Yosif Visariyonoviç Cugaşvili nasıl Stalin oldu?

Kahraman Çayırlı

İngiliz tarihçi Simon Sebag Montefiore, iki ciltten müteşekkil Stalin (Genç Stalin ve Kızıl Çar’ın Sarayı) eserinde hayatı üzerinde muhtelif soru işaretlerinin hiç eksik olmadığı Stalin’e dair çok kapsamlı bir çalışmaya imza atıyor. Öncelikle çocukluk dönemini, bir devrimci olarak kariyerini; militan, şair, papaz okulu öğrencisi, eş ve pek çok kadının aşığı olarak yaşadıklarını okurken aynı zamanda bir siyasal örgütçü, yönetici ve Çar’ın güvenlik örgütlerine sızma ustası olarak profiline dair birçok detayı öğreniyoruz. Bağımsız ve fikir sahibi bir siyaset adamı, yetkin bir editör ve gazeteci olarak da Lenin’i etkileyen, fiziksel riskler almaktan da hiç korkmayan Stalin’e dair öğrendiklerimiz dönemin olaylarını doğru ve etraflıca yorumlayabilme kapasitemizi de muhakkak etkileyecektir.

Montefiore’nin söylediği üzere “yirmi üç kent ve dokuz ülkede, esas olarak Moskova, Tiflis ve Batum’da fakat aynı zamanda St. Petersburg, Bakü, Vologda, Sibirya, Berlin, Stokholm, Londra, Paris, Tampere, Helsinki, Krakov, Viyana ve Kaliforniya Stanford’da yaklaşık on yıl süren bir çalışmanın ürünü” olan bu kitapların ilk cildi Genç Stalin, Stalin’in iktidara gelmeden önceki, Ekim 1917’de hükümete girişine kadar yaşadığı hayata ilişkin bir araştırma iken ikinci cilt Kızıl Çar’ın Sarayı ise, Mart 1953’te ölümüne kadar iktidarda bulunduğu dönemi içeriyor.

Olağanüstü etkili bir devlet adamı

1878’de ayakkabıcının oğlu, 1898’de idealist bir papaz okulu öğrencisi, 1907’de çeteci ve 1914’te unutulmuş Sibirya avcısı, 1930’larda fanatik Marksist bir kitlesel katliamcı ya da 1945’te Berlin fatihi; gerçek Stalin en çok hangisi? SSCB’nin yaratılmasını ve sanayileşmesini sağlayan, Churchill ve Roosevelt’den daha iyi oyun kuran, Stalingrad zaferini örgütleyen ve Hitler’i yenilgiye uğratan Stalin nasıl olağanüstü etkili, beynelmilel bir devlet adamı hâline gelmişti? 1917 yılından önceki sıradan adam ile 20. asrın devi aynı kişi olabilir mi?

Simon Sebag Montefiore’den öğrendiğimize göre Stalin, bu ismi 1912’ye kadar kullanmadı. “Stalin” ancak Ekim 1917’den sonra onun soyadı oldu. Gerçek ismi Yosif Visariyonoviç Cugaşvili idi. Annesi, dostları ve yoldaşları 1917’den sonra bile ona “Soso” demeye devam ettiler. “Soselo” adıyla şiirler yayımladı. Kendisine zamanla “Koba” demeye başladı, fakat gizlilik koşulları içinde pek çok isim kullandı.

Bu kitabı okuduktan sonra eminim siz de okuduğunuzun sadece bir biyografi olmadığını düşüneceksiniz. SSCB’nin dününe dair, geçmişine dair çok iyi bir eser bu.

Stalin: Genç Stalin - Kızıl Çar’ın Sarayı (2 Cilt) / Simon Sebag Montefiore / Kronik Kitap / Çeviren: Yavuz Alogan / Tarih / 1176 Sayfa