Rus generalin suikaste uğraması savaşta neyi değiştirecek?

Michael Schwirtz / The New York Times

Ukrayna'nın bu hafta Moskova'da bir sokakta bir Rus generaline düzenlediği suikast, Ukrayna istihbarat servisleri için bir zaferdi ve savaş zamanında düşman hatlarının gerisinde önemli bir başarıydı.

Ancak bu sınırlı bir zaferdi.

Askeri uzmanlar, 54 yaşındaki general Igor Kirillov'un öldürülmesinin Kremlin'i öfkelendireceğine ve ülkenin askeri ve siyasi elitleri arasında bir dereceye kadar korku yayacağına şüphe olmadığını söyledi. Ayrıca Ukraynalı yetkililere göre Ukrayna birliklerine karşı yasaklı kimyasal maddelerin kullanılması emrini veren üst düzey bir askeri lider de ortadan kaldırılmış oldu.

Generalin ölümü Ukrayna'ya yaramayacak

Batılı yetkililere ve uzmanlara göre bu adım Ukrayna'nın Rusya ile savaşındaki konumunu iyileştirmeyecek. Savaş alanında Ukrayna kuvvetleri kendilerinden daha büyük ve daha donanımlı düşmanlarına karşı sürekli zemin kaybetmeye devam ediyor. Salı günü Ukrayna kuvvetlerinin komutanı General Oleksandr Syrsky, 1100 kilometreden fazla cephe hattı boyunca aktif çatışmaların yaşandığını ve bazı bölgelerde büyük Rus saldırı operasyonlarının da olduğunu söyledi.

2019'da emekli olmadan önce üç kez CIA istasyon şefi olarak görev yapan Douglas London, suikastı kastederek “Bence elitlere nerede olursanız olun sizi bulabileceğimizi ve güvende olmadığınızı gösteren psikolojik bir etki var” dedi ve ekledi: “Bunun savaşma kabiliyetleri üzerinde gerçekten bir etkisi olacağını sanmıyorum”

Ukrayna için umutlar azalıyor

Savaş alanında durum, işgalin başlamasından bu yana Ukraynalı birlikler için hiç bu kadar umutsuz görünmemişti. Rus güçleri önemli bir demiryolu merkezi olan Pokrovsk'un dış mahallelerine kadar ilerledi ve hepsi de doğu Donetsk bölgesinde bulunan Kramatorsk ve Sloviansk gibi büyük şehirleri tehdit ediyor. Bölgede durum o kadar vahim ki yetkililer halen bölgede yaşayan 300 binden fazla kişinin tahliye edilmesini emretti.

Bu arada, Kuzey Kore'den gelen savaşçılarla takviye edilen Rus kuvvetleri, Ukraynalıları yazdan beri önemli bir toprak parçasını işgal ettikleri Rusya'nın Kursk bölgesindeki noktadan çıkarmayı amaçlayan bir karşı saldırı başlattı. (ABD askeri yetkilileri çatışmalarda bazı Kuzey Koreli askerlerin öldüğünü öne sürdü).

Batılı yetkililer ve uzmanlar, Ukrayna'nın savaş alanındaki mücadelesi göz önüne alındığında, suikast ve sabotaj gibi diğer gizli operasyonların Ukrayna'nın elindeki birkaç faydalı araç arasında olabileceğini söyledi. Bunlar Ukraynalıların yıllardır geliştirmekte olduğu beceriler.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin Şubat 2022'de geniş çaplı işgali başlatmadan önce Ukrayna ve Rusya kısasa kısas suikastlardan oluşan bir gölge savaşına girişti. Siyasi ve askeri liderlerin yanı sıra istihbarat komutanları da bombalı araçlarla ya da daha sıra dışı yöntemlerle havaya uçuruldu. Hafızalara kazınan bir vakada Ukraynalı ajanlar, Rusya destekli bir isyancı komutanın ofisini hedef alan omuzdan ateşlenen bir roketatara uzaktan tetikleyici bağladı ve içeri girdiğinde onu öldürdü.

Kirillov'u öldüren bomba da benzer bir ustalık gösteriyordu. Bir konutun yanına yerleştirilen bir scooter'a bağlanan bomba, general Salı sabahı erken saatlerde binadan çıktığında uzaktan kumanda ile patlatılarak general ve yardımcısının ölümüne neden oldu. Caddenin karşısına park edilmiş bir arabaya yerleştirilmiş bir kamera, Ukraynalı operatörlerin olay yerini gözlemlemesine ve generalin ne zaman çıktığını bilmesine olanak tanıyan bir video akışı sağlamış gibi görünüyor.

Savaşın başlamasından bu yana Rusya'da çok sayıda suikast gerçekleşmiş olsa da, daha önce hiç bu kadar üst düzey bir askeri lider savaş alanından bu kadar uzakta öldürülmemişti. Ukrayna'nın iç istihbarat servisi SBU operasyonun sorumluluğunu üstlendi. Aynı teşkilat uzaktan kumandalı roketatar saldırısının yanı sıra diğer sabotaj operasyonları ve hedefli cinayetlerin de arkasındaydı.

