Veri toplamaya karşı iPhone duvarı, Apple-Facebook kapışmasını ateşledi

Patrick McGee & Hannah Murphy 

Geçtiğimiz pazartesi günü tüm dünyadaki Apple kullanıcıları  cihazlarına en son yazılım güncellemesini yükledikten sonra bazı alışılmadık mesajlar aldı: “Takip edilmek ister misiniz?” diye soruluyordu. Apple’ın iPhone’lar için “artırılmış gizlilik özelliği” sözü vermesinden on ay sonra, şirketin rakiplerinin sert tepkisine ve gerek Fransa gerekse Almanya’daki tekelleşme karşıtı kesimlerin şikâyetlerine karşın beklenen değişiklikler iOS 14.5 ile nihayet yapılmış oldu. Kullanıcıların güncelleme sonrası açtıkları her uygulamada, mesela Facebook’a girdiklerinde karşılarına basit bir soru çıkacak: “Uygulamanın diğer şirketlerin uygulamalarındaki ve internet sitelerindeki faaliyetlerinizi izlemesine izin veriyor musunuz?” İki yanıt seçeneği var: “Takip etmemesini iste” veya “İzin ver”. Uygulama geliştiricilere kullanıcı davranışlarını takip etme açısından daha fazla alan sağlanmış olacak ancak böyle katı bir seçenekle karşılaşan çoğu kullanıcının “hayır” cevabını tercih etmesi bekleniyor.

Tam olarak ne izleniyor?

Uygulamalar bugüne kadar konum, kullanılan diğer uygulamalar, uygulamaya ne zaman giriş yapıldığı, e-posta adresinin şifreli hali, telefon numarası ve IDFA (Reklamcılar için kimlik no.) olarak bilinen iPhone özel kimlik numarası gibi, hakkımızdaki her tür kişisel bilgiyi toplayabiliyor ve veri simsarları gibi üçüncü şahıslarla paylaşabiliyordu. Uygulama geliştirme firması Fun Corp’a göre, her gün “yüzlerce trilyon sayıda kullanıcı eylemi ve etkinliği” izleniyor. Bir Washington Post yazarı, sadece bir haftada 5 bin 400 “izleyicinin” kendisine ait telefondan veri aldığını tespit etmiş. Birçok uygulama Facebook ve Google’ın da aralarında bulunduğu birden çok ortağına veri gönderiyor. iPhone kullanıcıları uygulamalarda ve internette her gezindiğinde arkalarında, IDFA kopyaları da dâhil olmak üzere veri kırıntıları bırakıyor, böylelikle çevrimiçi reklam sektörü tarafından profillerinin çıkarılmasına imkân veriyorlar. Reklamcılar bu sayede kullanıcılara daha uygun olduğunu düşündükleri reklamları sunuyor.

Apple tüm uygulamalardan bu takibi gerçekleştirmek için açıkça izin almasını istiyor. Kullanıcılar bildirimi aldıkları ilk seferde katılmamayı uygun görürse, ilgili uygulamanın onların IDFA’sına ulaşması kalıcı olarak engellenmiş oluyor. Apple ayrıca uygulamalardan telefon numaraları ve e-posta adresleri dâhil diğer verileri de paylaşmamalarını bekliyor.

Reklam görmeye devam edecek miyim?

Evet, aynı sayıda reklam görmeye devam edeceksiniz ancak bunlar artık kişiselleştirilmiş olmayacak. Reklam sektörüne göre, kullanıcıya gönderilen ilk bildirimin yazılış tarzı, izlemenin değerini anlatmaya yeterli değil. Kullanıcılara reklam gelmeye devam edecek ancak veri akışını kestikleri için karşılarına çıkan reklamlar daha az “alakalı” olacak; uygulamalar reklam verenlerden daha düşük ücretler alabilecek. Kısacası, bugüne kadar çok sayıda ücretsiz uygulamanın güvencesi olan reklama dayalı iş modeline büyük bir darbe vuruluyor. Yıllık hacmi 350 milyar doları aşan dijital reklam sektöründeki birçok uygulama geliştirici son derece öfkeli. Özellikle Facebook, kullanıcılarının profilini çıkarmak ve onlara kişiselleştirilmiş reklamlar sunmak üzerine yıllık 80 milyar dolar hacminde bir iş kurdu. Şirket, Financial Times’ın da aralarında bulunduğu birçok gazeteye tam sayfa ilan vererek değişikliklerin müşterilerine eskisi kadar kolay ulaşması mümkün olmayan küçük işletmelere zarar vereceğini söyledi. Açıklamada ayrıca Apple’ın “piyasadaki baskın konumunu bir yandan kendi veri toplama işlemlerini tercih edilir kılmak, diğer yandan rakiplerin aynı verileri kullanmasını neredeyse imkânsız hale getirmek” amacıyla kullandığı iddia edildi. Facebook açıklamasında, “Meselenin gizlilikle alakalı olduğunu söylüyorlar ama asıl mesele kâr” ifadelerine yer verildi. “Buna kanmadık.”

Facebook’un planı

Snap, Twitter ve TikTok gibi başka şirketler de yara alacak; ayrıca hem ABD’de hem de Çin’de mobil reklamlara güvenen birçok şirket geçici çözümler arıyor. Kısa süre önce Mark Zuckerberg değişikliğin şirketleri bütçelerini reklamcılıktan doğrudan ticarete kaydırmaya teşvik etmesi halinde Facebook’a fayda getirebileceğini ima etti. Facebook bir süredir platformlarında daha fazla çevrimiçi alışverişe izin verecek araçlara yatırım yapıyor. Başka bir şirket ise kullanıcılara izlenmek isteyip istemediklerini hiç sormayacak. Google, IDFA kullanımını tamamen durdurmaya karar verdi. Google’ın diğer uygulamalardan gelen verilere erişimini kaybetmesi şirkete zarar verse de hâlihazırda güvenebileceği miktarda veriye sahip. Bir iPhone kullanıcısı Google Search, Maps, Chrome, Gmail veya YouTube’tan herhangi birini kullandığında Google reklam profilleri oluşturmak için söz konusu verileri kullanabiliyor ve böylece Apple’ın politika değişikliğinden etkilenmemiş oluyor.  Apple piyasadaki liderliğini pekiştirmek adına gizliliği iPhone’un ayırt edici bir üstünlüğü olarak sundu hep. Ancak bu değişikliklerden farklı şekillerde de yararlanacak gibi görünüyor. Uygulamalar üçüncü şahıslardan topladıkları verileri satamaz hale gelince, gelir sağlamak için tüketicilerden ücret alma yoluna gitmek zorunda kalacak. Apple ise uygulama mağazası aracılığıyla gerçekleşen tüm uygulama satın alımlarından ve üyeliklerinden yüzde 15 ila 30 komisyon alıyor.

Androidleri etkiler mi?

Şimdilik hayır. Ancak Google işletim sisteminin bir şekilde aynı yoldan yürümesi olası. Google, masaüstü için “gizlilik öncelikli” reklam geliştirme sürecinde. Mobil uygulamalar için de benzer bir değişiklik oldukça muhtemel görünüyor. ©️ The Financial Times Limited [2014]. Her hakkı saklıdır.