‘Çöpler temizlenince NFT dünyası gerçek sanatçılara kalacak’

Kahraman Çayırlı

Kendini “kentçizer” diye tanımlayan sanatçı Tarık Tolunay’ın beş eseri NFT dünyasında, yani blokzincir’de depolanan dijital veriler şeklinde satıldı, toplam 150 bin dolar değerinde kripto paraya alıcı buldu.  “Non-fungible token” yani “değiştirilemez para”nın kısaltması olan NFT, Türkiye’de yeni uyanan, küresel bir çılgınlık. Tolunay’a göre ise sanat üreteni de satın alanı da güvence altına alan, sahteciliğin önüne geçen, eserleri de her türlü felaketten koruyan, kaçınılmaz bir yenilik.  Tolunay ile NFT’nin sanat dünyasına getirdiği yenilikleri konuştuk. Siz NFT dünyasına nasıl adım attınız?  İki sene önce ABD’den bir internet sitesi bana bir davetiye göndererek “Yeni bir galeri kuruyoruz. Sizi de aramızda görmekten mutlu oluruz” dedi. Normalde birçok insana böyle davetiyeler gelir, çoğu da kişiye özel değildir. MakersPlace adlı siteyi kuran CEO yollamış, gerçekten bana özelmiş. İnceleyince “Sanat eserlerini kriptoluyoruz ve blokzincir üzerinden satmak istiyoruz” gibi bir iddiaları olduğunu gördüm. Üye olup eserimi kodladım ama “Henüz erken, birkaç sene içinde gündeme gelecektir” diyerek sayfayı kapattım. İki sene sonra gördüm ki “ileride” dediğim o zaman gelmiş.  Son iki ay, NFT nedir diye araştırdım. Sonunda oradaki marketimi açtım. Herhalde Türkiye’de kimsenin haberi yoktu. Hatta bir iki arkadaşımı haberdar ettim, benden önce girenler oldu. Ben bu işin biraz daha strateji gerektirdiğini düşünerek birkaç gün bekledim. Sonuçta, eserimi 20  Ethereum’dan satışa koydum, ses getiren satışı ben yapmış oldum.

Her şey kayıt altında

Sizce NFT’ye talebin sebebi ne? Fiziki dünyada düşünmeye alışkın olduğumuz için dijital sahiplik bize garip geliyor. Yeni kuşak için bu geçerli değil. Mesela bir arkadaşımın çocuğunun doğum günü vardı. Çocuğa “Hediye olarak sana ne alalım” diye soruyorlar. Çocuk, “İnternette şu oyunu oynuyorum, orada bir kılıç var, onu istiyorum” diyor. Kılıç sanal ama başka kimsede yok. Günün 16 saatini ekran karşısında geçiren bir kuşaktansanız, sizin sokaklarınız artık orasıdır. O çocuk o kılıcı alıp o oyunda şöyle bir salladığı zaman dijital alem sallanır.  Peki biz neden bu yeni dünyaya ayak uydurmalıyız? Diyelim ki benim Fractal İstanbul sergimdeki tablolardan birini aldınız, evinize astınız. Çerçeve duvardan düştü kırıldı, içindeki baskı da yırtıldı; o tablo artık bitti. Fiziki dünyada sahip olduğumuz şeyleri koruyabileceğimizi zannediyoruz. Halbuki çok kolay tahrip olabilirler. Ama tabloyu dijital dünyaya, hele kriptolu olarak blokzincire eklerseniz uygarlık yok olmadığı sürece o eser sizin olarak kayıtlı kalır. Bir nesnenin yaratıcısı, ilk sahibi, ikinci sahibi... Hepsi kayıt altındadır. Örneğin Van Gogh’un bütün tablolarını kayıt altına alamadık. Picasso çağımızda yaşasaydı, ürettiği her eseri NFT yapıp kayıt altına alabilecektik.  NTF geçici bir akım olabilir mi?  Oyunun kuralları sıfırdan yazılıyor. Bu bir “balon” değil. Bugün NFT dünyasının popülaritesinden ötürü her şeyi oraya yığan bir “çöpçüler” grubu var ama zaman içinde o kitle arka plana atılacak ve gerçek sanatçılar orada kalıcı bir şekilde var olacak.  Bundan haberi olmayan ve önceki enstrümanlarla piyasada kendilerini ifade etmeye çalışan sanatçılar da “Ben de bu dünyada yerimi alabilir miyim?” diye soruyor. Bu bir tanışma dönemi. İlk darbe vuruldu, şok dalgaları ulaşması gereken yere ulaştı. Sanatçılar, galericiler, tüketiciler, koleksiyonerler... Herkes bu yeni sisteme göre yeniden konumlanacak. Sizin açık artırma süreciniz nasıldı? Benim şu anda satış yaptığım Foundations sitesinin mantığı şu: Oraya koyduğunuz bir çalışma pasif bir şekilde duruyor, ta ki bir alıcı onu görüp almaya karar verene kadar. Diyelim siz eserinize 20 Ethereum alt fiyat verdiniz, potansiyel alıcı 19 Ethereum teklif edemez. Sistem o kişinin cüzdanına bakıyor. Yeterli miktar varsa 24 saatlik sayaç işlemeye başlıyor. Artırmanın başladığını gören biri “Bence bu eser 21 Ethereum eder” diyebiliyor. Daha yüksek bir teklif geldiği anda, bir önceki teklif iptal oluyor. Algoritmalar çalışıyor, 24 saatin sonunda en yüksek teklifi kim verdiyse onun cüzdanından para çıkıyor, bunun yüzde yüzde 15’i galeriye gidiyor.