Valentyn Nalyvaichenko için Salı günkü suikast, 2014 yılında SBU'nun komutanı olarak başladığı çalışmaların doruk noktasıydı. Onun liderliğinde teşkilat, Rus sempatizanı olduğu düşünülen subayları tasfiye etmeye ve Ukrayna'nın 1991'de Moskova'dan bağımsızlığını kazanmasından sonra doğan genç subayları göreve getirmeye başladı.

Nalyvaichenko, uzun süredir yardımcısı olan General Valeriy Kondratiuk ile birlikte Beşinci Müdürlük olarak bilinen ve düşman hatlarının gerisinde gizli operasyonlar yürütmek üzere CIA'den eğitim alacak yeni bir paramiliter birim oluşturdu. ABD'li yetkililer bu eğitimin hiçbir zaman suikastlarda kullanılmasını amaçlamadıklarını söyleseler de Beşinci Müdürlük özellikle bu tür operasyonlarda öncü bir rol üstlendi.

Nalyvaichenko bir röportajında “Çok fazla kaynak ve zaman harcadık. Tüm bu çabaların sonuç vermeye başlaması mutluluk verici” şeklinde konuştu.

Rus yetkililer Kirillov'un intikamını alma sözü verdi. Eski bir devlet başkanı olan ve halen Rusya Güvenlik Konseyi başkan yardımcılığı görevini yürüten Dmitry Medvedev, “Ukrayna'nın askeri ve siyasi liderliğine” karşı “kaçınılmaz misilleme” sözü verdi.

Şu anda Ukrayna parlamentosunun bir üyesi olan Nalyvaichenko, askeri ve sivil liderleri uyanık olmaya çağırdı, ancak o ve diğerleri, Rus güvenlik servislerinin Ukrayna topraklarında bu tür operasyonları gerçekleştirme konusunda geçmişte olduğundan daha az yetenekli göründüğünü söyledi.

Hem SBU hem de kardeş servisi askeri istihbarat teşkilatı HUR, Rus topraklarında ve Ukrayna'da Rus işgali altındaki topraklarda bir dizi suikastla ilişkilendirildi. ABD'li yetkililer 2022 yılında önde gelen bir Rus milliyetçisinin kızı olan Daria Dugina'nın öldürülmesinin arkasında Ukrayna güvenlik servislerinin olduğuna inanıyor. Geçen ay da SBU, Ukrayna'nın sivil hedeflere füze saldırısı emri verdiğini söylediği üst düzey bir Rus deniz subayı olan Valery Trankovsky suikastının sorumluluğunu üstlendi. Her ikisi de bombalı araç saldırılarında öldürüldü.

Her iki olayda da Rus yetkililer misilleme sözü verdi. Ancak Rusya'nın istihbarat servisleri şu ana kadar Ukraynalı meslektaşlarının başarısını yakalayamadı. Ukraynalı yetkililer, savaşın başlarında Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy'nin hayatına yönelik komploları, en azından bir vakada CIA'in yardımıyla engellediklerini iddia ettiler. Bu yılın başlarında bir İtalyan televizyon kanalına verdiği röportajda Zelenskiy, güvenlik birimlerinin kendisine bu tür 10 komplodan bahsettiğini söyledi.

Uzmanlar ve istihbarat yetkilileri Ukrayna'nın karşı istihbaratının bu tür komploları engellediğini belirtirken, Rusya'nın da Ukrayna'ya kıyasla gizli operasyonlara daha az bel bağladığını söylüyorlar. Ukrayna'nın aksine Rusya'nın her yeri vurabilecek uzun menzilli füzeler ateşleyebildiğini belirten ve halen sık sık Ukrayna'ya giden eski bir üst düzey CIA yetkilisi olan Ralph Goff, Rusya'nın ajanlarını suikastlardan ziyade istihbarat toplama ve silah hedefleme için kullandığını söyledi.

Ukrayna'nın elindeki en büyük koz suikast düzenlemek

Ukraynalılar için suikast düzenlemek “bir zorunluluk stratejisi çünkü ellerindeki tek şey bu” diyor.
Yine de bu tür operasyonların önemli olup olmadığı sorusu ortada duruyor. Ukrayna'nın ABD'li destekçileri uzun zamandır bu tür suikastların hızlı bir tatmin sağlayabileceği, ancak sonuçta kışkırtıcı, ters etki yaratan ve sınırlı kaynakların israfı olduğu konusunda uyarıyor.

ABD'li yetkililer, Biden yönetiminin Ukrayna'nın ABD yardımına olan bağımlılığını bu tür operasyonları kısıtlamak için bir kaldıraç olarak kullanmaya çalıştığını, ancak bunun sınırlı bir başarı olduğunu söyledi. London, Trump yönetiminin Amerikan yardımını önemli ölçüde kesmesi halinde, Ukrayna istihbarat servislerinin daha da az kısıtlama hissedebileceğini ve bu tür eylemleri savaşı sürdürmenin ve Rusya'ya zarar vermenin birkaç yolundan biri olarak görebileceğini söyledi.

London şöyle devam etti:

“Trump yönetiminin gelmesiyle birlikte Ukraynalılar asimetrik operasyonları nasıl daha etkili bir şekilde kullanabileceklerine bakıyorlar, hem yaptıkları gibi suikast operasyonlarına hem de kendi geliştirdikleri insansız hava araçları ve füzeleri kullanarak uzun mesafeli saldırılara odaklandılar”

 © 2024 The New York Times Company