The New York Times emlak krizinin göbeğindeki ismi yazdı: Yoksul bir köy çocuğundan emlak patronluğuna

Tiffany May / The New York Times

Hui Ka Yan, emlak devi China Evergrande'yi kurdu. Kırsal köyleri orta sınıf konforuna sahip metropollere dönüştürme vaadi onu Çin'in en zengin insanlarından biri haline getirdi. Hükümetin en üst kademelerindeki yetkililerle omuz omuza verdi ve 2021 yılında Tiananmen Meydanı'nda Komünist Parti'nin 100. yıldönümünü kutladı.

Şimdi ise suç teşkil eden davranışlarda bulunduğundan şüphelenilen yetkililer tarafından soruşturuluyor.

Hui'nin yoksul bir köy çocuğundan emlak patronluğuna uzanan yaşam öyküsü, onu bir zamanlar Çin'in ekonomik yükselişinin büyük vaatlerinin sembolü haline getirmişti. Vatandaşlar ve yatırımcılar Çin'in yüzlerce şehrinde, çoğu zaman binalar bitmeden yıllar önce Evergrande dairelerini satın almak için akın ediyordu. En parlak döneminde şirket, ev fiyatlarının hızla yükselmesiyle birlikte yüksek satış rakamlarına ulaştı.

Pandemi kırılma noktası oldu

Hui'nin şirketi için soru işaretleri ilk kez 2020 yılında ortaya çıktı. Çin'in kızışan emlak piyasası, ülkenin en üst düzey lideri Xi Jinping'in büyümeyi yavaşlatma kampanyasının ardından soğumaya başladı. Xi'nin Covid-19 salgını sonrası aldığı kararlarla birlikte ülke genelinde sokağa çıkma yasakları geldi ve emlak harcamaları azalırken ev alacaklar da kararlarını gözden geçirmeye başladı. 2021 yılında Evergrande bazı alacaklılara yaptığı ödemelerde temerrüde düştü. Borçları birikti.

300 milyar doları aşan borç

Evergrande'nin 300 milyar dolardan fazla borcu olduğu belirtildi. Şirket Ağustos ayında New York'ta iflas koruma başvurusunda bulunarak denizaşırı tahvil sahiplerine olan borçlarını ödeme yolunu kolaylaştırmaya çalıştı. Evergrande, Perşembe günü Hong Kong Menkul Kıymetler Borsası'na yaptığı bir başvuruda, hala milyarder olan ancak artık Çin'in en zengin kişisi olmayan 64 yaşındaki Hui'nin yetkililer tarafından suç işlediğinden şüphelenildiğini duyurdu. Açıklama, Hui'nin bir tür ev hapsi olan polis gözetimi altında olduğu yönündeki haberleri doğrular nitelikteydi.

Hui Ka Yan kimdir?

Henan eyaletinde doğan ve Çin anakarasında Xu Jiayin olarak bilinen Hui, büyükannesi tarafından kırsal kesimde yoksulluk içinde büyütüldü. Annesi, o 1 yaşındayken, ailenin tıbbi yardım almaya gücü yetmediği için hayatını kaybetti. Hui, yazın neminde küflenen mısır ekmeğinden yapılmış buharda pişmiş çöreklerle sazdan yapılmış okul binasına yürüdüğünü hatırlıyor. 

Duvar ustası olmayı istedi

Hui, büyürken düzenli bir maaş alabilmek için duvar ustası olmayı hedeflediğini söyledi. Hui 2018'de yaptığı bir konuşmada, "O zamanlar başkalarından yardım almak için sabırsızlanıyordum ve bir iş bulup kırsal bölgeden sonsuza dek ayrılmak ve buğday unu yemek istiyordum" dedi. Ancak Kültür Devrimi'nden sonra üniversiteler yeniden açıldığında, Wuhan Bilim ve Teknoloji Üniversitesi'ne kaydoldu ve on yıl boyunca devlete ait bir çelik fabrikasında çalıştı.

