30 civarında dizi, Ayrıntı Dergi, Dinozor Çocuk, Dinozor Genç ve Düşbaz Kitaplar gibi alt markalarla yolculuğunu neredeyse 42 yıldır sürdüren Ayrıntı Yayınları’nda yeni projeler kapıda. Yayınevinin geçmişini, bugününü ve gelecek planlarını İlbay Kahraman’a sorduk. Ayrıntı Yayınları’nın doğuşunu ve bugünlere nasıl geldiğini anlatır mısınız?
12 Eylül yönetiminin karanlık yıllarında sol, sosyalizm ve kültürel özgürlüğe ilişkin çıkış yolları arayan bir avuç insan, yayıncılık alanında da bu arayışlarını sürdürdü. Bu insanlardan Arslan Kahraman ve Muzaffer Aksoy kurdukları grafik tasarım ve reklam ajansının yanı sıra böyle bir yayınevinin kurulması için de girişimde bulundular. Bazı yakın arkadaşlarını da yanlarına katarak Ayrıntı Yayınları’nı kurdular. Daha sonra bu arkadaşlardan bazıları yollarını ayırdılar. Ayrıntı Yayınları’nın yolculuğunu Erol Mut’la birlikte sürdürüyoruz. İlk kitabımız Şenlikli Toplum 12 Eylül’ün karanlık bulutlarının dağılmaya, Sovyet sisteminin çökmeye başladığı, solun kendini sorgulamaya çalıştığı bir ortamda yayımlandı. Daha sonra o yıllarda gündemi oluşturan yeni sol ve eko politikalarla ilgili kitaplar yayımlamaya başladık. Michel Foucault, Jean Baudrillard ve Zygmunt Bauman gibi düşünürlerin seçme eserleri yayımlanırken Jean Genet, Chuck Palahniuk, John Fowles, Philip Roth, Julian Barnes ve Tom Robbins gibi edebiyatçıları da bu yolculuğa dahil ettik. Zaman içinde 30 civarında dizi, Ayrıntı Dergi, Dinozor Çocuk, Dinozor Genç ve Düşbaz Kitaplar gibi alt markalarla da yolculuğumuzu sürdürdük. Kendinizi sektörde nasıl bir konumda değerlendiriyorsunuz? Başarınızın sırrı nedir? Kendisini sol, sosyalist olarak tanımlayan insanlarız. Dolayısıyla yapmaya çalıştığımız işleri de bu çerçeveye sığdırmaya çalışıyoruz. Her şeyden önce emeğin ve emekçinin yanındayız. Kendini ifade etmek isteyen, ezilen, sömürülen, hor görülen, ötekileştirilen herkesin yanında durmaya çalışıyoruz. Bir tarafta dünya klasiklerini yayımlarken bu klasikleri Batı’yla sınırlı tutmuyor, “Güneş Doğu’dan yükselir” diyerek, Doğu klasiklerini de yayımlamaya devam ediyoruz. 1000 yıl önce Abbasi Hanedanlığı tarafından yasaklanan ve imha edilen, Darwin’den 900 yıl önce “İnsanlar hayvanlardan neşet etmiştir,” diyecek kadar öngörülü olan İhvan-ı Safacıları da Alexander von Humbolt ve Charles Darwin’i de yayımlıyoruz. Belki de farkımız bu.
Pandemi etkisi
Ayrıntı Yayınları neler yapıyor bugünlerde? Projeleriniz hakkında bilgi verir misiniz? Pandemiyle birlikte süreç nasıl gidiyor?
Pandemi herkes gibi bizi de etkiledi. Yayın sayımızı azaltmak zorunda kaldık. Diğer yandan bu dönemde Bilim Dizisi’ndeki kitap sayımızı artırmaya çalıştık. Türkiye’nin bu süreçten bilimsel düşünce ile çıkacağını düşünüyoruz. Covid-19’la ilgili virüs yapısından bulaşıcılığa, ekonomisinden aşı politikalarına kadar irdeleyen bir kitap yayımladık. Bilimsel düşünce dünyamızı zenginleştiren Türker Kılıç hocamızın Yeni Bilim: Bağlantısallık Yeni Kültür: Yaşamdaşlık kitabını okuyucularımızın ilgisine sunduk. Darwin’in bütün eserlerini yayımlayacağız. Bu süreçte diğer yayıncı dostlarımızla birlikte bir kooperatif (YAYKOOP) kurduk. Bu süreçten birlikte çıkmayı kurguluyoruz.
Bizi Ayrıntı’nın gelecek projelerinde neler bekliyor? Mircea Cărtărescu ve Ngũgĩ wa Thiong’o gibi Nobel’e aday Rumen ve Afrikalı yazarların yanı sıra, Arap edebiyatı ile de ilgileniyoruz. Dünyanın her tarafından, her ülkeden yazarlara Ayrıntı’da yer vermek istiyoruz ama bu konudaki sıkıntımız ana dilden çeviri yapacak çevirmen bulamamak. Bu konuda çok zorlanıyoruz. Popüler kitaplar yayımlayacak bir alt marka oluşturmaya çalışıyoruz. Düşbaz Kitaplar eylül sonrası raflarda olacak. Dinozor Çocuk ve Dinozor Genç alt markalarınızla da çok güzel kitaplar yayımlıyorsunuz. Yayınevi olarak nasıl bir strateji izliyorsunuz? Ayrıntı Dergi’den de söz edelim mi? Çocuklara kitap okuma alışkanlığı kazandırmak ve geleceğin Ayrıntı okuyucularını bugünden kazanmak istiyoruz. Bu amaçla hem onların ilgisini çekecek hem de çevre ve bilgi birikimlerini artıracak kitaplar seçiyoruz. Birbirine düşman ya da rekabetçi değil, birbirini destekleyen el ele yürüyen çocuklar istiyoruz. Ayrıntı Dergi bizim gururumuz. Orada her sayıda güncel bir konuyu gündeme alıyor ve enine boyuna tartışıyoruz. Akademik çevrelerde oldukça olumlu tepkiler alıyoruz. Ben, sevgili Dinçer Demirkent, Mutlu Aslan ve arkadaşlarına sadece teşekkür etmekle yetiniyorum. Derginin başarısı onlara ait. Ayrıntı Yayınları yılda kaç kitap basıyor? Daha önce ne kadar basıyordu?
Pandemi öncesi ayda 12-15 kitap basabiliyorduk. Pandemi sırasında bu 6-8 kitaba indi. Eskiden her kitap en az 2000’lik bir tirajla basılıyordu. Şimdi bazı kitapları 1000 basmaya başladık. Bu hesapla tekrar baskıları saymazsak 2020’de 100 civarında kitap basmışız diyebiliriz.