devam et’ derim, belki de ‘anlaşma yapabiliriz’ derim,” ifadelerini kullandı.

'Odadaki yetişkinler' bu sefer görüşmede yok 

Beyaz Saray, Alaska zirvesinde bir anlaşma beklentisini sınırlasa da, başkanın bu yaklaşımı dış politika çevrelerinde endişe yarattı. Eski ABD Polonya Büyükelçisi Daniel Fried, “Trump ve Witkoff’u baş başa bırakamazsınız; çünkü yeterince bilgiye sahip değiller. Salonda, başkana bakıp gözlerini deviren ve başını sallayan biri olmalı” dedi.

Trump’ın Moskova ile ilişkisi, ilk dönemi boyunca sıkı incelemeye tabi tutulmuştu; kampanya ekibinin Rusya ile bağları ve Kremlin’in 2016 seçimlerini etkileme çabaları soruşturulmuştu. İlk dönemde deneyimli uzmanlardan oluşan bir dış politika ekibi, “odadaki yetişkinler” olarak anılıyordu.

John Bolton, Trump’ın ilk dönem Ulusal Güvenlik Danışmanı olarak, başkanı bilgilendirme ve alarm verici davranışlarını kontrol etme çabalarını hatırlıyor ve “Trump nadiren hazırlık yapardı” diyor.

Fried, ikinci dönemde durumun tamamen farklı olacağını belirterek, “Bu yönetim, uzman odaklı bir süreç yürütmeyecek” dedi.