Evergrande'nin doğuşu

Evergrande'yi 1996 yılında, hükümet yüz milyonlarca insanı kırsal kesimden kente taşımaya çalışırken, güneydeki Guangzhou kentinde kurdu. Yüzlerce arsa satın aldı ve bunları şehirleşmiş apartman kulelerine dönüştürmeyi vaat etti. Toplu taşıma araçlarına ve iyi okullara yakınlık gibi orta sınıf konforların cazibesine kapılan alıcılar onun evlerine akın etti ve Evergrande diğer geliştiricilerden daha fazla mülk sattı.

Futbolculara milyarlarca dolar harcadı

2009'da Evergrande'nin hisselerini borsaya kote ettikten sonra Hui, emlak patlamasından elde ettiği kârı alakasız girişimlere aktardı. Evergrande 2010 yılında Guangzhou'nun en iyi futbol kulübünü satın aldı ve Xi'nin Çin'i bir futbol süper gücü haline getirme hedeflerini açıkladığı yıllarda yabancı oyunculara milyarlarca dolar harcadı. Hui'nin elektrikli araç geliştirme ve geleneksel Çin tıbbı da dahil olmak üzere diğer bazı yatırımları da dikkat çekti. Şirket bir maden suyu girişiminin yüzü olması için Jackie Chan'i işe aldı.

Altından kalkamayacağı borca girdi

Evergrande'nin ülke genelindeki agresif genişlemesini desteklemek için şirket büyük ölçüde borçlandı. Bankalardan ve hatta çalışanlarından kredi aldı. Sonunda şirket geri ödeyebileceğinden daha fazla borçlandı.

Hui, bir zamanlar Çin Halk Siyasi Danışma Konferansı'nın 2012'deki oturumunda Hermès marka altın tokalı kemer takan seçkin bir Çinli siyasi danışman grubuna mensuptu. 1 Temmuz 2021'de Komünist Parti'nin kuruluşunun 100. yıldönümü kutlamaları sırasında Tiananmen Meydanı'nda sahneye çıkan konuklar arasındaydı. Hui 2018'de yaptığı konuşmada "Sahip olduğum her şey ve Evergrande Group'un başardığı her şey parti, devlet ve tüm toplum tarafından bahşedildi" dedi.

Hisseler tepetaklak

Ancak daha sonra 2021'de Evergrande ödemelerini aksatmaya başladı. Bir zamanlar ülkenin en iyi performans gösteren hisse senetleri arasında yer alan şirketin hisseleri, şirketin borçlarını geri ödeyip ödeyemeyeceği ve apartman inşaatlarını tamamlayıp tamamlayamayacağı konusundaki endişeler nedeniyle değer kaybetti.

Ev alıcıları sokaklarda protesto gösterileri yaptı. Çin merkez bankası Evergrande'ye borç sorununu çözmesi için uyarıda bulundu. Şirket kaynak yaratmak için bazı varlıklarını satmakta zorlandı.

Serveti eridi

Hurun Report'a göre bir zamanlar 43,8 milyar dolar değer biçilen Hui'nin tahmini serveti 2023 yılında 3 milyar dolara düştü.

Çinli yetkililer Hui hakkında açılan soruşturmayla ilgili kamuoyuna hiçbir şey söylemedi. Alacaklılarıyla görüştüğü için hisselerinin alım satımını askıya alan Evergrande, Pazartesi günü yaptığı açıklamada Hui hakkındaki soruşturmaya rağmen şirketteki durumla ilgili ekleyeceği başka bir bilgi olmadığını söyledi.

Evergrande, Salı günü ana holding şirketinin ve emlak hizmetleri biriminin hisselerinde işlemlerin yeniden başlaması için başvuruda bulunduğunu söyledi. Şirket, emlak hizmetleri birimindeki faaliyetlerin "normal" olduğunu kaydetti. Ana holding şirketindeki iş durumuna ise değinilmedi.

© 2023 The New York Times Company