NYT inceledi: İsrail istihbaratı Hizbullah'ı nasıl zayıflattı?

Mark Mazzetti, Ronen Bergman ve Sheera Frenkel / The New York Times

Hasan Nasrallah, öldürülene kadar İsrail'in kendisini hedef alacağına inanmadı. 27 Eylül’de Hizbullah’a ait yerin 12 metre altındaki bir sığınakta bulunan Nasrallah, yardımcılarının daha güvenli bir yere geçmesi yönündeki çağrılarını geri çevirdi. İsrail’in elindeki istihbarata göre, Nasrallah, İsrail’in tam ölçekli bir savaşa girişmek istemeyeceğine inanıyordu.

Ancak farkında olmadığı şey, İsrail istihbarat teşkilatlarının yıllardır her hareketini takip ettiğiydi. Kısa bir süre sonra, İsrail’e ait F-15 savaş uçakları binlerce kilogram patlayıcı bırakarak sığınağı tamamen yok etti. Nasrallah ve diğer üst düzey Hizbullah komutanları patlama sonucunda hayatını kaybetti. Ertesi gün Nasrallah’ın cesedi, Lübnan’da bulunan üst düzey bir İranlı generalle sarılmış halde bulundu. İkili, patlama sonrası boğularak ölmüştü.

Nasrallah’ın ölümü, İsrail’in iki haftalık bir saldırı sürecinin zirve noktası oldu. Bu süreç, Hizbullah’ın kullandığı binlerce çağrı cihazı ve telsizdeki patlayıcıların uzaktan infilak ettirilmesini, binlerce füze ve roketi yok etmeyi ve yoğun hava bombardımanını içeriyordu. Operasyon, aynı zamanda, onlarca yıllık titiz istihbarat çalışmasının bir ürünüydü. İsrail, Hizbullah liderlerini ve üslerini izlemek için derinlemesine bir casusluk ağı kurmuştu.

2012 yılında, İsrail’in istihbarat birimi Unit 8200, Hizbullah liderlerinin gizli sığınakları ve füze depolarıyla ilgili büyük bir veri yığını ele geçirdi. Bu bilgi, sonraki yıllarda savaş durumunda kullanılmak üzere sürekli geliştirildi.

Cihazların patlatıldığı operasyon

İsrail, Hizbullah’a karşı üstünlük sağlamak için, içlerine patlayıcı yerleştirilmiş cihazlar geliştirdi. Unit 8200 ve Mossad, telsiz ve çağrı cihazlarını hedef alarak, bu cihazlara gizlice patlayıcı yerleştirdi. 2015’ten itibaren Hizbullah’a 15 binden fazla patlayıcı dolu telsiz ulaştırıldı.

2022’de, Gold Apollo markasına ait çağrı cihazlarının yeni bir modelini üretmek için Mossad sahte bir şirket kurdu. Bu cihazlar, Hizbullah tarafından toplu olarak satın alındı. Ancak, 2023’te Hizbullah teknisyenleri bu cihazlardan şüphelenmeye başladı. İsrail, operasyonun açığa çıkma riski nedeniyle 16 Eylül’de çağrı cihazlarını infilak ettirme kararı aldı.

Nasrallah’a yönelik suikast

Çağrı cihazlarının patlatılmasından sonra İsrail, Hizbullah liderlerine yönelik suikast operasyonlarına hız verdi. 27 Eylül’de Nasrallah’ın sığınağına binlerce kilogram patlayıcı bırakıldı. Nasrallah, patlama sırasında üst düzey bir İranlı generalle birlikte öldü. Bu operasyon, Hizbullah’ı büyük ölçüde zayıflattı ve grubun yeniden toparlanmasının on yılı aşabileceği tahmin ediliyor. Ancak, Hizbullah’ın yeni liderleri de İsrail’e karşı çatışma ilkesine bağlı kalmaya devam ediyor.

İsrail’in Hizbullah’ı çökertmesi, ülke için büyük bir zafer niteliği taşıyor. Bu zafer, bir yıl önce, 7 Ekim 2023’te Hamas liderliğindeki militanların İsrail’e düzenlediği ve 1.200’den fazla kişinin ölümüyle sonuçlanan saldırının ardından geldi. Hamas ayrıca 250 kişiyi rehin almıştı. Hizbullah’a yönelik kampanya, Lübnan’da binlerce kişinin ölümüne, 1 milyondan fazla insanın yerinden edilmesine neden olan geniş çaplı bir savaşın parçasıydı.

Operasyon, İsrail’in en güçlü düşmanlarından birini etkisiz hale getirirken, İran’ın İsrail’i yok etmeye odaklı bölgesel stratejisine de ağır bir darbe vurdu. İran’ın liderlik ettiği eksenin zayıflaması, Orta Doğu’daki dengeleri değiştirdi ve Suriye’deki Esad rejiminin çöküşüne katkı sağladı.

