Bilgi akış hızı hesaplandı: İnsan beyni internet hızından daha yavaş işliyor

Carl Zimmer / The New York Times

Dijital çağda, yavaş bir internet bağlantısından daha can sıkıcı çok az şey vardır. Tarayıcı donmaya başlar, görüntülü aramalarda arkadaşlarınızın yüzleri donmuş maskelere dönüşür. Bilgi akışı kesildiğinde, dünyadan kopmuş gibi hissederiz.
 
Mühendisler bu bilgi akışını saniyede bit olarak ölçer. Yüksek çözünürlüklü bir video izlemek yaklaşık 25 milyon bit/saniye (bps) gerektirir.
 
Ancak araştırmacılar, insan beynindeki bilgi akış hızını hesapladı: yalnızca 10 bps. Bu ay Neuron dergisinde yayımlanan çalışmaya “Varoluşun Katlanılmaz Yavaşlığı” başlığı verildi.
Çalışmanın yazarlarında, California Teknoloji Enstitüsü’nden nörobilimci Markus Meister “Bu, insan beyninin inanılmaz derecede karmaşık ve güçlü olduğu yönündeki bitmek bilmeyen abartılara bir denge getiriyor. Rakamlarla incelediğinizde, aslında inanılmaz derecede yavaşız”.

Bilgi akışını hesaplama fikri nasıl gelişti?

Meister, bu fikri giriş düzeyi bir nörobilim dersinde öğretirken geliştirdi. Öğrencilerine beyin hakkında temel veriler sunmak istedi, ancak sinir sistemi üzerinden bilgi akışının hızını belirleyen bir çalışma yoktu.
 
Meister bunun üzerine bilgi akışını, insanların belirli görevleri ne kadar hızlı gerçekleştirdiğine bakarak tahmin edebileceğini fark etti. Örneğin, yazı yazarken bir kelimeye bakar, harflerini tanır ve hangi tuşlara basılacağını sırayla belirleriz. Gözlerden beyne, oradan da parmak kaslarına bilgi akışı gerçekleşir. Akış hızı ne kadar yüksekse, yazı hızı o kadar fazladır.
 
2018’de Finlandiya’da bir araştırma ekibi, 168 bin gönüllünün yaptığı 136 milyon tuş vuruşunu analiz etti. Ortalama olarak insanlar dakikada 51 kelime yazdı. Küçük bir grup dakikada 120 kelime veya daha fazla yazabiliyordu. Meister ve doktora öğrencisi Jieyu Zheng, bu yazma hızının gerektirdiği bilgi akışını tahmin etmek için bilgi teorisini kullandı. Dakikada 120 kelime yazma hızı, yalnızca 10 bps’lik bir bilgi akışına denk geliyor.

 
Daha hızlı olması mümkün mü?

Zheng, daha hızlı bilgi akışının mümkün olabileceğini düşündü ve şampiyon video oyun oyuncularını inceledi. Zheng,  “Onları YouTube’da izlediğinizde, parmakları o kadar hızlı hareket ediyor ki videolarda bulanık görünüyor”.
Ancak oyuncuların tuş sayısı yazı yazanlara göre daha azdı. Zheng, oyuncuların performansını yakından incelediğinde, onların bilgi akış hızını da 10 bps olarak buldu.

Fiziksel sınırlarımız

Araştırmacılar, insan vücudunun fiziksel sınırlamalarının bilgi akışında bir darboğaz oluşturup oluşturmadığını test etmek için kas gücüne bağlı olmayan zihinsel görevleri analiz etti.
Bunlardan biri, Rubik Küpü’nü görmeden çözme becerisi (blind speedcubing) idi. 2023’te bir yarışmada Amerikalı oyuncu Tommy Cherry, küpünü incelemek için sadece 5,5 saniye, çözmek için ise 7,5 saniye harcadı. Zheng ve Meister, Cherry’nin inceleme sırasında bilgi akış hızını 11,8 bps olarak hesapladı.

Eşşiz bellek yeteneği

Hafızaya dayalı bir başka görev olan “5 Dakikalık İkili” oyununda, yarışmacılar binlerce 1 ve 0’dan oluşan uzun bir diziyi ezberlemeye çalışır. Bu oyunda dünya rekoru, 2019’da Moğol hafıza şampiyonu Munkhshur Narmandakh tarafından kırıldı. Narmandakh, 1.467 rakamı doğru şekilde tekrarladı. Zheng ve Meister, bunu yalnızca 4,9 bps’lik bir bilgi akışıyla başardığını hesapladı.
 
İnsan düşüncesinin hızı, duyularımızın algıladığı bilgi seliyle karşılaştırıldığında oldukça küçük. Bir gözdeki milyonlarca fotoreseptör hücresi saniyede 1,6 milyar bps aktarabilir. Ancak beynimiz bu verilerin yalnızca 100 milyonda birini işliyor.
 
Meister, bu çelişkinin psikolojik bilimlerde yeterince ele alınmadığını belirtti. Daha fazla araştırmacının, neden bu kadar çok bilgiyi eleyerek bu kadar azıyla başa çıktığımızı sorgulaması gerektiğini söyledi.

Araştırmaya gelen eleştiriler  

Case Western Reserve Üniversitesi’nden nörobilimci Britton Sauerbrei, bu çalışmanın insan sinir sistemindeki bilgi akışını tam olarak kapsamadığını belirtti. Vücudumuzun yürüme, ayakta durma veya düşüşten kurtulma gibi bilinçsiz sinyallerini hesaba katmanın, bilgi akış hızını büyük ölçüde artıracağını savundu.
 
Ancak bilinçli görevler ve anılar söz konusu olduğunda, Sauerbrei, beynimizden çok az bilginin aktığı konusunda ikna olduğunu söyledi: “Bence argümanları oldukça sağlam.”
George Mason Üniversitesi’nden nörobilimci Martin Wiener, bu çalışmanın insan bilgi akışını diğer hayvanlarla karşılaştırmak için bir başlangıç noktası olması gerektiğini belirtti. Wiener, “Birçok kişi diğer türlere dikkat etmedi,” dedi. Bazı hayvanların daha yavaş bilgi akışıyla başa çıkabileceğini veya uçan böcekler gibi bazı türlerin insan beyninin hayal edebileceğinden daha yüksek bilgi akışı oranlarına sahip olabileceğini öne sürdü.

© 2024 The New York Times Company