Washington Post: Türkiye'deki depremlerin gerçek büyüklüğü ne?
Washington Post, deprem büyüklülerinin ne anlama geldiğini, 6.9 ve 7.8 ölçümleri arasındaki farkı yazdı. Ölçümlere göre Türkiye'de yaşanan depremler o kadar güçlüydü ki, geçen seneki depremlerin toplam ortaya çıkardığı enerjinin yüzde 26'sını oluşturdu
Pazartesi günü Türkiye ve Suriye'de meydana gelen 7.8 büyüklüğündeki deprem ve ardından meydana gelen 7.5 büyüklüğündeki deprem 15 binden fazla kişinin ölümüne ve çok daha fazlasının da kaybolmasına neden oldu. Güncel tahminlere göre Suriye'de 400'den fazla bina çöktü ve en az bin 300'ü hasar gördü. Türkiye'de ise en az 5 bin 600 yapı yıkıldı.
Kaliforniya'daki Loma Prieta depremi, San Francisco Körfez Köprüsü'nün kısmen yolcuların üzerine çökmesine neden olacak kadar güçlü bir depremdi. 1989 yılındaki depremde 63 kişi öldü, 3 bin 700'den fazla kişi de yaralandı. Loma Prieta 6.9 büyüklüğünde bir depremdi.
6.9 ila 7.8 arasındaki fark 20 kat
Bu olaylar arasındaki hasar farkı kısmen altyapı ile ilgili, ancak aynı zamanda sismik aktivitenin nasıl rapor haline getirildiğiyle de alakalı. Büyüklüğün kaydedilmesi bilim insanlarına depremlerin ölçeği hakkında bir fikir verir, ancak bu olayları ölümcül yapan asıl şey depremlerin saldıkları enerji. Deprem ölçülerinde kullanılan büyüklük logaritmiktir, yani üstel şekilde artar. Bu, Türkiye'deki 7.8'lik depremin, 6.9'luk Loma Prieta depreminden kabaca 20 kat daha güçlü olduğu anlamına gelmekte, 7.8’lik Kahramanmaraş depremi tek başına 30 petajullük enerji ortaya çıkardı.
30 petajul, yani 30.000.000.000.000.000 joule enerji, ortalama 774 bin Amerikan evine bir yıl boyunca yetecek ya da 5 binden fazla Boeing 747-100B uçağına yakıt sağlayacak enerjiye denk geliyor.
Bu büyüklükteki depremler logaritmik bir ölçek olan Moment magnitüd ölçeğinde değerlendirilir. Bu ölçünün logaritmik olması, ölçekte bir tamsayıdan diğerine olan mesafenin 10 katlık bir fark olduğu anlamına gelir. 7.0 büyüklüğündeki bir deprem 6.0 büyüklüğündeki bir depremden on kat, 5.0 büyüklüğündeki bir depremden ise yüz kat daha güçlüdür. Bir depremden açığa çıkan enerji arasındaki fark daha da büyük; basamaktan basamağa, bir depremin ortaya çıkardığı enerji bir öncekinden 32 kat daha fazladır.
"4.0 ve 4.1 arasındaki fark çok daha düşük"
Amerika Birleşik Devletleri Jeolojik Araştırmalar Kurumu'nda araştırma jeofizikçisi olan Dara Goldberg, daha büyük depremlere gelindiğinde bu ölçeği düşünmenin özellikle önemli olduğunu söyledi. Goldberg, "4.0 ve 4.1 büyüklüğündeki depremler arasındaki enerji farkı, 7.7 ve 7.8 büyüklüğündeki depremler arasındaki enerji farkına kıyasla çok azdır... Bu büyüklük değeri, depremlerin etkilerinin ne olabileceğini anlamak için kritik önem taşımaktadır" dedi.
Geçen sene açığa çıkan enerjinin yüzde 26'sını oluşturdu
Başka bir deyişle, Türkiye-Suriye'de meydana gelen depremlerin yarattığı enerji, Kaliforniya'da geçen yıl meydana gelen depremlerin toplamından daha fazladır. Son üç aydaki tüm depremlerin toplamından da daha büyüktür. Türkiye'de meydana gelen 7.8 büyüklüğündeki deprem ve artçıları son 365 günde toplam 41 Petajoule enerji açığa çıkardı.
Artçı depremlere hazırlıklı olunmalı
Golderberg, Türkiye ve Suriye söz konusu olduğunda, "Zaten kısmen hasar görmüş yapıların orta büyüklükteki artçı depremlere karşı bile savunmasız olduğunu" unutmamak gerektiğini söyledi. Artçı depremler genellikle ana depremden haftalar ya da aylar sonra meydana geldiğinden, Türkiye-Suriye bölgesi uzun kurtarma, iyileşme ve yeniden inşa sürecine hazırlıklı olmalıdır.