Hamas ve Hizbullah’a yönelik yaklaşım farkları

İsrail’in Hizbullah’a ve Hamas’a yönelik yaklaşımları arasındaki fark dikkat çekici. İsrail’in Hizbullah’a yönelik yoğun istihbarat çalışmaları, bu grubun İsrail için en büyük tehdit olarak görüldüğünü ortaya koyuyor. Ancak Hamas’ın beklenmedik bir saldırı düzenlemesi, İsrail’i hazırlıksız yakaladı ve büyük bir istihbarat başarısızlığını gözler önüne serdi.

İsrail, Hizbullah lideri Hasan Nasrallah ve üst düzey komutanlarıyla onlarca yıldır bir çıkmazdaydı. İsrail istihbaratının değerlendirmelerine göre, bu grubun liderlerinin ölümü sonrası Hizbullah’ın yeniden toparlanması yıllar, belki de on yıldan fazla sürecek. Yeni liderler, seleflerine kıyasla çok daha az savaş tecrübesine sahip. Ancak Hizbullah’ın kurucuları gibi, bu yeni liderler de İsrail ile çatışmayı temel bir ilke olarak benimsiyor.

2006 yılında İsrail ile Hizbullah arasında yaşanan savaş, kanlı bir çıkmaza dönüştü. İsrail, Hizbullah tarafından kaçırılan iki askerinin ardından başlattığı 34 günlük çatışmalarda belirlediği hedeflere ulaşamayınca Lübnan’dan çekildi. Bu başarısızlık, İsrail’de istihbarat kalitesini sorgulayan bir araştırma komisyonu kurulmasına ve üst düzey generallerin istifasına yol açtı.

Savaşın ardından Hizbullah yeniden yapılanırken, İsrail’in dış istihbarat servisi Mossad, örgüt içinde bir insan kaynağı ağı genişletti. Mossad, Lübnan’da Hizbullah’a gizli tesisler inşa etmede yardım eden kişilerle temas kurarak sığınakların yerleri ve faaliyetleri hakkında bilgi topladı. İsrail bu bilgileri ABD ve Avrupa müttefikleriyle paylaştı.

2012’de İsrail’in istihbarat birimi Unit 8200, Hizbullah liderlerinin saklandıkları yerler ve füze depolarıyla ilgili geniş çaplı bir bilgi seti ele geçirdi. Bu bilgi, ilerleyen yıllarda savaş durumunda kullanılmak üzere geliştirildi. 2006 savaşı sonrasında İsrail’in yaklaşık 200 hedefe yönelik istihbaratı bulunurken, 2023 itibarıyla bu sayı on binlerceye ulaştı.

İsrail, Hizbullah’ı içeriden sabote etmek için patlayıcı yerleştirilmiş cihazlar geliştirdi. Mossad ve Unit 8200, Hizbullah’a satılacak askeri ekipman ve iletişim cihazlarını sahte şirketler aracılığıyla temin etti. 2015’ten itibaren Hizbullah’a 15.000’den fazla patlayıcı dolu telsiz ulaştırıldı. Ayrıca 2022’de, Mossad tarafından üretilen çağrı cihazları Hizbullah’a satıldı.

Ancak 2023’te Hizbullah teknisyenleri bu cihazlardan şüphelenmeye başlayınca, İsrail 16 Eylül’de çağrı cihazlarını infilak ettirme kararı aldı. Ertesi gün telsizler de patlatıldı ve Hizbullah’a ait birçok tesis yok edildi.

Nasrallah suikastı ve savaş oyunları

İsrail, Nasrallah ve diğer üst düzey Hizbullah liderlerini öldürmek için yıllar süren hazırlıklar yaptı. 2023 yazında, Hizbullah’ın düzenlediği bir roket saldırısında 12 İsrailli hayatını kaybetti. İsrail, bu saldırıya Beyrut’ta düzenlediği bir hava saldırısıyla yanıt vererek Hizbullah’ın üst düzey komutanlarından Fouad Şukur’u öldürdü.

Nasrallah’a yönelik suikast kararı, 26 Eylül’de Netanyahu’nun BM Genel Kurulu için New York’a uçmasından önce alındı. İsrail, ABD’ye önceden bilgi vermemeyi tercih etti. Netanyahu, BM kürsüsünden yaptığı konuşmada, “Nasrallah’ın Lübnan’ı uçuruma sürüklemesine izin vermeyin,” dedi. Aynı gün, İsrail F-15 uçakları Beyrut üzerindeki hedefe binlerce kilogram patlayıcı bırakarak Nasrallah’ın sığınağını yok etti.

Bu operasyon, Hizbullah’ın gücünü büyük ölçüde kırdı ve İran’ın bölgedeki vekil gruplar üzerinden yürüttüğü stratejiyi zayıflattı. İsrail, en büyük tehditlerinden birini etkisiz hale getirirken, Orta Doğu’da dengeleri yeniden şekillendiren bir başarıya imza attı. Ancak, bölgedeki çatışmaların sona ermesi için hâlâ uzun bir yol olduğu açıkça görülüyor.

© 2024 The New York Times Company