NYT araştırmayı paylaştı: Kediler kuş gribi taşıyıcısı olabilir mi?

Emily Anthes ve Apoorva Mandavilli / The New York Times

Geçen hafta yayımlanan yeni bir çalışma, evcil kedilerin kuş gribi virüsü H5N1’in daha tehlikeli bir forma evrilmesi için beklenmedik yeni bir yol sağlayabileceğini gösterdi.
 
H5N1’in süt sığırları arasında dolaşmaya başlamasından bu yana geçen bir yılda, virüs birçok kediyi öldürdü.  Ölümler çoğunlukla enfekte sürülerin bulunduğu çiftliklerde gerçekleşti. Ayrıca çoğunluğu enfekte süt inekleri veya kümes hayvanlarıyla yakın temas halinde olan en az 60 kişiyi hasta etti.
 
Şu ana kadar H5N1 virüsü insanlar arasında kolayca yayılmıyor, ancak çalışmalar, virüsün bu sıçramayı yapabilmesi için yalnızca bir veya iki kritik mutasyonun yeterli olabileceğini öne sürüyor.
 
Uzmanlar, kedilerin H5N1’i insanlara yaydığına dair bir kanıt olmadığını ve kedilerin kuş gribinin evriminde önemli bir yol temsil etmeyebileceğini belirtiyor. Ancak bir kedi aynı anda H5N1 ve mevsimsel grip virüsü ile enfekte olursa, H5N1 virüsü insanların arasında etkili bir şekilde yayılmasını sağlayacak mutasyonları edinebilir.

Yeni çalışma, kedilerde kuş gribi takibinin artırılmasının gerekliliğine dikkat çekiyor. Pittsburgh Üniversitesi’nde veteriner mikrobiyoloji uzmanı ve çalışmanın yazarlarından biri olan Dr. Suresh Kuchipudi, kediler, hem vahşi hayvanlarla hem de insanlarla sık temas kurma eğiliminde olduğu için halk sağlığı yetkililerinin bu konuya eğilmesi gerektiğini söylüyor.
 
İnekler ve insanlar üzerinde H5N1 testi sınırlı kaldığı için uzmanlar, ineklerdeki salgının gerçek boyutu hakkında yeterli bilgi sahibi olamadı. Bu ay, ABD Tarım Bakanlığı, enfekte sürüleri belirlemek amacıyla ulusal süt arzında testlere başlayacağını duyurdu.

Ancak yetkililer, diğer çiftlik hayvanlarının takibinin genişletilmesi veya evcil hayvanların izlenmesi gerekliliğine değinmedi. ABD Tarım Bakanlığı çiftlik hayvanlarını izlemekle görevliyken, Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) insanlardaki hastalık takibini yürütüyor. Ancak hiçbir devlet kurumu evcil hayvanların takibinden sorumlu değil.
 
Kuchipudi, “Şu anda acil bir sorunla  ilgilenirken, çok daha büyük, gelişen bir hikayeyi gözden kaçırıyor olabiliriz” diyor.

10 kedi ölmüştü

Kuchipudi ve meslektaşları, bu bahar Güney Dakota’daki bir evde ölen 10 kedinin ölüm sebebini araştırdı. Kediler dışarıda yaşıyordu, ancak evcil hayvan olarak kabul ediliyordu. Ölmeden önce solunum ve nörolojik belirtiler gösteriyorlardı.
 
Kedilerden izole edilen virüs, 80 kilometre uzaklıktaki bir süt çiftliğinde görülen virüs türüyle büyük benzerlik gösteriyordu. Ölen kedilerin yakınlarında kuş tüyleri ile bulundu. Kedilerin enfekte çiftlikten virüsü taşıyan vahşi kuşları yemeleri sonucu enfekte olduklarını düşündürüyor.
 
Kuş gribi virüsleri doğal olarak kuşlarda bulunan bir tür reseptöre tutunurken, mevsimsel grip virüsleri ise insan tipi reseptörlere daha uygun. Bilim insanları genellikle iki grip virüsünün gen alışverişinde bulunabileceği ideal “karışım kabı” olarak hem kuş hem insan tipi reseptörleri taşıyan domuzlardan endişe duyuyor.
 
St. Jude Çocuk Araştırma Hastanesi’nde grip uzmanı olan ve çalışmada yer almayan Richard Webby’ye göre, birçok başka hayvan kuş gribi ve mevsimsel grip virüslerine aynı anda ev sahipliği yapabilir.
 
Webby’e göre, bu türlerin iki virüsle karşılaşma olasılığı ve patojenleri insanlara geçirme ihtimali değişiklik gösteriyor: “Kediler bu açıdan oldukça iyi bir aday gibi görünüyor”.
 
Yeni çalışma, kedilerin beyinlerinde, akciğerlerinde ve sindirim sistemlerinde her iki tür reseptörü de taşıdığını, dolayısıyla iki virüse de ev sahipliği yapabileceklerini gösterdi.

Grip sezonu tehlikeyi artırabilir

Önümüzdeki haftalarda grip sezonu hızlandıkça, kedilerin aynı anda H5N1 ve mevsimsel grip virüsü ile enfekte olma ihtimali de artıyor.
 
Webby, “Kedilerin düzinelerce hayvandan oluşan sürüler halinde dolaşmamaları, virüsü ileriye taşıma olasılığını azaltabilir. Ancak risk yine de orada” diyor.
 
Mevcut H5N1 virüsü, 90 kuş türünü ve 20’den fazla memeli türünü enfekte ederek beklenmedik derecede geniş bir alanda yayılım gösterdi.
 
İngiltere Pirbright Enstitüsü’nden virüs uzmanı Tom Peacock, “Bu virüs, grip virüslerinin normalde yapmadığı her türlü garip şeyi yapıyor. Bu şekilde avantajlı mutasyonları edinmek için kendisine pek çok sıra dışı fırsat yaratıyor” diyor.
 
Pandemiye yol açma potansiyelinden bağımsız olarak, virüs kediler için önemli bir sağlık riski oluşturuyor. Maryland Üniversitesi’nden bulaşıcı hastalık araştırmacısı Kristen Coleman “Kediler de bu durumun mağduru” diyor.
 
H5N1’in mevcut versiyonu, bu yıl henüz hakemli bir dergide yayımlanmamış bir incelemeye göre, kedilerde yüzde 67’lik bir ölüme sebebiyet verme oranına sahip.
 
2022’nin sonlarından bu yana, ABD Tarım Bakanlığı’na göre en az 53 evcil kedi bu virüsle enfekte oldu. Kediler, vahşi kuşları avlayarak veya enfekte ineklerden gelen çiğ sütü içerek enfekte olmuş olabilir.

© 2024 The New York Times Company