Ukrayna savaşı boyunca dönen en büyük yolsuzluk | Operasyon Midas: Zelenski'nin telefon kayıtları ortaya çıktı

New York Times / Constant Méheut

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, devletin sahibi olduğu nükleer enerji şirketinden 100 milyon doların usulsüz şekilde çekilmesi ve aklanması, savaş döneminin en büyük yolsuzluk soruşturması haline geldi. Soruşturmada Zelenski'nin yakın çevresindeki isimler suçlamalarla karşı karşıya kalmış durumda.

Ukrayna’daki anti-yolsuzluk kurumları, “Operation Midas” olarak adlandırılan soruşturmayı 10 gün önce ortaya çıkardı. Yetkililer her gün yeni bilgi paylaşarak durumu adım adım açıkladı. Yayınlanan mahkeme ifadeleri ve telefon dinleme kayıtları, soruşturmanın giderek genişleyen bir skandala dönüştüğünü gösterdi.

Kickback sistemi soruşturmanın merkezinde

Soruşturmanın odağında, devlet nükleer enerji şirketi Energoatom bulunuyor. Soruşturmacılar, şebekedeki kişilerin Energoatom ile çalışan yüklenici firmalara yüzde 10 ila 15 oranında rüşvet vermeleri için baskı yaptığını bildirdi.

Yetkililere göre, rüşvet vermeyi reddeden firmalar Energoatom’dan hak ettikleri ödemeleri alamadı. Bu düzen, sıkıyönetim koşullarında çıkarılan ve temel kamu hizmeti veren şirketlere karşı yüklenicilerin borç tahsili davası açmasını engelleyen yönetmelik nedeniyle mümkün oldu. Energoatom, Ukrayna’nın elektrik ihtiyacının yarısından fazlasını karşılıyor.

Araştırmacılar, bazı rüşvetlerin nükleer santrallere enerji sağlayan kritik ekipmanların üzerini kapatmak için inşa edilen koruyucu yapılarla ilgili sözleşmelere bağlı olduğunu açıkladı. Rusya, savaş boyunca bu santrallere bağlı trafo merkezlerini hedef almıştı.

Rüşvetlerin Kiev’deki bir idari ofis aracılığıyla aklandığı belirtildi. Bu ofisin, 2000’li yıllarda Energoatom’un başında bulunan ve savaşın başında Rusya’ya kaçan, bugün ise Rusya Federasyon Konseyi üyesi olan Kremlin yanlısı eski milletvekili Andriy Derkach’ın akrabalarına ait olduğu ifade edildi.

Anti-yolsuzluk kurumları tarafından yayımlanan telefon dinleme kayıtları, paranın bir kısmının Moskova’ya transfer edilmiş olabileceğini öne sürüyor. Kayıtlardan birinde bir şüpheliye ait olduğu belirtilen “İki tanesi gitti, bir buçuk haftaya Moskova’da olacaklar” sözlerinin para miktarına işaret ettiği bildirildi.

Suçlananlar arasında Zelenski'nin ortağı bulunuyor

Anti-yolsuzluk kurumları şu ana kadar sekiz kişiyi suçlamakla itham etti. Yetkililer, şüphelilerin kod adları kullandığını ve zaman zaman örtülü ifadelerle konuştuğunu belirtti.

Soruşturmacılara göre, suç ağının başında Zelenski ile ortak bir televizyon stüdyosuna sahip olan Timur Mindich bulunuyor. Muhalefet milletvekilleri ve yolsuzluk karşıtı uzmanlar, Mindich’i uzun süredir Zelenski'nin kabine atamalarında etkili olan ve devlet şirketlerinde nüfuz sahibi “gölge” bir figür olarak tanımlıyordu.

Mindich’in, geçtiğimiz hafta evinde yapılan aramadan birkaç saat önce ülkeyi terk ettiği bildirildi. Şu an nerede olduğu bilinmiyor ve kamuoyuna herhangi bir açıklama yapmadı.

Anti-yolsuzluk kurumları ayrıca, Zelenskiy’e yakın isimlerden biri olan eski başbakan yardımcısı Oleksiy Çernışov’un, rüşvetlerden yaklaşık 1,3 milyon dolar aldığı iddiasında bulundu. Ukrayna Yüksek Anti-Yolsuzluk Mahkemesi, salı günü Çernışov’un iki ay tutuklu yargılanmasına hükmetti. Çernışov suçlamaları reddetti.

Energoatom’un güvenlik şefi, Enerji Bakanlığı'nın eski bir danışmanı ve para aklama faaliyetleriyle suçlanan arka ofisin üç çalışanı da gözaltına alındı. Bir diğer zanlının ise kaçtığı bildirildi.

Ukrayna Adalet Bakanı ve eski enerji bakanı Herman Halushçenko, sesinin telefon kayıtlarında geçtiğinin iddia edilmesi üzerine Zelenski'nin isteğiyle istifa etti. Halushçenko’nun ardından göreve gelen yeni enerji bakanı Svitlana Hrynchuk da istifasını sundu.

Skandal, Zelenski üzerindeki siyasi baskıyı artırdı

Üst düzey bakanların ve Zelenski'nin eski iş ortağının soruşturmanın içine dahil edilmesi, Ukrayna Devlet Başkanı’nın veya yakın ekibinin bu yolsuzluktan haberdar olup olmadığı sorularını gündeme getirdi.
Zelenski telefon kayıtlarında Halushçenko ile konuşurken duyuluyor ancak bu konuşmalar doğrudan suçlayıcı nitelikte görülmedi.

Buna rağmen Zelenski için içeride baskı artıyor. Zelenski'nin partisinden milletvekili Fedir Venislavskiy, Başkan’ın güçlü başkanlık ofisi şefi Andriy Yermak’ın istifa etmesi gerektiğini söyledi.

Muhalefet milletvekilleri ise tüm hükümetin görevden alınmasını talep ediyor. Salı günü parlamentodaki oturumu engelleyerek hükümetin istifasını istedi.

Skandal, ayrıca Zelenski'nin yaz aylarında yolsuzlukla mücadele kurumlarının yetkisini sınırlandırmaya yönelik başarısız girişiminden sonra daha da hassas bir hal aldı.

Zelenski'nin skandaldan sorumluluğu uzaklaştırmak için Mindich’e yaptırım uyguladı ve Halushçenko ile Hrynchuk’un istifalarını istediğini duyurdu. Ayrıca devlet enerji şirketlerinin temizlenmesi için yeniden yapılanma sözü verdi.

Enerji kriziyle aynı döneme denk geldi

Skandal, Ukrayna yönetimi için oldukça kritik bir dönemde patlak verdi. Rusya’nın enerji altyapısını hedef alan saldırıları nedeniyle ülkede her gün planlı elektrik kesintileri uygulanıyor. Energoatom’un yolsuzluk soruşturmasının merkezinde olması, kamuoyunda enerji sisteminin korunamadığı yönünde ciddi tepki yarattı.

Zelenski ayrıca Avrupa’daki müttefiklerinden daha fazla mali yardım talep ediyor. Ancak soruşturmanın ortaya çıkardığı yolsuzluk ağı, uluslararası ortakların bu yardımları sorgulamasına yol açabilir.

Ukrayna’nın en büyük destekçilerinden biri olan Almanya Şansölyesi Friedrich Merz, geçtiğimiz hafta Zelenski'ye “yolsuzlukla mücadeleyi kararlılıkla sürdürmesi” çağrısında bulundu.

© 2025 The New York Times Company