İngiltere ekonomisi çıkmaza girdi: Maliye bakanı acı reçeteyi duyurmaya hazırlanıyor

Eshe Nelson / New York Times

Bu ay İngiltere’de milletvekilleri, merkez bankası yetkilileri ve ülkenin mali denetim kurumu, büyümeye devam eden ancak yüksek enflasyon, yüksek borç seviyesi ve düşük verimlilik gibi sorunlarla boğuşan İngiliz ekonomisinin zorluklarıyla karşı karşıya.

Bu ikilem, borç seviyelerinin yüksek olduğu ve hükümet ile halkın bu sorunlara nasıl yaklaşacağı konusunda uzlaşamadığı Fransa gibi diğer ülkelerdeki politikacılara tanıdık gelecektir.

İngiltere açısından, düşük verimlilik artışı, tatmin edici olmayan yaşam standartları ve zayıf yatırımlar artık bir dönüm noktasına ulaştı. Ekonomistler, politikacıların popüler olmayan kararlar alması gerektiğini vurguluyor. Amaç, ülkenin maliyesini daha sürdürülebilir hale getirmek ve daha hızlı ekonomik büyümenin temellerini atmak.

“Şu anda harekete geçmemenin maliyeti oldukça yüksek”

Konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Ulusal Ekonomik ve Sosyal Araştırma Enstitüsü (NIESR) ekonomisti Benjamin Caswell 'Şu anda harekete geçmemenin maliyeti oldukça yüksek' sözlerini kullandı.

İkinci yıllık bütçesini açıklamasına yalnızca üç hafta kala, İngiltere Maliye Bakanı (Chancellor of the Exchequer) Rachel Reeves, geçtiğimiz salı günü yaptığı beklenmedik bir konuşmada, “ulusal çıkarlar” doğrultusunda kararlar alacağını, siyasi çıkar kaygısıyla hareket etmeyeceğini söyledi ve ekledi:

'Maliye bakanı olarak atandığımda insanlar ülkemizi ileriye taşımam için bana güvendi. Politik rahatlığa kapılmam, her zaman popüler olanı değil, doğru olanı yapmam gerekiyor'

Yeni vergiler gelebilir

Yaklaşan bütçede Reeves’in, kendi koyduğu borcu düşürme hedeflerine bağlı kalabilmek için ya vergileri artırması ya da harcamaları kısmak zorunda kalması bekleniyor ancak kısa süre önce harcama planlarını açıklayan bakan için, vergileri artırmak tek çıkış yolu gibi görünüyor.

Reeves konuşmasında doğrudan bir vergi artışına değinmedi, ancak analistler onun popüler olmayan bir karara zemin hazırladığını düşünüyor. İşçi Partisi, geçen yıl iktidara gelmeden önce, “çalışan kesimlere yeni vergi getirilmeyeceği” sözünü vermişti. Bu vaadin bozulması, birçok seçmeni öfkelendirebilir ve muhalefetin eline koz verebilir.

Ulusal Ekonomik ve Sosyal Araştırma Enstitüsü (NIESR) ile bir diğer düşünce kuruluşu olan Resolution Foundation ekonomistleri, Reeves’e gelir vergisini artırma çağrısında bulunanlar arasında yer alıyor.

Büyümeye rağmen oturmayan sistem

Reeves, durgunlaşan İngiliz ekonomisini canlandırmaya kısıtlı kaynaklarla çalışıyor. Ulusal Sağlık Servisi’ne (NHS) daha fazla bütçe ayıran ve kamu çalışanlarının maaşlarını artıran bakan, bu hamlelerle ekonomide büyümeyi destekledi. İngiltere’nin, bu yıl G7 ülkeleri arasında ABD’den sonra en hızlı büyüyen ekonomi olması bekleniyor.

Büyümeye rağmen, çiftçiler ve varlıklı yabancılara getirilen ek vergiler refah ve borç seviyelerini karşılamaya yetmedi. Reeves’in, ay sonunda halktan daha fazla fedakarlık isteyeceği öngörülüyor.
İngiltere Merkez Bankası faiz artışlarını durdurdu

Perşembe günü, İngiltere Merkez Bankası (Bank of England) da kendi zorlu kararını verdi. Ekonomistler, faiz oranlarını yüzde 4 seviyesinde sabit tuttu. Bu kararla birlikte, banka son dönemdeki düzenli faiz indirim serisini bozmuş oldu.

Gerekçe; inatçı biçimde yüksek seyreden enflasyon. İngiltere'de eylül ayında fiyatlar, geçen yılın aynı dönemine göre %3,8 arttı. Bu oran, merkez bankasının hedefinin neredeyse iki katı.

Yıl boyunca, 9 üyeli Para Politikası Komitesi, fiyat baskılarının yüksek seyrettiği ancak işsizlik oranının da yavaş yavaş yükseldiği ekonomiyi nasıl yöneteceği konusunda bölünmüş durumdaydı. Bu hafta komitenin 5 üyesi faizlerin sabit tutulması yönünde oy kullandı.

Banka Başkanı Andrew Bailey, 'Enflasyonun kalıcı olarak aşağı yönlü bir seyir izlediğinden emin olmamız gerekiyor Bundan emin olmadan faiz oranlarını tekrar düşüremeyiz' değerlendirmesinde bulundu.

Büyüme tahmini düşüşe geçmeye hazırlanıyor

Reeves’in ek kaynak arayışının bir nedeni de, ülkenin bağımsız mali analiz kurumu olan Bütçe Sorumluluk Ofisi’nin (Office for Budget Responsibility - OBR), İngiltere’nin üretkenlik (verimlilik) artış tahminlerini yıllık %1’in altına indirmesinin beklenmesi.

Bu da, ekonominin genel büyüme hızının daha düşük olacağı ve borç yükünün azaltılmasının zorlaşacağı anlamına geliyor.

Bazı ekonomistlere göre bu durum hali hazırda kaçınılmazdı. Kuruluşun orta vadeli büyüme tahminleri, uzun süredir fazla iyimser bulunuyordu. Yeni revizyonla birlikte OBR ekonomistleri, daha temkinli ve gerçekçi bir görünüm ortaya koymuş olacak.

Öte yandan İngiliz politikacıların karşı karşıya oldukları ekonomik zorlukları aşmak için ne kadar ileri gidecekleri hala belirsiz. Reeves, gelir vergisini artırmadan, daha sınırlı hedefleri olan bir plan; örneğin miras vergisi veya sermaye kazancı vergisi üzerinde odaklanma yolunu da seçebilir. Fakat bu strateji, finans piyasalarında hükümetin güvenilirliğini zedeleme riski taşıyor.

Gelişmelerle ilgili değerlendirmesine ek yapan Caswell ise İngiliz ekonomisine yönelik sözlerini şöyle noktaladı:

'Birleşik Krallık kamu maliyesi sürdürülebilir bir temelde değil. İnandırıcı bir mali konsolidasyon yapılması gerekiyor. Pandeminin üzerinden beş yıl geçti. Artık borç oranını düşürmeyi ciddi şekilde düşünmenin zamanı geldi'

© 2025 The New York Times Company