New York Times yazdı: İran'ın yanlış hesaplaması İsrail saldırılarının büyük çaplı olmasına yol açtı

Farnaz Fassihi / New York Times

İranlı üst düzey yetkililer, ABD ile sürdürülen nükleer müzakerelerin başarısızlığa uğraması durumunda İsrail’in saldırısına hazırlıklı olmak için bir haftayı aşkın süredir plan yapıyordu. Ancak büyük bir hesap hatası yaptılar.

İsrail’in, pazar günü Umman’da yapılması planlanan görüşmelerden önce saldıracağı ihtimali ciddiye alınmamıştı. İran liderliğine yakın kaynaklara göre, saldırı ihtimali İsrail’in psikolojik baskı stratejisi olarak değerlendirildi ve hazırlık planları uygulamaya konmadı.

Yetkililerin aktardığına göre, bu rehavet nedeniyle alınması gereken önlemler göz ardı edildi. İsrail’in ülke çapında gerçekleştirdiği saldırıdan önceki hazırlıklara ve sonrasındaki gelişmelere ilişkin bilgiler, üst düzey altı İran yetkilisi ve Devrim Muhafızları'ndan iki komutanla yapılan görüşmelere dayanıyor.

Saldırının gerçekleştiği gece, İranlı üst düzey askeri komutanlar güvenli sığınaklara gitmedi; kendi evlerinde kaldılar. Devrim Muhafızları’nın hava-uzay birimi komutanı Tümgeneral Emir Ali Hacızade ve ekibi, aynı yerde toplanmama yönündeki emri göz ardı ederek Tahran’daki bir askeri üste acil savaş toplantısı yaptı. Üsse düzenlenen saldırıda hayatlarını kaybettiler.

Cuma akşamı itibarıyla, İran yönetimi saldırının boyutunu yeni yeni kavramaya başlamıştı. İsrail, aralarında İsfahan, Tebriz, İlam, Lorestan, Burucerd, Kum, Erak, Urumiye, Kasr-ı Şirin, Kirmanşah, Hamedan ve Şiraz’ın da bulunduğu en az 15 noktayı hedef aldı. Saldırılarda radar sistemleri ve hava savunmaları imha edildi, balistik füze altyapısına erişim ciddi şekilde zayıflatıldı. Komuta zincirindeki üst düzey isimler hedef alındı. Natanz’daki önemli bir nükleer zenginleştirme tesisinin yer üstü kısmı ağır hasar gördü.

New York Times ile paylaşılan özel mesajlarda bazı yetkililer birbirlerine “Hava savunmamız nerede?”, “İsrail nasıl bu kadar kolay gelip istediği hedefi vurabiliyor, komutanlarımızı öldürebiliyor ve biz bunu engelleyemiyoruz?” sorularını yöneltti. İstihbarat ve savunma alanlarındaki zafiyetler sorgulandı.

İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, güvenli bir yere tahliye edilerek üst düzey askeri yetkililerle temasta kaldı. Televizyon konuşmasında, İsrail’in saldırılarını “savaş ilanı” olarak tanımladı. Hamaney, intikam sözü verdi ve Tel Aviv ile Kudüs’e yönelik füze saldırıları başlatıldı. Hamaney "Onlar saldırdı ve bittiğini sanmasınlar. Hayır, savaşı onlar başlattı. Bu suçun cezasız kalmasına izin vermeyeceğiz" dedi. 

Cuma sabahı, İran’ın 23 kişilik Ulusal Güvenlik Konseyi acil toplantıya çağrıldı. Toplantıda Hamaney intikam istediğini ancak aceleci davranmak istemediğini söyledi. Yetkililer arasında yanıtın zamanı ve şekli konusunda görüş ayrılıkları yaşandı. İsrail’in olası altyapı saldırılarının İran içinde protesto ya da isyanlara neden olabileceği uyarısı yapıldı.

Devrim Muhafızları’ndan bir yetkiliye göre, Hamaney 40 yıla yaklaşan liderliğinde kritik bir dönemece geldi. Ya harekete geçecek ve daha geniş çaplı bir savaşı göze alacaktı ya da geri adım atacak, bu da içerde ve dışarda zayıflık göstergesi olarak algılanacaktı.

Uluslararası Kriz Grubu İran Direktörü Ali Vaez’e göre, “Hamaney’in önünde iyi bir seçenek yok. Tırmandırırsa daha yıkıcı bir İsrail saldırısını ve ABD müdahalesini tetikleyebilir. Geri çekilirse rejimi zayıflar.”

Sonuç olarak, İran ordusuna İsrail’i vurma talimatı verildi. Başlangıçta 1000 balistik füze ile İsrail hava savunmasını aşma planı vardı. Ancak üslerin vurulması nedeniyle füzelerin sevkiyatı ve hazırlığı aksadı. İran ilk aşamada yaklaşık 100 füze fırlatabildi. Tel Aviv çevresindeki en az yedi noktaya isabet eden saldırılarda bir kişi öldü, en az 20 kişi yaralandı.

Cumartesi sabahı erken saatlerde İsrail tekrar Tahran’ı vurdu. Şehrin doğu ve merkez bölgelerinde sürekli patlama sesleri duyuldu. Başkentin kuzeyinde yaşayan ve aynı şekilde güvenliğinden endişe ettiği için soyadını vermek istemeyen 42 yaşındaki bilgisayar mühendisi Mahsa, kendisinin ve ailesinin uyuyamadığını söyledi. Sadece patlama seslerini duymakla kalmıyor, aynı zamanda pencerelerinden ateş ve duman izlerini de görebiliyorlardı.

Başkentte yaşayan 42 yaşındaki bilgisayar mühendisi Mahsa, “Savaşın ortasındayız, bu herkes için açık. Ne olacağını bilmiyoruz" dedi.

© 2025 The New York Times Company