Zara’da ikinci kuşağın zor sınavı

Daniel Dombey

Dünyanın en büyük giyim perakendecisi Inditex’te en az on yıldır aynı kritik soru soruluyordu: Amancio Ortega gidince ne olacak? İspanya’nın en büyük ve saygın şirketinin 85 yaşındaki kurucusu 10 yıl önce makamından ayrıldı ama şirketin Atlantik kıyısındaki genel merkezine her gün gelmeye devam ediyor. Üstelik 89 milyar euroluk çoğunluk hissesi de hala elinde. Bu servet onu ülkenin en zengin adamı yapıyor. Artık bu sorunun bir cevabı var: Inditex yönetim kurulu bu hafta yaptığı açıklamayla, Zara’nın da sahibi olan şirketin başına 1 Nisan’dan itibaren Ortega’nın 37 yaşındaki kızı Marta’nın geçeceğini duyurdu. Münzevi babası çalışma hayatına on üç yaşında tezgahtar olarak atılmış, hayatında hiç röportaj vermemiş, kendi ürünlerini nadiren giyen ve Inditex’in 2001 yılında borsaya girişinden hemen öncesine kadar fotoğraf bile çektirmemiş biri. Kızı ise ona epey zıt görünüyor. Marta Fransız ve İtalyan Riviera’sındaki defilelere ve cemiyet düğünlerine katılarak ¡Hola! ve diğer magazin dergilerinin demirbaşı haline gelmiş durumda.  İsviçre’de yatılı okula gittikten sonra Londra’daki Regent’s University’den mezun olan Marta Ortega’nın şirketinden bir isim, “Modayı, imaj dünyasını ve bunları bir araya getirmeyi seviyor” diyor. “Bunu çok yoğun yaşıyor.”

Röportaj için Zara giydi

Marta grupta 15 yıl boyunca sessiz sedasız çalıştıktan sonra Ağustos ayında Wall Street Journal’a verdiği bir röportajla ilk kez kamuoyunun önüne çıktı.  Röportaja eşlik edecek fotoğraf çekimi için Zara ve Massimo Dutti ürünlerinden oluşan kıyafetler giymişti. O röportajda, “Şirket bana en çok nerede ihtiyaç duyarsa orada olurum” diyordu. Inditex personeli ve uzmanlar, Ortega’nın önemli konularda babasını yakından izlediğini belirtiyor. Tıpkı babası gibi Marta da Inditex’in A Coruña dışındaki sanayi bölgesinde bulunan genel merkezindeki bir ofisten ziyade ortak alandaki masasında mesai arkadaşlarıyla fikir alışverişini tercih ediyor. Yine babası gibi onun da birinci önceliği Zara Kadın koleksiyonu (Zara, Inditex satışlarının yaklaşık yüzde 70’ini oluşturuyor). Société Générale’den Anne Critchlow, Ortega’nın koltuğu devralması hakkında şunları söylüyor: “Bir baba için yerini kızına bu şekilde devretmek son derece doğal bir süreç: Hiç şüphesiz vakti geldi ve bizim sandığımızdan çok daha fazla işin içinde. Sadece göze çarpmıyordu.” Ama bu gelişmeye olumsuz yaklaşanlar her zamanki hikayeye atıf yapıyor: İş dünyasındaki bir hanedanın sabırsız evladı, grubu başarıyla yönetmiş bir profesyoneli dışarı itiyor. Inditex örneğinde bu kişi görevden ayrılan CEO Pablo Isla. Yöneticilik döneminde şirketin piyasa değerini altı katına çıkaran Isla, Harvard Business Review tarafından dünyanın en başarılı CEO’su ilan edilmişti.

İkinci kuşak sendromu

Madrid merkezli danışmanlık firması Freemarket’ın başkanı Lorenzo Bernaldo de Quirós’a göre, “Tipik bir İspanyol aile şirketi hikayesi. Bir an geliyor ve o zamana kadar yeterince takdir görmediğini düşünen ikinci kuşak, işi profesyonellerden daha iyi götüreceği kanısına kapılıyor.” Şirket bu türden yakıştırmaları net bir şekilde reddederken, Inditex’in İngiliz-Amerikan usullerine daha uygun olarak yönetileceğini, lider yönetici pozisyonu için yeni bir CEO geleceğini ve yönetim komitesinin yetkilerinin artacağını iddia ediyor.  Critchlow, “Aslında Marta Pablo’nun yerine geçiyor gibi bir durum yok” diye ekliyor. “Pablo CEO’ydu, Marta’nın ise böyle bir idari rolü yok.” Critchlow’a göre, hisselerin düşmesinin sebebi Ortega’nın gelişi değil, Isla’nın yerine “görece daha az tanınan birinin” geçmiş olması. Yeni CEO Óscar García Maceiras Inditex’e henüz Mart ayında katıldı ve esas tecrübeli olduğu alan avukatlık. Inditex’in dijitalleşmeyi ve faaliyet sürdürülebilirliğini artırmayı planladığı yeni dönemde yatırımcıların gözü onun üzerinde olacak.  Ama Ortega’nın yükselişi her şeye rağmen aile bağlarının hikayesi olmayı sürdürüyor. İki evlilik hem Inditex’in hem de İspanya’nın en büyük servetinin ve lider markasının geleceğini şekillendiriyor. Aslında bu hafta içinde Marta’nın göreve gelmesi grubu nasıl sarstıysa, 1984 yılındaki doğumu da aynısını yapmıştı. Marta doğduğunda Amancio hala ilk eşi Rosalía Mera ile evliydi. Mera gecelik ve iç çamaşırı üreten ve Inditex’in öncülü olan bir giyim işletmesi kurması için Amancio’ya yardımcı olmuştu. Mera, biyografisine göre, bu doğuma kadar kocasının Marta’nın annesi Flora Pérez ile ilişkisinden bihaberdi. Bugün, Amancio’nun ikinci eşi Pérez ailenin Inditex yönetimindeki yüzde 60 hissesini temsil ediyor; on yıllardır grupta çalışan iki erkek kardeşi ise Zara ve Massimo Dutti’nin başında. Marta’nın eşi Carlos Torretta da Zara.com’da görev yapıyor. Buna karşın Ortega’nın üvey ablası Sandra Inditex yönetiminde yer almıyor; ancak Mera’nın 2013’teki ölümünün ardından Sandra, babası Amancio’dan sonra İspanya’daki en büyük ikinci servetin sahibi oldu. Forbes’a göre Amancio’nun serveti 67 milyar euro iken, Sandra’nınki ise 6.3 milyar euro. Şirket Marta Ortega’nın Inditex yönetim kurulunun başına geçtikten sonra da Zara’daki görevini sürdüreceğini söylüyor. Anne ve babası da hala yönetim kurulunda.  Şirkete yakın bir isim “Burada bir çelişki yok” diyor ve aile fertleri de dahil Inditex üst yönetiminin “yıllardır görevde bulunan, çok büyük tecrübeye sahip profesyonel bir ekip” olduğunu ekliyor. Ama ikna olmayanlar da var. Bernaldo de Quirós, “Bu şirket muhteşem bir transatlantik” diyor. “Olabilecek en iyi şekilde devredildi. Ama 10 yıl sonra bakınca o müthiş gemiden eser kalmadığını görebiliriz.” ©️ The Financial Times