İlhan Açmancı
Afrika’da hem sömürülmenin hem de unutulmaya terk edilmenin yarattığı travmalar canlılığını korumayı halen sürdürüyor. Unutulma ve terk edilmenin başka bir yüzü ise görmezden gelinme… Özellikle üçüncü dünyanın tamamının ortak sorunu olan bu durumu, Sahra Altı Afrika’daki yazarların, sanatçıların ve kültür insanlarının daha derinden hissettiğini söyleyebiliriz. Türkçede de Afrika edebiyatı külliyatının oldukça güdük kaldığını söylememiz mümkün. Son yıllarda görece bir artış olsa da hâlâ bu konuda eksikler olduğu kesin. Mesela Afrika edebiyatının son yıllarda çıkardığı en önemli yazarlardan olan Kenyalı Ngũgĩ wa Thiong’o’nun eserleri bile ancak 2014’ten itibaren yayımlanmaya başladı. Ülkemizde biri kuramsal olmak üzere beş kitabı yayımlanan yazarın külliyatının tamamının ne zaman çevrileceği ise merak konusu. Yine de Ayrıntı Yayınları’nın çabasını görmezden gelmemek gerekiyor. Ngũgĩ wa Thiong’o’nun daha önce üç romanını yayımlayan Ayrıntı, yazarın en önemli eseri sayılan Kargalar Büyücüsü’nü de geçtiğimiz günlerde Türkçeye kazandırdı. Böylece Ngũgĩ wa Thiong’o edebiyatı konusunda bütünlüklü bir fikir edinme fırsatına sahip olmaya başladığımızı söyleyebiliriz.
Diktatörlerin parodisi
Kargalar Büyücüsü Soğuk Savaş sonrası dönemde hayali bir ülke olan Aburirya’da geçiyor. Uzun zamandır iktidarda olan Hükümdar ve dalkavukları ülkeyi uçurumun kıyısına sürüklerken esrarengiz bir büyücünün adı duyulmaya başlamıştır. Kargalar Büyücüsü’nün ünü yayıldıkça ülkede garip gelişmeler de yaşanır. İşsizlerin oluşturduğu uzun kuyruklar, karılarından dayak yiyen kocalar ve büyüyen halk hareketi muktedirleri korkutur. Tüm bunlar yaşanırken Hükümdar tüm dikkatleri başka yöne çekmek için büyük bir projeyi duyurur: Cennete Yürüyüş.
Kargalar Büyücüsü neredeyse tüm dünyadaki diktatörlerin hükmetme yöntemlerinin bir parodisi. Ngũgĩ wa Thiong’o da bir röportajında kitaptaki Hükümdar’ı tasarlarken kimi model olarak aldığı sorusuna “Ugandalı İdi Amin dönemine şahit oldum; Kenya’dan Daniel Arap Moi; Orta Afrika’dan Jean-Bédel Bokassa; Şili’den Augusto Pinochet ve Filipinler’den Ferdinand Marcos” diyor. Onun için Aburirya sadece Kenya’yı değil dünyada diktatörlükle yönetilmiş tüm ülkeleri temsil ediyor. Roman da bir tarafıyla Don Kişot ile başlayıp, Aslan Asker Şwayk ile süren geleneği devam ettiren bir siyasi hiciv. Ngũgĩ wa Thiong’o da sürekli gelişme kaydeden ve hep anlatılacak yeni hikayesi olan bir romancı olarak adlandırılmayı hak ediyor.
Kargalar Büyücüsü/ Ngũgĩ wa Thiong’o/ Çeviren: Seda Ağar/ Ayrıntı Yayınları/ 800 Sayfa