WSJ yazdı: Arap devletleri Yeni Suriye'de etkili olmak için Türkiye ile yarışıyor

Suudi Arabistan ve diğer Arap devletleri Suriye'nin İslamcı hükümetiyle nüfuz mücadelesine girerek stratejik konumdaki ülkede rakiplerine karşı avantaj elde etmeyi umuyor. Araplar bu hususta Suriye'nin yeni liderinin cihatçı geçmişini bile görmezden geliyor. Suudi Arabistan, Ürdün ve Katar'la birlikte Suriye'nin savaş yorgunu halkına insani yardım ve enerji desteği götürüyor. Arap devletleri bunu yapmanın, Suriye sınırlarından uyuşturucu ve radikal savaşçı akışını kesmekten Türkiye ve İran gibi rakiplerin etkisine karşı koymaya kadar hem dar hem de stratejik hedefleri ilerletebileceğini düşünüyor.

Esad rejiminin hızlı ve beklenmedik düşüşünün ardından ülkenin siyasi hatlarının nasıl şekilleneceği bölge için geniş kapsamlı sonuçlar doğuracaktır. On yılı aşkın süredir devam eden çatışmalarda, aralarında Suriye eski Devlet Başkanı Beşar Esad'ın başlıca destekçileri olan İran ve Rusya'nın da bulunduğu yabancı aktörler, genellikle birbirleriyle rekabet halindeki gündemlerini ilerletmek için farklı grupları destekleyerek Suriye'yi bir vekalet savaşları sahnesine dönüştürdüler.

Esad rejimini deviren saldırıya öncülük eden İslamcı grup Heyet Tahrir Şam, Suudi iktidar ailesini devirmeye çalışan ve 2003 yılında doğrudan krallığa saldırmaya başlayan El Kaide'nin bir kolu olarak kuruldu. HTŞ cihatçılarla bağlarını kopardığını açıkladı.

Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri de dahil olmak üzere pek çok Arap devleti El Kaide, Müslüman Kardeşler ve İslam Devleti gibi İslamcı grupların Orta Doğu'da yeniden canlanmasından korkuyor. Bu devletler 2011 yılında Tunus, Mısır ve Libya'da uzun süredir iktidarda olan liderlerin devrilmesiyle sonuçlanan Arap Baharı ayaklanmalarından bu yana bölgede siyasal İslam'ın yayılmasını engellemeye çalışıyorlar. Bu boşluk bazı durumlarda İslamcı gruplar tarafından dolduruldu; Mısır'da daha sonra askeri darbeyle devrilen Müslüman Kardeşler fraksiyonu da buna dahildir. Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri o zamandan beri Mısır'a milyarlarca dolar pompalayarak generalden cumhurbaşkanına dönüşen Abdülfettah El Sisi'yi destekliyor.

HTŞ lideri Ahmed al-Sharaa Irak'ta Amerikan karşıtı bir cihatçıydı. Yıllar önce aşırılığı reddetti ve grubu uluslararası tanınmanın yanı sıra ülkeyi yeniden inşa etmek, ekonomiyi yeniden kurmak ve milyonlarca mülteciyi geri döndürmek için fon ararken Suriye'nin etnik ve dini çeşitliliğine saygı gösterme sözü verdi.

Türkiye artık güçlü bir konumda

Yine de Türkiye'nin HTŞ ve Esad'a muhalif diğer gruplarla mevcut bağları, Ankara'ya Suudi Arabistan'a kıyasla bir avantaj sağlıyor. Esad'ın Suriye'yi terk etmesinden günler sonra Türkiye Şam'a yetkililer ve işadamları göndererek ülkenin enerji sektörünün yeniden inşasına yardım etmek istediğini ifade etti. Türkiye artık Suriye'deki Kürt milislerle karşı daha güçlü bir konumda ve bölgede güç projeksiyonu oluşturmak için geniş bir alana sahip.

Analistler, Saddam Hüseyin sonrası Irak'ta nüfuz sahibi olma yarışında Tahran'a kaybeden Riyad'ın, yardımları kısmen Ankara'nın Suriye'deki hamlelerine karşı bir yol olarak kullanmaya çalıştığını söylüyor. Krallığın Türkiye ile olan rekabeti Osmanlı İmparatorluğu döneminden ve Arap Baharı'na kadar uzanıyor.

'Amacı Türkiye'nin rolünü dengelemek'

London School of Economics'te uluslararası ilişkiler profesörü olan Fawaz Gerges, Suudi Arabistan'ın “amacının Türkiye'nin yeni Suriye'deki önemli rolünü dengelemek olduğunu” söyledi. Gerges, Riyad'ın ayrıca Suriye'nin yeniden şiddete ve toplumsal kargaşaya sürüklenmesini engellemek istediğini, bunun da bölgesel istikrarı tehdit edeceğini sözlerine ekledi.

Katar uzun süredir Esad karşıtı grupları destekliyor ve 2023 yılında Suriye ile ilişkilerini normalleştiren Suudi Arabistan ve diğer Arap ülkelerine katılmamayı tercih etti. Ortadoğulu yetkililer, Doha'nın ülkenin yeni hükümetiyle enerji ve mali yardım sağlamak için ileri düzeyde görüşmeler yaptığını söyledi.
Ancak tüm Arap devletleri HTŞ liderliğindeki hükümeti kucaklamak için acele etmiyor. Birleşik Arap Emirlikleri bu hafta Suriye heyetini karşıladı ama açıkça herhangi bir ekonomik yardım teklifinde bulunmadı.