ATACMS Ukrayna-Rusya savaşında dengeleri değiştirebilir mi?

John Ismay, Ephrat Livni / The New York Times

Üst düzey ABD'li ve Ukraynalı yetkililere göre, Ukrayna ordusu Salı günü ilk kez Rusya'yı vurmak için ABD yapımı ATACMS füzelerini kullandı.

İki gün önce Biden yönetimi, Ukrayna'nın ABD tarafından tedarik edilen balistik füzeleri ilk kez Rusya içinde saldırılar için kullanmasına izin vererek önemli bir politika değişikliğine gitmişti. Balistik füzeler Ordu Taktik Füze Sistemleri ya da ATACMS olarak biliniyor.

Ukrayna, Biden yönetiminin son aylarında gelen bu yetkiyi almak için yıllardır ABD'de lobi faaliyetleri yürütüyordu. Başkan seçilen Donald Trump Ukrayna'daki savaşın bir an önce sona erdirilmesini isteyeceğini söylemişti.

Bu füzeler ne işe yarıyor?

Lockheed Martin tarafından üretilen ATACMS, modeline bağlı olarak yaklaşık 375 kilo patlayıcı içeren bir savaş başlığıyla 190 mil (305 km) uzaklıktaki hedefleri vurabilen kısa menzilli balistik füzeler olarak biliniyor. Balistik füzeler atmosferde topçu roketlerinden çok daha yükseğe ve birçok kez daha uzağa uçarken yerçekiminin etkisiyle inanılmaz yüksek bir hızla yere geri döner.

ABD'nin Ukrayna'ya sağladığı HIMARS mobil rampalarının yanı sıra İngiltere ve Almanya'dan gönderilen eski M270 rampalarından da ateşlenebilirler.

Kıtalararası balistik füze kadar uzağa gidemez

ATACMS genellikle “uzun menzilli füzeler” olarak adlandırılır, ancak bu öznel bir terimdir. Rusya içlerine diğer Ukrayna füzelerinden daha uzağa ulaşabilirler ancak bir seyir füzesi ya da kıtalararası balistik füze kadar uzağa gidemezler.

ATACMS füzesi 1980'lerde düşman hatlarının derinliklerindeki kritik Sovyet hedeflerini yok etmek için geliştirildi. ABD'nin çoğunlukla diğer güdümsüz mühimmatlara güvendiği bir dönemde nadir bir güdümlü silah olarak üretildi.

Bugün Pentagon'un envanterinde ATACMS'ın iki versiyonu bulunuyor: Bir misket bombası ve bir de tek bir patlayıcı yük taşıyan model.

Ukrayna'nın hava saldırısında ne oldu?

Rusya Savunma Bakanlığı yaptığı açıklamada Ukrayna'nın Salı günü altı ATACMS kullandığını söyledi. Füzelerden beşinin düşürüldüğünü ve bir diğerinin hasar gördüğünü iddia eden bakanlık, düşen parçaların askeri tesiste yangına neden olduğunu ancak can kaybı yaşanmadığını söyledi.

Ukrayna ordusu şafaktan önce Rusya'nın Bryansk bölgesinde büyük bir mühimmat deposunu vurduğunu söyledi ancak kullanılan silahı belirtmedi. Adının açıklanmaması kaydıyla konuşan Ukraynalı yetkili ATACMS kullanıldığını doğruladı.

Saldırı, Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Rusya'nın nükleer silah kullanma eşiğini düşürdüğü gün gerçekleşti. Uzun zamandır planlanan bu hamlenin zamanlaması, Kremlin'in Ukrayna'nın Rus topraklarına yönelik saldırılarına ABD'nin uzun menzilli füzeleriyle agresif bir şekilde karşılık verebileceğini göstermeyi amaçlıyor gibi görünüyor.

ABD neden bekledi?

Ukrayna'nın ATACMS ile silahlandırılıp silahlandırılmayacağına ilişkin karar, Rusya'nın Şubat 2022'de Ukrayna'yı işgal etmesinden bu yana hassas bir konu oldu ve bir sonuca bağlanamadı. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy savaşın başından beri Rusya'nın elindeki toprakların daha da derinlerini ve nihayetinde Rusya'nın kendisini vurabilecek çapta silahlar talep ediyor.

