Biden’ın anlaşmayı reddetmesi durumu değiştirmedi: Japonya ABD’ye yatırımdan neden vazgeçmiyor?

River Akira Davis / New York Times 

Başkan Joe Biden'ın Japon çelik üreticisi Nippon Steel'in Pittsburgh merkezli U.S. Steel'i satın almasını durdurmaya çalıştığına dair işaretler ortaya çıkarken üst düzey Japon yetkililer bu engelleme çabalarının ülkeler arasındaki ekonomik bağlara zarar vereceği konusunda uyarıda bulundu.

Eylül ayında Japonya'nın en büyük iş lobisi Keidanren, Nippon Steel'in 15 milyar dolarlık teklifinin engellenmesi halinde Amerika'ya yapılacak yatırımların zedeleneceğini söyledi. Başbakanı Shigeru Ishiba, Biden'a ulaşarak kritik bir dönemeç olarak nitelendirdiği bu dönemde anlaşmayı onaylamasını istedi.

Ulusal güvenlik endişesi

Amerika Birleşik Devletleri'nde ise hararetli bir başkanlık kampanyası sırasında Biden ve rakibi Donald Trump, kilit bir seçim eyaletinde ikonik bir Amerikan şirketi olan U.S. Steel'in Japonlar tarafından satın alınmasına karşı çıktılar. Cuma günü Biden, U.S. Steel'in yabancıların kontrolüne geçmesinin Amerika'nın ulusal güvenliğini tehlikeye atacağını savunarak birleşmenin ilerlemesini durdurdu.

Nippon Steel ve U.S. Steel, Biden'ın kararını eleştirerek anlaşmanın incelenmesini “siyaset tarafından derinden yozlaştırılmış” ve reddedilmesini de “şok edici” olarak nitelendirdi. Şirketler cuma günü yaptıkları açıklamada anlaşmayı yeniden canlandırmak için yasal yollara başvurmayı düşündüklerini belirttiler.

Ancak Biden'ın kararı Japon liderlere Amerikan siyasetinin tehlikeleri hakkında endişe verici bir işaret gönderirken, diğer şirketlerin ABD'de anlaşma yapma arayışlarını durdurması beklenmiyor.

Son yıllarda Çin'e yatırım yapmakta zorlanan Japon şirketlerinin ABD'ye yönelmekten başka çaresi kalmamıştı. Şimdi, ikinci bir Trump yönetimi beklentisiyle, şirketler Amerika'da yeni yatırımlar için daha da yoğun bir şekilde sıraya giriyorlar. 

Japon şirketleri on yıllardır, nüfusun yaşlanıp azaldığı ve kur dalgalanmalarının ihracat faaliyetlerini tehlikeye attığı ülkeleri dışında büyüme fırsatları aradı. Bu genişlemenin çoğu, uzun zamandır Japonya'nın en büyük ticaret ortağı olmak için yarışan Amerika Birleşik Devletleri ve Çin'e yönelikti.

Ancak daha az dostane düzenlemeler ve devlet destekli rakipler nedeniyle Japon firmalarının Çin'de faaliyet göstermesi daha zor hale geldi. Çin'in Japon doğrudan yabancı yatırımlarındaki payı son yarım on yılda istikrarlı bir şekilde azalırken, Amerika Birleşik Devletleri'nde artış gösterdi. Japonya 2019 yılında Amerika'daki en büyük yatırımcı oldu ve o tarihten bu yana her yıl bu konumunu korudu.

Trump ile artış yaşanabilir

Amerika Birleşik Devletleri'nde Japonya öncülüğünde yapılan anlaşmaların hacmi geçen yıl biraz duraklamış olsa da, ticaret uzmanları seçilmiş Başkan Trump göreve geldiğinde yatırımların yeniden artmasını bekliyor. Zira gümrük vergilerinin artması riski Japon ve diğer yabancı şirketleri başta Çin olmak üzere diğer ülkeler yerine ABD'de yatırım ve üretim yapmaya daha fazla teşvik ediyor.

Japon enerji şirketleri, Trump tarafından desteklenen doğal gaz ve diğer enerji projelerinde bir dizi potansiyel yatırıma göz dikmiş durumda. Japon teknoloji şirketi SoftBank'ın CEO'su Masayoshi Son, geçen ay Trump'ın düzenlediği bir basın toplantısında, önümüzdeki dört yıl içinde ABD'ye 100 milyar dolar yatırım yapma sözü verdi. 

Meisei Üniversitesi profesörü ve Japonya Ticaret Bakanlığı'nın eski üst düzey yetkilisi Masahiko Hosokawa, “İş dünyası liderleri Nippon Steel gibi benzersiz bir vakaya bakıp ABD'ye yatırım yapmama kararı almayacaklar. Bu, özellikle orta ve uzun vadede zarara yol açacak bir vaka değil” dedi.

Japonya'nın en büyük ekonomi yayını Nikkei, Nippon Steel'in ezici teklifinin, bir seçim yılında bile “ekonomik rasyonalitenin” üstün geleceğini düşünerek yanlış bir hesaplama olduğunu yazdı.

Aralık 2023'te Nippon Steel, U.S. Steel'i satın alma planlarını açıkladığında, şirket yöneticileri anlaşmanın hızla ilerleyeceğini düşünüyordu. ABD'deki Yabancı Yatırım Komitesi anlaşmayı incelerken, Nippon Steel ABD'deki iddiasını ikiye katladı ve düzenleyicilerin şüphesini çekebilecek bir Çin ortaklığı girişiminden çekildi. 

Nippon Steel'in teklifi bunun yerine bazı politikacıların ve sendika liderlerinin yoğun tepkisini çekti ve bu kişiler, ünlü bir Amerikan üreticisinin yabancı bir kuruluş tarafından satın alınmasının ulusal güvenliğe ve yerel sanayiye zarar vereceğini söyledi. Daha önce Biden ve Trump anlaşmaya karşı olduklarını söylemişlerdi.

Teklifinin bir parçası olarak Nippon Steel, U.S. Steel hisseleri için büyük bir prim teklif etti ve Amerikan şirketinin tesislerine milyarlarca yatırım yapma sözü verdi. Anlaşmadan sorumlu Nippon Steel yöneticisi Takahiro Mori, 1.000'den fazla çalışan, yerel yetkililer ve anlaşmada payı olan diğer kişilerle görüşmek üzere defalarca Amerika Birleşik Devletleri'ne gitti.

Geçen ayın sonlarında CFIUS olarak bilinen inceleme komitesi Beyaz Saray'a bir mektup göndererek Nippon Steel'in U.S. Steel'i satın almasına izin verilip verilmeyeceğine karar veremediğini bildirdi. Bu da Biden'ın işlemi feshetmesinin yolunu açtı.

© 2025 The New York Times Company