Borsaların yeni gözdesi: Online ikinci el otomobil satış siteleri

Pandemi sırasında dijital cihazlara artan talep ve üretim sıkıntıları nedeniyle yaşanan küresel çip darboğazının hemen hemen etkilemediği hiçbir sektör yok. Çip yokluğu nedeniyle otomotivde üretim düşüşü yaşanırken, talebin ikinci ele kayması nedeniyle başta ABD olmak üzere tüm dünyada ikinci el oto fiyatlarının astronomik seviyelere çıkmasına yal açtı. Buna en iyi örnek ABD: Çarşamba akşam saatlerinde açıklanan rakamlara göre Eylül sonu itibarıyla ABD’de son 12 aylık tüketici enflasyon oranı yüzde 5.4 olarak gerçekleşti. Buna karşılık ikinci el araç fiyatlarındaki yıllık artış oranı yüzde 24.4’e ulaştı. Sıfır araçlardaki fiyat artış oranı ise yıllık yüzde 8.7 seviyesinde. İkinci el araç fiyatlarında bu yılın Nisan, Mayıs ve Haziran aylarında sırasıyla yüzde 10, 7.3 ve 10.5 düzeyinde akıl almaz artışlar gerçekleşmişti. ABD gibi dünyanın en çok sıfır araç satılan piyasasındaki bu tuhaf hareketler ikinci el araç alınıp satılan dijital pazar yerlerine yaradı. Bu piyasada varolan onlarca şirketin değerleri ikinci el araç fiyatlarından kat kat fazla artış gösterdi. Örneğin ABD’nin en büyüklerinden Carvana. Şirketin hisseleri pandeminin yeni yeni algılandığı Şubat 2020’de 55 dolar civarındaydı. Bu yıl Temmuz’da 376 doları gördü. Çarşamba akşam saatlerinde 282 dolar civarındaydı. Bu fiyat üzerinden Carvana’nın piyasa değeri 50.2 milyar dolar. Şirketin son 12 aylık satışları 8.9 milyon dolar. Bir başka örnek AutoNation. Florida merkezli şirketin hisseleri son 19 ayda 28 dolardan 118 dolara yükseldi. Piyasa değeri 8.2 milyar dolar. Hem sıfır hem ikinci el satışlarından son 12 aylık cirosu 24 milyar dolar. Pandemi başından bu yana hisseleri yüzde 100’e yakın değer kazanan CarGurus ise sadece 688 milyon dolarlık yıllık satışına rağmen, karlılık sağlayıp, piyasa değerini 4 milyar doların üzerine çıkartan şirketler arasında. Hem galerilerle hem de online satış yapan, servis hizmeti de sağlayan CarMax’ın hisseleri pandemide 53 dolardan 133 dolara yükseldi. Şirketin piyasa değeri 21.5 milyar doları aşıyor. Son 12 aylık satış ve hizmet gelirleri 26 milyar dolar.

6 milyar dolar yatırım

Online ikinci el araç satan şirketler ABD dışında da ilgi görüyor. Örneğin Hindistan’da sadece 6 yıl önce kurulan Cars24 adlı şirket, dünyanın en pervasız yatırımcısı olarak bilinen Japon Masayoshi Son’un Softbank Vision Fund’ından aldığı 450 milyon dolarlık yatırımla, piyasa değerini 2 milyar dolar olarak tescilledi. Tabii bunda dünyanın en çok sıfır otomobil satılan beşinci ülkesi olan Hindistan’daki sıfır araç sıkıntısının da payı büyük. Softbank Singapurlu Carro’ya da 360 milyon dolar yatırdı. Piyasa Avrupa’da da canlı. 2021’in ilk yarısında İngiliz Cinch 1.4 milyar dolar, piyasa değeri 8 milyar dolar olan Alman Auto1 1.2 milyar dolar, bir başka İngiliz şirketi Cazoo ise 1 milyar dolar yeni yatırım aldı. Online ikinci el şirketlerine yılın ilk 6 ayında yapılan toplam yeni yatırım 6 milyar doları aştı. Yıllık 1 trilyon dolar işlem hacminin oluştuğu ikinci el araç pazarında Türkiye’de de olgunlaşma yolunda olan şirketler var. Ancak Türkiye’deki “mesafeli satış” mevzuatı gereği, bu alanda faaliyet gösteren şirketler çoğunlukla alıcı ve satıcıyı bir araya getirme ya da birden fazla aracı açık artırmayla satma işlevini görüyorlar.   Bunlar arasında Anadolu Grubu bünyesindeki ikinciyeni.com, Hollanda merkezli Vitol Grubu bünyesindeki Petrol Ofisi’ne ait VavaCars, Doğuş Oto’ya ait DOD, n11’in yeni portalı garaj11, Borusan Oto’nun Borusanaracihale.com, iLab Grubu şirketlerinden arabam.com, Toyota Türkiye’nin kuruluşu otoshops.com, Erzurumlu bir girişimci aileye ait otomerkezi.net gibi şirketler bulunuyor.