Amerika Birleşik Devletleri geçen yıl Ukrayna'ya ATACMS tedarik etti, ancak Biden yönetimi şimdiye kadar bunların Rusya sınırında kullanılmasına onay vermemişti.

Beyaz Saray, Ukrayna'nın bu füzeleri Rusya'nın derinliklerindeki hedefleri vurmak için kullanması halinde, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in gerilimi tırmandırarak karşılık verebileceğinden endişe ediyordu.

Başkan Joe Biden “Üçüncü Dünya Savaşı'ndan kaçınmaya çalışıyoruz” sözlerini kaydetmişti. Bazı Pentagon yetkilileri de sınırlı tedarik nedeniyle bu füzelerin Ukraynalılara verilmesine karşı çıkmıştı.

Rus sivilleri hedef almak gibi bir planımız yok

Zelenskiy bu tür silahların ülkesinin daha geniş bir karşı saldırı başlatabilmesi için çok önemli olduğunu söylüyor ve Rus şehirlerini vurmak ya da sivilleri hedef almak gibi bir planları olmadığında ısrar ediyor.

Ukrayna bunları nasıl kullanacak?

ABD'li yetkililer Rusya içindeki saldırılara ek olarak Ukrayna'nın ATACMS'leri Rusya'nın batısındaki Kursk bölgesinde Rus ve Kuzey Kore güçlerine karşı Ukrayna birliklerini desteklemek için kullanabileceğini söyledi.

Rus ordusu, Ukraynalıların Ağustos ayında ele geçirdiği Rus topraklarının tamamını geri almak amacıyla, Kuzey Kore birlikleri de dahil olmak üzere tahmini 50 bin askerle Kursk'taki Ukrayna mevzilerine büyük bir saldırı başlatmaya hazırlanıyor.

Ukraynalılar ATACMS'yi Rus ve Kuzey Koreli askerleri, önemli askeri teçhizat parçalarını, lojistik düğümleri, mühimmat depolarını ve Rusya'nın derinliklerindeki ikmal hatlarını vurmak için kullanabilir. Bu da Ukraynalıların Rus-Kuzey Kore karşı saldırısının etkinliğini azaltmasına yardımcı olabilir.

Geçen yıl Biden, Rus işgali altındaki Kırım Yarımadası da dahil olmak üzere Rusya'nın elindeki Ukrayna topraklarında kullanılmak üzere birkaç yüz ATACMS tedarik etmeyi kabul etti. Dolayısıyla Ukraynalıların Kursk bölgesinde kullanmak üzere cephaneliklerinde ne kadar füze bıraktıkları belli değil.

ABD bunları savaşta kullandı mı?

ABD daha önce ATACMS kullandı. Hükümet kayıtlarına göre ABD ordusu 1991 yılında Çöl Fırtınası Operasyonu sırasında yaklaşık 30 ATACMS ateşledi. Bunlar Irak'ın orta menzilli balistik füze rampalarını ve karadan havaya füze mevzilerini vurmak için kullanıldı.

Bu ilk nesil misket bombası versiyonları yaklaşık 100 mil uçabiliyordu. Hedeflerinin üzerine geldiklerinde 950 minik bomba bırakıyorlardı.

Hükümet kayıtlarına göre Ordu, Irak'a Özgürlük Operasyonu'nda, özellikle de 2003 işgalinin ilk saatlerinde, 400'den fazla bomba mermisi taşıyan taktik füze ateşledi.

Pentagon daha sonra misket bombalarının kullanımını kısıtladı çünkü bu mühimmatlar sıklıkla başarısız oluyor, savaş bittikten sonra askerleri ve sivilleri öldüren ve yaralayan tehlikeli parçacıklarla savaş alanlarını tehlikeli hale getiriyordu. Ordu 2000'li yıllarda ilk ATACMS'lerin birçoğunu yeniledi ve bomba parçacıklarını tek bir patlayıcı savaş başlığı ile değiştirdi.

© 2024 The New York Times Company