NFT çılgınlığı sınırları zorluyor

Geçen hafta, Gucci’nin hayaletinden Mesut Özil’in ayakkabılarına, Twitter’ın kurucusu Jack Dorsey’in attığı ilk tweet’ten aktris ve müzisyen Lindsay Lohan’ın kendi fotoğrafına tüm dünyayı saran NFT çılgınlığından örnekler vermiştik. Yaratıcı fikirlerin de bu fikirlere on binlerce dolar yatıranların da arkası kesilmedi. İşte NFT dünyasında son gelişmeler...

Gizemli rekortmen ortaya çıktı

Şu ana kadarki en büyük NTF satışı, 69.3 milyon dolarla satılan ve “Beeple” lakaplı Mike Winkelman’a ait bir eser oldu. Bu parayı ödeyen NTF fonu Metapurse’ün gizemli kurucusu “MetaKovan”ın kim olduğu ortaya çıktı: Singapur’a göç eden Tamil yatırımcı Vignesh Sundaresan.

Mars’ta ev! Hem de sırça köşk

Torontolu Krista Kim tasarladığı dijital “Mars Evi”ni yarım milyon doların üzerine sattı. SuperRare isimli NFT pazarında satılan ürünün evrende bu yolla satılan ilk ev olduğu iddia ediliyor. Mars Evi, sanal gerçeklikle gezilebilen dijital bir 3D dosyasından ibaret. Kim, projesinde zeminden tavana cam duvarlar kullanmış. 

Time kapakları satışa kondu

Time dergisi, üç kapağını, tanesi 130 bin TL’den satışa koydu. Bu üç kapak, 1966’da yayınlanan “Is God Dead?” (Tarnı Öldü Mü?) ile birlikte “Is Truth Dead” (Gerçek Öldü Mü?) ve “Is Fiat Dead?” (Fiat Öldü Mü?) sayıları. 

Lezzet avcılarına patates cipsi

Aradığınız cips lezzeti sadece NFT ortamında varsa atıştırmalığa epey para ayırmanız gerecek. Pringles yeni çıkarttığı ve 50 kutuyla sınırlı ürünü NFT eseri olarak satışa çıkardı. Paketler minimum 180 dolardan açık artırmaya kondu. Yani alacağınız ürün tek değil ama nadir olacak. Bundan önce Taco Bell isimli tako üreticisi firma da gif dosyalarını satışa koymuştu.